Akciğer Kanseri Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi Nelerdir?

Akciğer kanseri: Tanım

Akciğer kanseri, akciğerin hava yollarını kaplayan anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi olduğunda ortaya çıkan, solunum sisteminin yaygın bir kanseridir. Akciğer kanserinin ana nedeni sigaradır.

Hiç sigara içmemiş kadınlar, hiç sigara içmemiş erkeklere göre akciğer kanseri geliştirme riski daha yüksek olabilir. Aslında, akciğer kanseri vakalarının %47’si kadınlarda görülür ve akciğer kanserli her beş kadından biri hiç sigara içmemiştir. Buna karşılık, akciğer kanserli her 10 erkekten sadece biri hiç sigara içmemiştir.

Genellikle hastalığın ilerleyen zamanlarına kadar fark edilmese de akciğer kanseri semptomları arasında yorgunluk, göğüs ağrısı, nefes almada zorluk ve kanlı balgam çıkmasına neden olabilecek kötüleşen ve inatçı öksürük yer alır. Akciğer kanseri tedavisindeki ilerlemeler, bu tür kansere sahip birçok insan için genel yaşam kalitesini ve tedavinin başarı oranını artırmıştır.

Düzenli tıbbi tedavi ve bakım almak, akciğer kanserini en erken, en tedavi edilebilir aşamasında keşfetme şansı sunar. Akciğer kanseriniz varsa, tedavi planınızı takip etmek akciğer kanserine bağlı bazı komplikasyon riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.

Akciğer kanseri yüksek oranda önlenebilir bir kanserdir, çünkü vakaların çoğu sigaradan kaynaklanır. Sigarayı bırakmak akciğer kanseri riskinizi büyük ölçüde azaltır. Akciğer kanserini en erken evresinde teşhis etmek, başarılı bir tedavi için anahtar bir noktadır. Hala sigara içiyorsanız veya sigara içme geçmişiniz varsa, akciğer kanseri testi olmayı düşünmelisiniz.

Akciğer kanseri: Türler

Akciğer kanseri, akciğerde başlayan ve kanserli tümörler oluşturan kötü huylu hücrelerin varlığıdır. Kötü huylu akciğer hücreleri, normal akciğer hücrelerinden çok daha hızlı büyür. Bu anormal büyüme nedeniyle, akciğer kanseri bir veya iki akciğere ve nihayetinde vücudun geri kalanına yayılabilir.

Üç ana akciğer kanseri türü vardır:

1. Küçük hücreli akciğer kanseri, akciğerin bronş tüpünü kaplayan hücrelerde başlar ve diğer akciğer kanseri türlerinden daha hızlı büyür.
2. Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri, belirli akciğer hücre tiplerinde başlar ve küçük hücreli akciğer kanserinden daha yavaş büyür.
3. Akciğer karsinoid tümörü, akciğer içindeki nöroendokrin hücrelerde başlayan akciğer kanseridir; aynı zamanda yavaş büyüme eğilimindedir.

Akciğer kanseri: Evreler

Akciğer kanserinin türü ve evresi, doktorların hangi tedavinin kullanılacağını belirlemesine yardımcı olur. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri, tanıların yaklaşık %85’ini oluşturan en yaygın tiptir. Akciğer kanseri evrelemesi çok karmaşıktır, ancak yine de aşağıdaki gibi genel bir evreleme yapılabilir:

• Evre-0 akciğer kanseri, yalnızca hava yollarını kaplayan hücrelerin en üst tabakasındadır.
• Evre-1 akciğer kanseri, sadece akciğerdedir ve herhangi bir lenf bezine yayılmamıştır.
• Evre-2 akciğer kanseri, akciğere yakın göğüs kafesi ve lenf düğümlerine yayılabilir ve aynı akciğerde iki veya daha fazla ayrı tümör kitlesi olabilir. Ayrıca evre-2 bir kanser akciğerden daha uzak bölgelere yayılmamıştır.
• Evre-3 akciğer kanseri, yakındaki lenf düğümlerine veya göğüsteki diğer organlara yayılmış olabilir. Ayrıca aynı akciğerde iki veya daha fazla tümör veya bir hava yolunun (bronş) kısmi tıkanması meydana gelebilir. Evre-3 kanser akciğerden uzak vücut bölgelerine yayılmamıştır.
• Evre-4 akciğer kanseri, akciğerin ötesine (diğer akciğere veya yemek borusu gibi göğüsteki organlara) geniş ölçüde yayılabilir, uzak lenf düğümlerine ve vücut bölgelerine ulaşmış bile olabilir. Evre-4 akciğer kanseri için başka bir terim metastatik akciğer kanseridir.

