Aspirin Nedir, Ne İşe Yarar? Ne İçin Kullanılır? Yan Etkileri Nelerdir?
Aspirin nedir, ne için kullanılır?
Aspirin halâ yaygın olarak kullanılan en eski ilaçlardan biridir. Salisilat adı verilen bir ilaç sınıfına aittir ve vücutta ağrı, ateş ve iltihaplanmaya neden olan belirli maddelerin üretimini baskılayarak çalışır.
Aspirin ayrıca trombositleri, yani kandaki pıhtılaşmaya dahil olan hücreleri etkiler. Aspirin almak, trombositlerin birbirine yapışma ve pıhtı oluşturma yeteneğini azaltarak, kalp krizi ve felç gibi arterlerde kan pıhtılarının oluştuğu durumların tedavisinde ve bazen de önlenmesinde faydalı olmasını sağlar.
Doktorlar tarafından düşük doz aspirin (yani 75-150 mg aspirin içeren tabletler), daha önce kalp krizi veya felç geçirmiş olan kişilere başka bir kalp krizi geçirmelerini önlemek için günlük olarak önerilebilir.
Aspirin nasıl çalışır?
Prostaglandinler, vücudun ürettiği ve iltihaplanma, ağrı, yüksek ateş ve şişmeye neden olan kimyasal habercilerdir. Aspirin de tam olarak burada devreye girer; aspirin, prostaglandinlerin vücutta oluşmasını önleyerek ağrıya karşı direnç oluşturur.
Aspirinin bir diğer önemli etkisi de arterlerde kan pıhtılarının oluşmasını önlemeye yardımcı olmasıdır. Bahsi geçen aspirinin bu pıhtılaşma önleyici etkisi, bir pıhtının oluşması için gereken şartların oluşmasını engelleyerek çalışır.
Ağrı ve ateş için aspirin
Aspirin, ara sıra hafif ila orta şiddette ağrı ve ateş tedavisinde kullanılabilir. Baş ağrısı ve migren, adet ağrısı, diş ağrısı, soğuk algınlığı ve grip belirtileri, eklem ve kas ağrıları gibi durumlarda ağrı kesici olarak aspirin kullanılabilir.
16 yaşından küçük çocuklara, özellikle de çocukta grip veya su çiçeği semptomları veya ateşi varsa aspirin verilmemelidir. Bunun nedeni, aspirinin Reye sendromu adı verilen ve ölümcül olabilen bir duruma neden olabilmesidir.
Kalp hastalığı ve felç için aspirin
Kalp krizi için ilk acil tedavinin bir parçası olarak doktorlar tarafından çoğu zaman bir doz aspirin kullanılır.
Halihazırda kalp krizi geçirmiş kişilerde ikinci bir kalp krizini önlemek için, kişinin aspirine alerjisi yoksa günlük düşük doz aspirin (100 ila 150 mg/gün arasında) önerilir. Kalp krizi geçirdiyseniz doktorunuz, ilk 12 ay boyunca bir aspirin ve klopidogrel tableti kombinasyonu almanızı önerebilir.
Daha önce inme veya geçici istemik atak geçirmiş kişiler de inme ve geçici iskemik ataklarını önlemek için günlük düşük doz aspirin alınabilir.
Hiç kalp krizi veya felç geçirmemiş kişiler için öneriler farklıdır. Birçok tıp uzmanı, yüksek risk altında olduğu düşünülenler de dahil olmak üzere, geçmişte kalp krizi veya inme öyküsü olmayan kişilerde kardiyovasküler hastalıkları önlemek için günlük düşük doz aspirin kullanılmasını önermemektedir. Bunun nedeni, bu insanlarda yan etki riskinin yararlarından daha ağır basmasıdır.
Koroner kalp hastalığı olan insanlar için doktorlar, kalp krizi riskini azaltmak için her gün düşük doz aspirin önerilebilir.
NOT!
Her gün düşük doz aspirini sadece doktorunuz isterse verilen talimatlara göre alınız. Herhangi bir ilacı almadan önce her zaman doktorunuzdan risklerini ve yararlarını öğreniniz.
Aspirinin yan etkileri
İnsanların çoğu aspirin alırken herhangi bir yan etki yaşamaz; ancak, bazı insanlar nadir de olsa yan etkilere maruz kalacaktır. Aspirinin başlıca yan etkileri, mideyi tahriş ederek mide yanmasına, mide bulantısına veya kusmaya neden olmasıdır.
Kanınızı sulandırdığı ve pıhtılaşmayı zorlaştırdığı için, aspirin almak sindirim sisteminde kanama da dahil olmak üzere kanama riskinizi artırabilir. Mide veya bağırsakta kanama, aspirinin en ciddi yan etkilerinden biridir. Bu nedenle mide veya on iki parmak bağırsağı ülseri olan kişilerin genellikle aspirin almamaları tavsiye edilir.
NOT!
