Alkolizm (Alkol Bağımlılığı) Nedir? Alkol Bağımlılığı Hakkında Ciddi Bilgiler

Alkolizm: Tanım

Alkol bağımlılığı olarak da bilinen alkolizm; alkol tüketimini kontrol edememe, alkole karşı normalden fazla istek duyma, sorun yaratsa bile alkolden vazgeçememe, aynı etkiyi elde etmek için daha fazla alkol tüketme isteği gibi semptomları içeren alkol kullanım bozukluğudur. Bu sorunlardan etkilenen insanlar içkiyi hızla azalttıklarında veya bıraktıklarında, alkol yoksunluk belirtileri yaşarlar.

Alkol bağımlılığı ya da sağlıksız alkol tüketimi, sağlığı veya güvenliği riske atan veya alkolle ilgili başka sorunlara neden olan her türlü alkol kullanımını içermektedir. Aynı zamanda aşırı derecede içki içmeyi de kapsamaktadır. Aşırı içki içme, bir erkeğin 2 saat içinde 5 bardak veya daha fazla içki içtiği, bir kadının 2 saat içinde en az 4 bardak içki içtiği ve bu durumun sürekli olarak tekrarlandığı rutini kapsamaktadır. Aşırı alkol tüketimi, önemli sağlık ve güvenlik problemlerine de neden olur.

İçki içme alışkanlığınız, tekrar eden önemli sıkıntılara ve günlük yaşamınızda sorunlara neden oluyorsa, muhtemelen alkol bağımlılığı probleminiz olabilir. Alkolizm hafif şiddetli olmak üzere değişebilir. Bununla birlikte hafif düzeydeki bir bozukluk bile zamanla artarak, daha ciddi sorunlara yol açabilir, bu nedenle erken tedavi çok önemlidir.

Alkolizm: Nedenler

Genetik, psikolojik, sosyal ve çevresel faktörler, alkol alımınızın vücudunuzu ve davranışınızı nasıl etkileyeceğini kısmen belirleyebilir. Bazı teoriler arasında insanların, içkinin kendilerine yaşattığı psikolojik ve fiziksel etkilerden dolayı alkol bağımlılığına veya diğer adıyla alkolizme daha yatkın olduğunu ileri sürmektedir.

Zamanla çok fazla alkol tüketmek, beynin zevk, muhakeme ve davranışları kontrol etme becerisiyle ilişkili alanların normal işlevini değiştirebilir. Beyindeki bu olumsuz değişim, iyi hisleri geri kazanmaya veya olumsuz olanları azaltmak veya bastırmak için, alkol arzusunu tetikleyebilir.

Alkolizm: Risk faktörleri

Alkol bağımlılığı düzeyinde olmayan alkol kullanımı her yaşta görülebilir. Ancak alkolizm düzeyindeki içme alışkanlığı 20’li ve 30’lu yaşlarda daha sık görülmektedir.

Çeşitli risk faktörleri aşağıdakileri içerebilir:

1. Düzenli içme:
   Uzun süre düzenli olarak içmek veya aşırı içki içmek, alkolle ilgili sorunlara veya alkol bağımlılığına yol açabilir.
2. Erken yaşta başlamak:
   Erken yaşta içmeye, özellikle aşırı içki içmeye başlayan kişilerde, alkol bağımlılığı riski daha yüksektir.
3. Aile durumu:
   Alkolizm riski, ebeveynlerinden birinin veya başka bir yakın akrabasında alkol sorunu olan kişiler için daha yüksektir. Bu durum kalıtsal faktörlerle ilgili olabilir.
4. Depresyon ve diğer akıl sağlığı sorunları:
   Anksiyete, depresyon, şizofreni veya bipolar bozukluk gibi akıl sağlığı bozukluğu olan kişilerin alkol veya diğer maddelerle ilgili problemleri olması yaygındır.
5. Travma geçmişi:
   Duygusal veya başka bir travma öyküsü olan kişilerde alkol bağımlılığı riski yüksektir.
6. Bariatrik cerrahi:
   Bazı araştırmalar, bariatrik cerrahiye (kilo vermeye yardımcı ameliyatlar) sahip olmanın, alkolizm geliştirmeye veya alkolizmden kurtulduktan sonra tekrarlama riskini artırabileceğini göstermektedir.
7. Sosyal ve kültürel faktörler:
   Düzenli içki içen arkadaşlara veya partnere sahip olmak, alkol bağımlılığı riskini artırabilir.

