Aktinik Keratoz Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?
Aktinik keratoz nedir?
Aktinik keratoz, cildin üst tabakasındaki hücrelerde oluşan, çoğu zaman güneşe veya UV ışınlarına uzun süreli maruz kalma sonucu ortaya çıkan bir cilt durumudur. Genellikle yaşlılarda ve güneşe çok fazla maruz kalan bölgelerde görülür. Bu hastalıkta ciltte ortaya çıkan lezyonlar sert, kabuklu ve renk değişkenliğine sahiptir. Aktinik keratoz, zamanla cilt kanserine dönüşebileceğinden, erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Aktinik keratoz belirtileri nelerdir?
Aktinik keratoz belirtileri genellikle yavaşça gelişir ve tipik olarak güneşe maruz kalan cilt bölgelerinde ortaya çıkar.
Belirtiler şunları içerebilir:
- Kabuklu veya pul pul alanlar:
Bu hastalıkta ortaya çıkan lezyonlar sıklıkla kabuklu, pul pul veya kuru bir doku ile karakterizedir. Bu, lezyonların çevresindeki normal ciltten farklı bir doku oluşturur. - Renk değişiklikleri:
Ciltteli lezyonların rengi genellikle kırmızı, pembe, kahverengi veya cilt rengine benzer olabilir. Renk değişiklikleri genellikle belirgin ve çeşitlidir. - Ciltte kabarıklık veya yükseltiler:
Lezyonlar genellikle cildin yüzeyinden hafifçe yükseltili olabilir ve dokunulduğunda sert olabilir.
- Kaşıntı veya ağrı:
Lezyonlar bazen kaşıntılı veya hafif ağrılı olabilir. Ancak, bu her zaman olmaz, bazı insanlar ortaya çıkan semptomlarda herhangi bir şey hissetmezler. - Ciltte kızarıklık:
Lezyonların çevresinde kızarıklık olabilir, bu da hastalığın iltihaplı bir hale geldiğinin şareti olabilir. - Kanama veya yara oluşumu:
Bazen lezyonlar kanayabilir veya açık yaralar oluşturabilir. Bu yaraların iyileşmesi uzun sürebilir veya iyileşme eğilimi göstermeyebilir. - Dudaklarda sertlik:
AK dudaklarda da gelişebilir ve dudakların sert ve kuru olmasına neden olabilir. Bu durum aktinik keilit olarak adlandırılır.
Not: Aktinik keratoz belirtileri genellikle yavaşça gelişir ve uzun bir süre boyunca değişebilir. Eğer yukarıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz veya cildinizdeki değişiklikler konusunda endişeliyseniz, bir dermatoloğa danışmak önemlidir. Bu hastalık zaman içinde cilt kanserine dönüşebileceğinden, erken teşhis ve tedavi çok önemlidir.
Aktinik keratoz neden olur?
Aktinik keratoza neden olabilecek durumlar arasında aşağıdaki faktörler vardır:
1- Ultraviyole (UV) ışınlarına maruz kalma
Aktinik keratozun ana nedeni, güneşin ultraviyole ışınlarına veya yapay UV kaynaklarına (örneğin solaryum) uzun süre maruz kalmaktır. UV ışınları cildin DNA’sına zarar verir ve bu da anormal hücre büyümesine yol açabilir.
2- Yaş
Yaşlandıkça, cildinizi koruyan doğal mekanizmalar zayıflar. Ayrıca, yaşlı bireyler hayatları boyunca daha fazla UV ışınlarına maruz kalmış olabilirler, bu yüzden aktinik keratoz gelişme riski artar.
3- Cilt tipi
Açık tenli, açık renk gözlü ve açık saçlı kişilerde UV ışınlarına bağlı cilt hasarı daha yaygın olduğu için bu hastalığın gelişme riski daha yüksektir.
4- Bağışıklık sistemi zayıflaması
Bağışıklık sistemi baskılandığında, örneğin organ nakli sonrası veya bazı hastalıklar nedeniyle, aktinik keratoz gelişme riski artar.
5- İnsan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu
Bazı HPV türleri ciltte değişikliklere neden olabilir ve aktinik keratoz gelişme riskini artırabilir.
6- Coğrafi konum ve iklim
Ekvatora yakın bölgelerde ve yüksek rakımlarda UV ışınlarına maruz kalma daha yüksektir. Ayrıca, güneşli iklimlerde yaşayanlar daha fazla risk altındadır.
7- Kimyasal maruziyet
Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak (örneğin arsenik) aktinik keratoz riskini artırabilir.
