Astigmatizm: Astigmat Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi Nelerdir?

Astigmatizm: Tanım

Astigmatizm, her yaştan insan arasında en sık görülen göz problemlerinden biridir. Göze ışığın girmesine izin veren küresel, şeffaf ve ön yüzeyde bulunan kornea tabakasının, anormal şekilde kavisli veya deforme olması sonucunda ortaya çıkan rahatsızlıktır. Normalde kornea, basketbol topu gibi bir yuvarlaklığa sahiptir, ancak bu yüzeyin bozularak eğilimli bir hale gelmesi, ışığın tam olarak göze girmesine ve retinada net bir görüntü oluşturmasına engel olur. Astigmat her iki gözde de görülür, ancak nadir olarak her iki göz de aynı şekilde etkilenir.

Normalde ışık korneadan girer ve gözün arkasındaki retinaya ulaştığında, görüntü net bir şekilde ortaya çıkar. Bozulmuş bir korneanın anormal şekli, bu ışık ışınlarını saptırır, böylece görüntü yayılır ve retinaya farklı bir açıyla ulaşır. Sonuç olarak kişi bulanık görmeye başlar. Bu durum, deforme bir aynadaki dalgalı görünüme benzetilebilir.

Hastada tek başına astigmat olması mümkündür, ancak genellikle bir kişinin astigmatı varsa, miyopi (uzağı görememe) veya hipermetrop (yakını görememe) gibi başka görme sorunları da vardır. Astigmatizm; miyopi ve hipermetropiyle birlikte refraksiyon (kırma kusurları) adı verilen bir grup göz rahatsızlığına girmektedir.

Herkes, her yaşta astigmat olabilir ve durumları zamanla kötüleşebilir. Astigmatın en yaygın belirtisi, bulanık görmedir. Ayrıca uzağı göremeyen biri, bulanıklığın kornea şeklinden kaynaklandığını fark etmeyebilir.

Astigmatı olan biri; gözlük, kontakt lens veya lazer cerrahisi ile tedavi edilerek, görme düzeyi düzeltilebilir. Tedavi edilmemesi durumunda herhangi bir komplikasyon oluşmaz, ancak bulanık görme daha da kötüleşebilir ve ileride tedavi sonrasında net görüşün sağlanması zorlaşabilir.

Astigmatizm: Türler

Korneal ve lentiküler astigmatizm başta olmak üzere, birçok astigmat türü bulunmaktadır. Korneal astigmatta, korneanın kendi eğriliği anormal bir şekilde çarpıktır. Lentiküler astigmat ise, göz içindeki merceğin eğriliğinin bozulması nedeniyle ortaya çıkar, yani göz merceğindeki problemden kaynaklanır.

Astigmatizm ayrıca düzenli veya düzensiz astigmat olarak ikiye ayrılabilir. Düzenli formu, bozukluğun korneanın genişliği boyunca tutarlı olduğu anlamına gelir. Düzenli astigmat en yaygın tiptir ve gözlük, kontakt lens veya refraktif cerrahi ile düzeltilebilir.

Düzensiz formu daha zorlayıcıdır çünkü astigmatik hata, korneanın farklı bölümlerine göre değişir. Düzensiz astigmatizm doğuştan olabilir veya travma, kornea cerrahisi veya keratokonus (korneanın şeklinin bozulduğu, öne doğru sivrilerek koni şeklini aldığı bir göz rahatsızlığı) gibi diğer kornea bozukluklarından sonra ortaya çıkabilir. Sert kontakt lensler genellikle düzensiz astigmatı düzeltmek için reçete edilmektedir.

Astigmatizm: Belirtiler

Astigmat semptomları, özellikle çocuklar arasında başlangıçta gözden kaçması kolay olabilmektedir. Aslında çocuklar, görüşlerinin olması gerektiği kadar keskin olmadığını fark etmedikleri için bu durumdan şikâyet etmezler. Dolayısıyla görüş bozukluklarını ayırt edemeyebilirler. Bulanıklığın veya bozulmanın normal olduğunu düşünebilirler.

Bulanık görmenin yanı sıra, astigmatın en yaygın belirtileri şunlardır:

• Göz yorgunluğu
• Yorgunluk, halsizlik
• Baş ağrısı

Bir göz doktorundan randevu alarak, uygun tedaviye başlamak, bu semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle net göremedikleri için, okulda geri kalabilecek çocuklar için, erken müdahale oldukça önemlidir.

Astigmatizm: Nedenler

Doktorlar, insanların neden astigmat geliştirdiklerini bilememektedir. Ancak bu göz bozukluğu, hayatın her anında ortaya çıkabilir. Bazı bebekler bununla doğar, bazı kişiler bozukluğu yetişkinliğe kadar geliştirir. Çoğu kez, düşük ışıkta okumanın veya bir televizyon ekranına çok yakından bakmanın, astigmata neden olduğu söylense de göz doktorları bu yaygın inanışın doğru olmadığını ifade etmişlerdir.