Alkolizm: Belirtiler

Alkol bağımlılığı belirtileri, yaşanılan semptomların sayısına bağlı olarak hafif, orta veya şiddetli olabilir. Alkol yoksunluk belirtileri aşağıdakileri içerir:

1. İçilen alkol miktarını sınırlayamamak
2. İçme miktarını azaltmak istemek ve başarısız olmak
3. Alkol kullanımından uzak durmaya çalışmak ama yine de içmek
4. Alkol içmek için güçlü bir istek veya dürtü hissetmek
5. Tekrarlanan alkol kullanımı nedeniyle işte, okulda veya evde önemli yükümlülükleri yerine getirmemek
6. Fiziksel, sosyal veya kişilerarası sorunlara neden olduğunu bildiği halde alkol almaya devam etmek
7. Sosyal ve işle ilgili etkinliklerden ve hobilerden vazgeçmek veya bunları azaltmak
8. Araba sürerken veya yüzerken olduğu gibi güvenli olmadığı durumlarda bile alkol kullanmak
9. Alkole karşı tolerans geliştirmek, böylece etkisini hissetmek için daha fazlasına ihtiyaç duymak
10. Bu semptomları önlemek için içmediğinde mide bulantısı, terleme ve titreme gibi yoksunluk belirtileri yaşamak

Alkol bağımlılığı, aşağıdaki gibi alkol zehirlenmesi dönemlerini ve yoksunluk belirtilerini de içerebilir:

Alkol zehirlenmesi

Kan dolaşımındaki alkol miktarı arttıkça alkol zehirlenmesi ortaya çıkabilir. Kandaki alkol konsantrasyonu ne kadar yüksekse, o kadar fazla rahatsızlık duyulur. Alkol zehirlenmesi, davranış sorunlarına ve zihinsel değişikliklere neden olur. Bunlar; uygunsuz davranış, dengesiz ruh halleri, bozulmuş muhakeme, konuşma bozukluğu, bozulmuş dikkat veya hafıza ile zayıf koordinasyonu içerebilir.

Ayrıca olayların hatırlanmadığı durumlar da ortaya çıkabilir. Kandaki çok yüksek alkol seviyeleri, kişilerin komaya girmesine ve hatta ölmesine bile neden olabilir.

Alkol yoksunluğu

Alkol kullanımının yoğun, uzun süreli olması ve ardından durdurulması veya büyük ölçüde azaltılması durumunda, alkol yoksunluğu meydana gelir. Alkol kullanımı bırakıldıktan sonraki birkaç saat içinde veya dört ila beş gün sonra yoksunluk ortaya çıkabilir.

Alkol yoksunluk belirtileri arasında; terleme, hızlı kalp atışı, el titremeleri, uyku sorunları, bulantı ve kusma, halüsinasyonlar, huzursuzluk ile ajitasyon, anksiyete ve ara sıra nöbetler yer alır. Semptomlar; işte veya sosyal durumlarda işlev görme yeteneğini bozacak kadar şiddetli olabilir.

Alkol bağımlılığı ve tedavisi için hangi doktora gidilir?

Bazen çok fazla içki içtiğinizi, alkol bağımlılığı yaşadığınızı, içmenizin sorunlara yol açtığını düşünüyorsanız veya aileniz içki içmeniz konusunda endişeliyse, hastanelere bağlı Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezleri (AMATEM) ile psikiyatri kliniklerine başvurarak tedavi olabilirsiniz. Alkol bağımlılığından kurtulmak için bir psikiyatristle görüşebilir veya bir destek grubuna katılabilirsiniz.

İnkâr yaygın olduğu için, içki içmekle ilgili bir sorununuzun olduğunu düşünmeyebilirsiniz. Ne kadar içtiğinizi veya hayatınızda kaç sorunun alkol kullanımıyla ilgili olduğunu anlamayabilirsiniz.

Sizden içki içme alışkanlıklarınızı incelemenizi veya yardım almanız gerektiğini söylediklerinde akrabalarınızı, arkadaşlarınızı veya iş arkadaşlarınızı dinlemenizde fayda vardır. Alkolik olan ancak tedavi olup bırakmış biriyle de konuşmayı düşünebilirsiniz.