8- Genetik yatkınlık
Ailesinde bu hastalığın geçmişi olan kişilerde, genetik faktörler nedeniyle, bu durumun gelişme riski daha yüksek olabilir.
Not: Aktinik keratoz gelişimini önlemek için güneşten korunma önlemleri almak, geniş spektrumlu güneş kremi kullanmak ve yüksek UV indeksli saatlerde dışarıda bulunmamaya çalışmak önemlidir. Ayrıca, düzenli cilt muayeneleri ve dermatolog ile görüşmeler, erken teşhis ve tedavi açısından değerlidir.
Aktinik keratoz nasıl teşhis edilir?
Aktinik keratoz teşhis edilirken aşağıdaki adımlar izlenebilir:
1- Klinik muayene
Aktinik keratoz teşhisi genellikle cilt muayenesiyle başlar. Dermatolog, cildin görünümünü ve dokusunu inceleyerek lezyonların karakteristik özelliklerini arar. Doktor ayrıca hastanın tıbbi geçmişini ve UV ışınlarına maruz kalma alışkanlıklarını da göz önünde bulundurur.
2- Dermoskopi
Dermatolog, bir dermoskop adı verilen özel bir cihaz kullanarak cildin daha detaylı bir incelemesini yapabilir. Bu cihaz, cilt yüzeyindeki ve altındaki yapıları büyüterek daha net görmeyi sağlar ve hastalığın daha doğru bir şekilde teşhis edilmesine yardımcı olur.
3- Biyopsi
Şüpheli bir lezyonun kanserli olup olmadığını belirlemek için doktor, cilt biyopsisi yapabilir. Bu işlem sırasında, cilt lezyonundan küçük bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir. Bu inceleme, hücrelerin anormal veya kanserli olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.
4- Fotoğraflama ve Takip
Bazı durumlarda, doktor şüpheli alanın fotoğrafını çekebilir ve zaman içindeki değişiklikleri takip etmek için gelecekteki randevularda bu fotoğrafları referans alarak inceleme yapabilir.
Not: Aktinik keratozun erken teşhisi önemlidir, çünkü bu durum zamanla cilt kanserine dönüşebilir. Cildinizdeki herhangi bir değişiklik veya yukarıda verilen belirtileri fark ederseniz, bir dermatoloğa danışmanız önerilir.
Aktinik keratoz nasıl tedavi edilir?
Aktinik keratoz tedavisi, lezyonların sayısına, büyüklüğüne, yerine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Yaygın olarak kullanılan tedavi seçenekleri şunlardır:
1- Kriyoterapi
Bu yöntem, sıvı azot kullanılarak lezyonların dondurulması ve yok edilmesi temeline dayanır. Kriyoterapi, tek veya az sayıda hastalık lezyonu için yaygın olarak kullanılır.
2- Topikal tedaviler
Aktinik keratozları tedavi etmek için kullanılan kremler ve jeller, anormal hücrelerin yok olmasına yardımcı olur. Örnekler 5-fluorouracil, imikimod ve ingenol mebutate içerir. Ancak bu ilaçlar sadece doktor reçetesiyle kullanılmalıdır.
3- Kimyasal peeling
Bu yöntemde, kimyasal bir çözelti cilde uygulanır ve anormal hücrelerin soyulmasına neden olur. Bu, genellikle yüz bölgesinde birden fazla lezyon olduğunda kullanılır.
4- Fotodinamik tedavi (PDT)
PDT, cilde uygulanan özel bir kimyasalın ışıkla aktive edilmesini içerir. Bu, anormal hücrelerin yok edilmesine yol açar. PDT, genellikle büyük cilt alanlarını tedavi etmek için kullanılır.
5- Lazer Tedavisi
Lazerler, hasarlı cilt tabakasını çıkarmak ve yeni, sağlıklı cilt hücrelerinin büyümesini teşvik etmek için kullanılabilir.
6- Küretaj ve elektrodesikasyon
Bu yöntemde, küret adı verilen keskin bir aletle anormal hücreler kazınır ve ardından elektrik akımı ile doku kurutulur.
7- Evde Tedavi ve İzlem
Doktorlar bazen hastalara düşük riskli hastalıklar için evde tedavi önerir. Bu, cildi dikkatli bir şekilde izlemeyi ve belirli topikal tedavileri kullanmayı içerebilir.
Not: Aktinik keratoz tedavisi genellikle başarılıdır, ancak tedavi sonrası düzenli cilt muayeneleri önemlidir, çünkü AK’nin tekrarlama riski vardır ve zaman içinde cilt kanserine dönüşebilir.