Akciğer kanseri: Belirtiler

Akciğer kanseri, en tedavi edilebilir olduğu en erken evrelerinde genellikle hiçbir belirti göstermez. Akciğer kanseri geliştikten sonra on yıl veya daha uzun süre semptomlar ortaya çıkmayabilir. Semptomlar ortaya çıktığında, genellikle akciğer kanserinin ileri, daha az tedavi edilebilir bir aşamaya ilerlediğini gösterirler.

Akciğer kanseri belirtileri şunları içerir:

• Zamanla daha şiddetli hale gelen bir öksürük
• Etkilenen akciğere göre sağ göğüs ağrısı, sol göğüs ağrısı veya göğüs bölgesinin genelinde ağrı
• Kan tükürme (hemoptizi)
• Nefes almada zorluk, nefes darlığı veya nefes alıp verirken hırıltı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Sık görülen zatürre ve bronşit atakları
• Ses kısıklığı
• Uzun süreli öksürük
• Kilo kaybı

Akciğer kanseri: Nedenler

Akciğer kanserine şunlar neden olabilir:

• Pipo, sigara ve puro dahil tütün içmek
• Pasif olarak tütün ve tütün ürünlerinin dumanına maruz kalmak
• Radon ve asbest gibi havadaki kanserojenlere (kansere neden olan maddeler) maruz kalmak
• Akciğer kanseri geliştirme riskini artıran kalıtsal gen mutasyonlarına sahip olmak
• Meme, prostat veya kemik gibi vücudun diğer bölgelerinden yayılan bir kanser olması

1- Sigara ve pasif içicilik

Sigara içimi ve pasif içiciliğe maruz kalma, tüm akciğer kanseri vakalarının yaklaşık %90’ını ve neredeyse tüm küçük hücreli akciğer kanserlerinin tamamını oluşturur. Dumana maruz kalmak akciğerleri kaplayan hücrelere zarar verir. Zamanla, bu anormal hücreler çoğalır ve sağlıklı hücreleri dışlayan ve yok eden kötü huylu tümörler oluşturur.

2- Kansere neden olan maddelere maruz kalma

Sigara içme geçmişi bile olmayan veya pasif içiciliğe maruz kalmayan kişilerde bile akciğer kanseri gelişebilir.

Aşağıdakiler gibi kansere neden olan ajanlara (kanserojenler) maruz kalmak, akciğer kanseri riskinizi artırabilir:

• Radon, toprakta, kayada ve havada çok düşük seviyelerde bulunan radyoaktif bir gazdır, ancak kötü havalandırılan binalarda ve derin kuyulardan alınan sularda daha konsantre hale gelebilir.
• Asbest, uranyum, bazı petrol ürünleri ve metal üretiminde kullanılan arsenik, kadmiyum, krom ve nikel gibi elementler dahil tehlikeli kimyasallar kanser riskinizi artırır.
• Egzoz dumanı ve diğer partikül kirliliği de dahil olmak üzere hava kirliliği kanser riskinizi artırır.

3- Kalıtsal gen mutasyonları

İnsanların kanser geliştirme riskini artıran gen mutasyonlarını kalıtım yoluyla (genetik olarak) alması mümkündür, ancak kalıtımın akciğer kanserinde önemli bir rol oynadığı düşünülmemektedir.

4- Başka bir kanserin yayılması

Akciğer kanseri, kanserin vücudun diğer bölgelerindeki kanserin yayılmasıyla da ortaya çıkabilir. Akciğerlere yayılma olasılığı en yüksek olan kanser türleri meme, prostat veya kemik kanseridir. Kanserin başladığı yer birincil kanserdir. Birincil kanser akciğere yayıldığında, akciğer kanseri ikincil yerleşim yeri olduğu için ikincil kanser olarak adlandırılır.