Sevdiklerinizin yardıma ihtiyacı varsa

Alkol bağımlılığı olan pek çok kişi, bir problemi olduğunu fark etmediği için tedavi olmaktan çekinir. Sevdiklerinin müdahalesi, bazı kişilerin profesyonel yardıma ihtiyaç duyduklarını fark etmelerine ve kabul etmelerine yardımcı olabilir.

İçki bağımlılığı olan biriyle birlikteyseniz, alkol tedavisi konusunda deneyimli bir profesyonele, o kişiye nasıl yaklaşmanız gerektiğini sorabilirsiniz.

Alkolizm: Teşhis

Teşhis konusunda çoğu zaman ilk başta bir aile doktorunun görülmesi lazımdır. Aile doktoru alkolle ilgili bir sorun olduğundan şüphelenirse, ilgili kişiyi bir psikiyatri bölümüne sevk edebilir.

Alkolizmi değerlendirmek için doktor muhtemelen aşağıdaki adımları takip edecektir:

1. İçme alışkanlıklarıyla ilgili sorular:
   Doktor, aile üyeleri veya arkadaşlarıyla konuşmak isteyebilir. Ancak gizlilik kanunları, doktorun rıza almadan hastayla ilgili herhangi bir bilgi vermesini engellemektedir.
2. Fizik muayene:
   Doktor fizik muayene yapabilir ve kişinin sağlığı hakkında sorular sorabilir. Alkol kullanımının komplikasyonlarına işaret eden birçok fiziksel işaret vardır.
3. Laboratuvar testleri ve görüntüleme testleri:
   Alkol bağımlılığı problemini teşhis etmek için spesifik testler bulunmamakla birlikte, bazı laboratuvar test anormallikleri bunu güçlü bir şekilde tespit edebilir. Alkol kullanımıyla bağlantılı olabilecek sağlık sorunlarını belirlemek için görüntüleme testlerine de ihtiyaç duyulabilir. Organlardaki hasar, testlerde görülebilir.
4. Psikolojik değerlendirme:
   Bu değerlendirme; belirtiler, düşünceler, duygular ve davranış kalıpları hakkında sorular içermektedir. Bunun için çoğu zaman kişinin bir anket doldurması da istenir.
5. DSM-5 kriterleri:
   Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın Beşinci Baskısı (DSM-5), zihinsel sağlık durumlarını teşhis etmek için genellikle psikiyatrlar tarafından kullanılan kriterleri bulundurmaktadır.

Alkolizm nasıl tedavi edilir?

Alkol bağımlılığı tedavisi, ihtiyaçlara bağlı olarak değişebilir. Tedavi, kısa bir müdahale, bireysel veya grup danışmanlığı, ayakta tedavi programı veya yatılı tedaviyi içerebilir. Yaşam kalitesini iyileştirmek için alkol kullanımını durdurmaya çalışmak tedavinin temel hedefidir.

Alkolizm tedavisi aşağıdaki yöntemleri içerebilir:

Detoks ve geri çekilme

Tedavi, genellikle 2 ila 7 gün süren bir detoks yani tıbbi olarak yönetilen arınma programıyla başlayabilir. Yoksunluk semptomlarını önlemek için, sakinleştirici ilaçlar alınması gerekebilir. Detoks genellikle bir hastanede yatılı olarak yapılır.

Becerileri öğrenmek ve bir tedavi planı oluşturmak

Bu yöntem genellikle, alkol tedavisi uzmanlarıyla birlikte çalışmayı içerir. Hedef belirleme, davranış değiştirme teknikleri ve kendi kendine yardım yöntemlerini öğrenme, bir tedavi merkezinde danışmanlık almayı ve takip bakımını içerebilir.

Psikolojik danışma

Gruplar ve bireyler için danışmanlık ve terapi, alkolle ilgili sorunun daha iyi anlaşılmasına ve alkol kullanımının psikolojik yönlerinden kurtulmaya yardımcı olur. Aile terapisinden de yararlanılabilir. Aile desteği iyileşme sürecinin önemli bir parçası olabilir.

Alkol bağımlılığı tedavisinde kullanılan ilaçlar

Disülfiram, alkol bağımlılığı problemini tamamen tedavi edemese de etanole karşı bir duyarlılık oluşturarak, içki içmeyi önlemeye yardımcı olabilir. İçki içildiğinde bu ilaç; kızarma, mide bulantısı, karın ağrısı, kusma ve baş ağrılarını içerebilen fiziksel bir reaksiyon oluşturmaktadır.