Astigmatizm: Risk faktörleri

Doktorlar, astigmata neyin neden olduğundan emin olamasalar da durumu geliştirme riskini artıran birkaç faktör olduğunu keşfetmişlerdir. Yine de risk faktörleri olan herkesin, astigmatizme yakalanmayacağını belirtmek gerekir.

Astigmatizm için risk faktörleri aşağıdakileri içerebilir:

• Göz yaralanması
• Göz ameliyatı
• Keratokonus (korneanın incelmeye başladığı ve deforme olduğu bir göz rahatsızlığı)
• Astigmatı olan diğer aile üyelerine sahip olmak (genetik yatkınlık)

Doktorlar astigmatizmin neden oluştuğunu bilmedikleri için, bu rahatsızlığı önleyebileceğiniz veya durdurabileceğiniz bir yol yoktur. Bununla birlikte erken ve düzenli göz muayeneleri, kişide bulanık görme vb. durumlar gerçekleşmeden önce durumu saptayabilir ve erken müdahaleye olanak sağlayabilir.

Astigmatizm: Teşhis

Bir göz doktoru veya oftalmoloji (görme yolları hastalıkları ve cerrahisi) uzmanı, bulanık görme ve diğer semptomların tanımına dayanarak astigmatizmden şüphelenebilir, ancak tanı için göz muayenesi gereklidir.

Doktorunuz, muhtemelen aşağıdaki adımları uygulayacaktır:

1. Görme keskinliği testi:
   Hastalar 6 metrelik bir uzaklıktan, standart bir tabloya bakarlar ve harfler her satırda küçüldükçe (her gözle ayrı ayrı) harfleri tanımlamaya çalışırlar.
2. Keratometri/topografi:
   Bu test astigmatizm teşhisine özeldir. Doktor, korneanın eğriliğine bakmak için keratometre adı verilen bir cihaz kullanır. Korneanın şeklini gören doktor, teşhisi burada gördüğü bulgulara göre şekillendirir.
3. Gözün ışığı kırma değerleri:
   Doktor, her bir gözün önüne çeşitli lensler yerleştirir ve gözlerin, elde tutulan bir skiyaskopiden (retinoskop) gelen ışığa nasıl odaklandığını ölçererek değerlendirir.

Astigmatizm: Tedavi

Astigmat tedavisi, ışığın göze giriş açısını düzeltmeye ve bulanık görmeyi gidermeye odaklanmaktadır. Dolayısıyla doğru görüşü kazandırmak için doktorunuz aşağıdaki araçları kullanmanızı önerecektir. Daha ciddi vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

1. Gözlük:
   Kornea veya göz merceğindeki eğriliği telafi etmeye yardımcı olan özel bir mercek içermektedir. Yakın veya uzak görüşü ya da her ikisine birden sahip olan kişilerde, bu bozukluklar aynı anda düzeltilebilir.
2. Kontakt lensler:
   Astigmatizmayı tedavi etmek için özel olarak tasarlanmış sert lensler veya torik lensler, her bireye uygundur. Genellikle kontakt lens takan astigmatı olan kişiler, kontakt lens kullanamadıklarında net olarak görmek için yanlarında gözlük de bulundurmak zorundadır.
3. Cerrahi:
   Refraktif cerrahi, korneayı yeniden şekillendirmek için lazer ışınları kullanmaktadır. LASIK göz tedavisi ve PRK lazer dahil olmak üzere çeşitli türleri vardır. Şiddetli astigmat vakalarında, göz doktorunuz, anormal korneanın sağlıklı bir kornea ile nakledilmesini (keratoplasti) veya kornea içine kontakt lens tipi bir cihazın yerleştirilmesini önerebilir. Keratokonusun neden olduğu düzensiz astigmat, kornea çapraz bağlama (cross-linking) adı verilen minimal invaziv bir prosedürle de tedavi edilebilir.

Astigmatizm: Hastalarda yaşam kalitesi

Astigmatı olan birinde bulanık görme, hayati tehlike oluşturmadığı sürece, genellikle yaşam kalitesini etkilemez. Ancak kişide bulanık görme durumu varsa veya çok az da olsa günlük hayatını sekteye uğratıyorsa, en kısa zamanda uygun tedaviye başlanmalıdır. Bu gibi kişiler özellikle araç kullanırken daha da dikkatli olmalıdır. Gece sürüşlerinde yeterli ışık olmadığı durumlarda hayatını riske edebilecek bir durum yaşayabilirler.

Astigmatı olan çocuklara tanı konulmadığı sürece okulda zorluklar yaşayabilmeleri söz konusudur. Özellikle çocuklar arasında sıklıkla olan şey, görüşün ne kadar kötü olduğunun ancak düzeltildikten sonra anlaşılmasıdır. Göz doktorları ve uzmanlar, çocuklara 1 yaşından ve anaokulundan hemen önce göz muayenesi yapılmasını önermektedir. Ailede göz veya görme sorunları varsa, çocuğunuzun olası riskleri daha erken fark etmesi için, düzenli olarak göz doktoruna gitmesi gerekebilir.