Akciğer kanseri: Risk faktörleri

Bir dizi faktör, akciğer kanseri geliştirme şansınızı artırır. En büyük risk faktörü sigara içmektir; ne kadar çok sigara içerseniz ve ne kadar erken sigaraya başlarsanız, akciğer kanseri geliştirme riskiniz o kadar artar. Sigara içiyorsanız, uzun yıllardır çok sigara içiyor olsanız bile, sigarayı bırakmak akciğer kanserine yakalanma riskinizi büyük ölçüde azaltabilir.

Risk faktörleri olan herkes akciğer kanseri geliştirmeyecektir, ancak akciğer kanseri için önemli risk faktörleri şunları içerir:

• Sigara, puro veya pipo içmek
• Radon ve asbest gibi havada kanserojenlere (kansere neden olan maddeler) maruz kalma
• İkinci el dumana maruz kalma (pasif içicilik)
• Akciğer kanserine bağlı genetik faktörler

Not: Bazı insanlar akciğer kanseri geliştirme riskini artıran gen mutasyonlarını kalıtsal olarak alırlar. Bu mutasyonlar hem sigara içenlerde hem de içmeyenlerde akciğer kanseri riskini artırabilir. Bazı genlerde kanseri daha olası hale getiren mutasyonlar edinmek veya bunları geliştirmek de mümkündür.

Akciğer kanser: Riskinizi azaltmak

Akciğer kanseri, yüksek oranda önlenebilir bir kanser türüdür.

Aşağıdaki hususlara dikkat ederek akciğer ve diğer kanserlere dair riskinizi önemli ölçüde azaltabilirsiniz:

• Sigara ve türevlerimi içmemek
• Radon ve asbest gibi havadaki kanserojenlere (kansere neden olan maddeler) maruz kalmaktan kaçınmak (Önlemler arasında kanserojenlerle çalışırken uygun bir koruyucu maske takmak, evinizi veya iş yerinizi radon için test etmek ve gerekirse bir radon azaltma sistemi kurmak yer alır.)
• Sigara içilen ortamlardan, özellikle kapalı ortamlardan kaçınmak

Akciğer kanseri: Teşhis

Çoğu durumda, bir hastanın semptomları akciğer kanseri değerlendirmesine ve sonrasında ise teşhisine yol açar.

Daha sonraki aşamalara kadar gelişmeyebilecek akciğer kanseri semptomları şunları içerebilir:

• Göğüs ağrısı
• Zamanla kötüleşen kronik öksürük
• Nefes almada zorluk
• Ses boğuklaşması
• Açıklanamayan yorgunluk veya enerji eksikliği
• Kanlı öksürük veya kanlı balgam

Doktorların akciğer kanserini teşhis etmek için kullandıkları testler şunları içerir:

• Göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi taraması veya manyetik rezonans görüntüleme gibi görüntüleme prosedürleri
• Büyük cerrahi veya küçük prosedürler gerektirebilecek göğüs, akciğer veya hava yolundaki şüpheli tümör dokusunun cerrahi olarak çıkarılması (biyopsi)
• Öksürük yoluyla atılan balgamın analizi
• Akciğerlerin çevresindeki sıvının analizi

Doktorlar, aşağıdakiler gibi tüm bu koşulları karşılayan akciğer kanseri riski taşıyan kişiler için periyodik akciğer kanseri taraması önermektedir:

• En az 30 yıl boyunca günde bir paket sigara ve15 yıl veya daha uzun süre günde iki paket sigara içtiyseniz
• Halen sigara içiyor veya son 15 yılda bırakmışsanız
• 55 ila 80 yaş arasındaysanız

Not: Mart 2021’den itibaren en son öneri, bir senede 20 paketten fazla sigara içme geçmişi olan 50 ila 80 yaş arasındaki insanların akciğer kanseri taraması yaptırmasıdır.