Alkolün neden olduğu iyi duyguları engelleyen bir ilaç olan naltrekson, aşırı içki içmeyi önleyebilir ve içme dürtüsünü azaltabilir. Akamprosat, içmeyi bıraktıktan sonra alkol isteğiyle mücadele etmeye yardımcı olabilir. Disülfiramın aksine, naltrekson ve akamprosat, içki içildikten sonra kişiyi hasta hissettirmez.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Enjekte edilen ilaç

Naltrekson ilacının bir versiyonu olan Vivitrol, uzman bir hemşire tarafından ayda bir kez enjekte edilebilir. Benzer ilaçlar hap şeklinde alınabilse de ilacın enjekte edilebilir versiyonu, alkol bağımlılığından kurtulan iyileşen kişiler için tutarlı bir şekilde kullanmak daha kolay olabilir.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Devam eden destek

Tedavi sonrası programlar ve destek grupları, alkol bağımlılığından kurtulan kişilerin içkiyi bırakmalarına, atakları yönetmelerine ve gerekli yaşam tarzı değişiklikleriyle başa çıkmalarına yardımcı olabilmektedir. Bu destek koşulları; tıbbi veya psikolojik bakımı ya da bir gruba katılmayı içerebilir.

Psikolojik sorunların tedavisi

Alkolizm genellikle diğer ruh sağlığı bozukluklarıyla birlikte ortaya çıkar. Depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu veya başka bir akıl sağlığı sorunu varsa, konuşma terapisine (psikoterapi), ilaçlara veya başka bir tedaviye ihtiyaç duyulabilir.

Sağlık durumları için tıbbi tedavi

Alkolle ilgili ortaya çıkan birçok sağlık sorunu, bağımlı kişi içmeyi bıraktığında önemli ölçüde iyileşmektedir. Ancak bazı sağlık problemleri, tedavinin devam etmesini ve tıbbi takibi gerektirebilir.

Manevi destek

Alkolizmden kurtulma girişimi esnasında, bağımlı kişiyi iyi hissettiren şeyler yapılabilir. Aile üyeleriyle vakit geçirmek, kişiyi desteklemek, motive edici konuşmalar yapmak, egzersiz, meditasyon, yoga gibi faaliyetlerde bulunmak bağımlı kişinin, doğru bir odak noktası seçmesine yardımcı olabilir.

Yatılı tedavi programları

Ciddi alkol bağımlılığı tedavisi, hastanelerin yatılı bölümünde kalmayı gerektirebilir. Yatılı tedavi programlarının çoğu, bireysel ve grup terapisini, destek gruplarını, eğitim derslerini, aile katılımını ve aktivite terapisini içermektedir.

Evde alkol tedavisi programları tipik olarak; uzman alkol ve madde danışmanlarını, sosyal hizmet uzmanlarını, alkolizmin tedavisinde uzman ve deneyime sahip diğer kişilerle düzenli buluşmaları ve randevuları içerebilir.

Alkolü bırakmak isteyen kişilere tavsiyeler

İyileşmenin bir parçası olarak, alışkanlıkları değiştirmeye ve farklı yaşam tarzı seçimleri yapmaya odaklanmak gerekecektir. Bu konuda kişiye yardımcı olabilecek stratejiler şunlardır:

1. Sosyal durumu iyileştirmek:
   Bağımlı kişi, arkadaşlarına ve ailesine alkol almadığını açıkça belirtebilir. Etrafında iyileşmesini destekleyebilecek insanlar olması her zaman rahatlatıcı ve motive edici olacaktır. Kendisini arkadaşlarından ve iyileşmesini engelleyen sosyal durumlardan uzaklaştırması gerekebilir.
2. Sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek:
   Örneğin, iyi uyku, düzenli fiziksel aktivite, stresi daha etkili yönetmeye yardım edebilir. Sağlıklı beslenme, alkolizm probleminden kurtulmayı kolaylaştırabilir.
3. Alkol içermeyen şeyler yapmak:
   Alkolü bırakmak isteyen kişi, faaliyetlerin çoğunun içki içmeyi içerdiğini fark edebilir. Bunları, alkol odaklı olmayan hobiler veya aktivitelerle değiştirmek her zaman faydalıdır.

Ayakta veya yatılı olarak alkol bağımlılığı tedavisi veren sağlık kuruluşlarına (AMATEM) aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:

https://www.yedam.org.tr/amatem-cematem

Alkol bağımlılığı: Video

---