Kahve telvesi gibi veya siyah katran gibi dışkınız olduğunu fark ederseniz ve kan kusarsanız derhal doktorunuza başvurmalısınız.
Aspirin, bazı kişilerde alerjik reaksiyona neden olarak deri döküntüsü, kurdeşen (ürtiker), hırıltılı solunum ve nefes darlığı ile sonuçlanabilir. Bu tür bir reaksiyon genellikle aspirini aldıktan sonraki bir saat içinde gerçekleşir. Böyle bir durumda vakit kaybetmeden tıbbi yardım almanız gerekir.
NOT!
Yüksek dozlarda aspirin kulak çınlamasına veya sağırlığa neden olabilir.
Aspirin için doz bilgisi
Yüksek ateş, baş ağrısı, regl ağrısı gibi ağrı ve iltihabın geçici olarak giderilmesi için aspirin aldığınızda, önerilen doz 300 mg veya 500 mg’lık tablettir.
Kalp krizi veya inmeyi önlemek için günlük olarak alınan düşük doz aspirin, ağrıyı gidermek için verilenden çok daha düşük bir dozdur. Arterlerde kan pıhtılarının oluşmasını önlemek için önerilen günlük doz 100 mg’lık tablettir. Bundan daha büyük bir doz almak sizi daha fazla korumaz ancak yan etki riskinizi artırır.
Aspirini sizin için önerilen dozda almalı ve kullanma talimatına uymalısınız. Mide rahatsızlığını azaltmak için bazı aspirin türleri yemekle birlikte alınmalıdır.
NOT!
Doktorunuza danışmadan düzenli olarak aspirin almamalısınız. Unutmayın, aspirin alıp almamanız gerektiğini ve ne şekilde almanız gerektiğini doktorunuz belirlemelidir.
Günlük düşük doz aspirin almak
Belirtildiği gibi, kalp veya kan damarı hastalığı olan birçok kişi, kalp krizi veya felç geçirme riskini azaltmak için günlük düşük doz aspirin alır. Aspirin bunu, arterlerde kalp krizi veya felce yol açabilecek kan pıhtılaşması riskini azaltan trombositlerin yapışkanlığını azaltarak yapar.
Düşük doz aspirinler şu şekilde kullanıma sunulur:
- Tabletler
- Enterik kaplı kapsüller veya tabletler
Tablet, yani hap şeklinde olan normal aspirini zaten hepiniz biliyorsunuz. Enterik kaplı aspirin, normal aspirinin aksine midede çözülmeye direnir ve ince bağırsağa geçer, burada çözülür ve kan dolaşımına girer. Bunun nedeni, bu şekilde sindirim sisteminde kanama ve mide ülserlerinin istenmeyen olası yan etkilerini önlemeye yardımcı olmasıdır.
NOT!
Günlük aspirin alıyorsanız, bir kan pıhtısını tetikleyebileceği için onu aniden kesmemeniz önemlidir. Düzenli ilaçları kesmeden önce daima doktorunuza danışmalısınız.
Düşük doz aspirin, yüksek risk altındaki hamile kadınlarda gebelik zehirlenmesinin (preeklampsi) önlenmesi için de önerilebilir.
Hamilelikte aspirin almak
Aspirin, hamilelikte, özellikle de hamileliğin son dönemlerinde kullanılmamalıdır; çünkü hem doğumdan önce hem de doğum sırasında kanama riskini artırır Bununla birlikte, belirtildiği gibi, belirli riski olan bazı kadınlara gebelik zehirlenmesini önlemeye çalışmak için düşük doz aspirin verilebilir. Hamilelikte ağrı kesici için en güvenilir yol doktora danışmaktır.
Emzirirken aspirin almak
Doktorunuz tarafından reçete edilmedikçe, emzirirken aspirin almak güvenli değildir. Aspirin anne sütüne geçebilir ve böyle bir durumda bebeğin Reye sendromu riski vardır.
Aspirin ve muadili ilaçlar
Ülkemizde bulunan aspirin ve muadili ilaçlar aşağıdakileri içerir:
- ASPIRIN 100 MG 20 TABLET
- ASPIRIN 500 MG 20 TABLET
- ATASPIN 500 MG 20 TABLET
- ATASPIN 80 MG 20 TABLET
- CORASPIN 100 MG 30 ENTERIK KAPLI TABLET
- CORASPIN 100 MG 90 ENTERIK KAPLI TABLET
- CORASPIN 300 MG 30 ENTERIK KAPLI TABLET
- DISPRIL 300 MG 24 TABLET
- ECOPIRIN 100 MG 30 ENTERIK TABLET
- ECOPIRIN 150 MG 30 ENTERIK KAPLI TABLET
- ECOPIRIN 300 MG 30 ENTERIK KAPLI TABLET
- ECOPIRIN PRO 81 MG 30 ENTERIK KAPLI TABLET
- OPON 500 MG 20 TABLET
- PHARMASPIRIN 300 MG 100 TABLET