Akciğer kanseri: Tedavi

Akciğer kanseri tedavisinin amacı, kanseri kalıcı olarak iyileştirmek veya hastalığın tamamen iyileşmesini sağlamaktır. Akciğer kanseri tedavi planları, akciğer kanserinin tipine ve evresine göre değişebilir; yaşınız, tıbbi geçmişiniz, diğer hastalıklarınız gibi şeyler, tedavini tipinizin belirlenmesinde önemli faktörlerdir.

Akciğer kanserinin en yaygın türü küçük hücreli dışı akciğer kanseridir; ikinci en yaygın tip küçük hücreli akciğer kanseridir; akciğer karsinoid tümörü, akciğer kanserinin en az görülen şeklidir.

Akciğer kanseri tedavisi, aşağıdakilerin kişiselleştirilmiş bir kombinasyonunu içerebilir:

1. Erken veya geç evre akciğer kanserinde kemoterapi tercih edilebilir. Son dönem akciğer kanserinde kemoterapi yalnızca semptomları hafifletmek için ve tümörü küçültmeye yardımcı olmak için kullanılabilir.
2. Kanserli kişilerin güçlerini ve beslenme durumlarını korumalarına yardımcı olmak için diyet danışmanlığı gerekli olabilir.
3. Vücudun kanser hücreleriyle savaşma yeteneğini geliştirmek için immünoterapi (bağışıklık sisteminin kanserli hücrelerle savaşmasını sağlayan bir tedavi) kullanılabilir.
4. Reçeteli veya reçetesiz ağrı kesici ilaçlar kan serden kaynaklanan ağrıyı önleyebilir.
5. Aileler ve ciddi hastalıkları olanlar için ve genel yaşam kalitesini iyileştirmek için palyatif bakıma ihtiyaç duyulabilir.
6. Akciğer kanseri için umut verici yeni tedavileri test etmek için klinik bir araştırmaya katılım faydalı olabilir.
7. Kanser tedavisi sırasında ve sonrasında vücudu güçlendirmeye, zindeliği artırmaya, yorgunluğu azaltmaya ve fonksiyonel yeteneği geliştirmeye yardımcı olan fizik tedaviden istifade edilebilir.
8. Erken veya geç evre akciğer kanserinde radyasyon tedavisi (radyoterapi) uygulanabilir.
9. Akciğer kanseri tümörünün büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak için sigarayı bırakmak önemlidir.
10. İleri akciğer kanserin oksijen desteği almak için çeşitli cihazlara ihtiyaç duyulabilir.
11. Kanserli tümörü ve muhtemelen bir akciğerin tamamını veya bir kısmını çıkarmak için ameliyat gerekebilir.
12. Kanser hücrelerinin büyümesine ve çoğalmasına yardımcı olan faktörleri ortadan kaldırmak için hedefe yönelik tedavi uygun görülebilir.

Tamamlayıcı tedaviler

Bazı tamamlayıcı tedaviler, bazı kişilerin akciğer kanseri ve tedavi yan etkileri ile daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir. Bazen alternatif tedaviler olarak adlandırılan bu tedaviler, geleneksel tıbbi tedavilerle birlikte kullanılır, ancak tamamlayıcı tedavilerin tıbbi tedavinin yerini alması amaçlanmamıştır.

Besin takviyeleri veya homeopatik (reçetesiz) ilaçlar kullanıyorsanız, bunlar reçete edilen tıbbi tedaviyle etkileşime girebileceklerinden muhakkak doktorunuza bildirmeniz gerekir.

Tamamlayıcı tedaviler şunları içerebilir:

• Akupunktur
• Masaj terapisi
• Besinsel diyet takviyeleri, bitkisel ilaçlar, çaylar ve benzeri ürünler
• Yoga

Darülaceze bakımı

Akciğer kanserinin ileri evresinde ve tedaviye yanıt vermediği durumlarda, tedavinin amacı hastalığı iyileştirmekten uzaklaşır ve daha çok kişinin genel yaşam kalitesine odaklanır. Darülaceze bakımının amacı, tedavisi olmayan bir hastalığın son evrelerindeki insanların mümkün olduğunca rahat yaşamalarına yardımcı olmaktır.

Darülaceze bakımı, hastanın ailesini desteklemek için hizmetlerin yanı sıra psikolojik ve manevi destek sağlarken ağrı ve diğer semptomları tıbbi olarak kontrol etmeyi de içerir.

Akciğer kanseri: Potansiyel komplikasyonlar

Akciğer kanseri komplikasyonları hayatı tehdit edecek düzeyde olabilir. Komplikasyonlar, eski veya hasarlı hücrelerin anormal derecede hızlı büyümesinden kaynaklanır. Bu hücreler metastaz yapabilir (yayılabilir) veya kan dolaşımı ve lenfatik sistem yoluyla vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Kanser hücreleri diğer organlarda hızla çoğalmaya devam edebilir ve normal organ işlevine müdahale eden yeni kanserli tümörler geliştirebilir.

Zamanla, akciğer kanseri aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Kanser tedavisinin yan etkileri
• Nefes almada zorluk
• Sık görülen zatürre ve bronşit atakları
• Kanserin diğer akciğer, beyin, kemikler, adrenal bezler ve karaciğere yayılması
• Akciğerlerin etrafındaki boşlukta nefes darlığına neden olan sıvı birikimi olan plevral efüzyon
• Akciğerlerde şiddetli kanama
• Şiddetli ağrı hissetme

Not: Doktorunuzun size uygun gördüğü tedavi planını takip ederek akciğer kanserini en iyi şekilde tedavi edebilir, komplikasyon riskinizi azaltabilir veya komplikasyon gelişimini geciktirebilirsiniz.

Akciğer kanser: Hastalarda yaşam kalitesi

Akciğer kanseri ve tedavisi, diğer kanserlere göre yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürmektedir. Bazı akciğer kanseri tanıları, tedavinin mümkün olduğu erken bir aşamada ortaya çıkarken, doktorlar çoğu akciğer kanseri vakasını daha sonraki bir aşamada keşfeder. Tedavi, akciğer kanserini başarılı bir şekilde durdurabilir, ancak nüksetme riski yine de vardır.

Akciğer kanseri hastaları şunlardan etkilenir:

• Kanserin ilerlemesi ve semptomları
• Akciğer fonksiyonunda azalma gibi akciğer kanseri ameliyatının yan etkileri
• Kemoterapi, radyasyon tedavisi ve hedefe yönelik tedavinin yan etkileri
• Kanser nüksü veya akciğer kanserinden ölme korkusu
• Mali yük ve yaşam sonu için planlama

Not: Bir yaşam kalitesi incelemesine göre 65 yaşından büyük olmak, sigara içmek, gelir düzeyi düşük veya kadın olmak, 65 yaşından küçük, sigara içmeyen, çalışan veya erkek olan hastalara göre daha düşük yaşam kalitesi bildirmektedir.

Akciğer kanseri: Hastalarda hayatta kalma süresi

Akciğer kanserinin seyri, akciğer kanserinin tipine ve ilerleme evresine bağlıdır. Yaşınız, tıbbi geçmişiniz ve birlikte var olan hastalıklarınız ve aldığınız tedaviler tüm kanserlerin seyrini önemli ölçüde etkilemektedir.

Yaygın bir kanser istatistiği, 5 yıllık nispi sağkalımdır; bu, akciğer kanseri olmayan kişilere göre tanı zamanından itibaren beş yıl yaşayan insanların yüzdesi anlamına gelir.

Akciğer kanseri için 5 yıllık göreceli sağkalım oranı %18’dir, ancak bireysel bir hastanın hayatta kalma süresi beş yıldan daha uzun veya daha kısa olabilir. 5 yıllık sağkalım oranı, evre-1 akciğer kanseri için yaklaşık %92’de başlar ve evre-4 akciğer kanseri için %10’a veya altına düşer.

Akciğer kanseri tedavisi son 10 ila 20 yılda bir devrim geçirmektedir. Diğer birçok kanserde olduğu gibi, yüksek mühendislik ürünü tedavilerle kanser hücrelerini daha etkili bir şekilde hedefleyebilme yeteneği, daha fazla insanın daha uzun süre hayatta kalmasına izin vermektedir.

---