Bilgisayarlı Tomografi Nedir? BT Taraması Nasıl Yapılır?

Bilgisayarlı tomografi nedir?

BT taraması olarak da bilinen bilgisayarlı tomografi, vücudunuzun etrafında farklı açılardan alınan bir dizi X-ışını görüntüsünü birleştirerek; vücudunuzdaki kemiklerin, kan damarlarının ve yumuşak dokuların enine kesit görüntülerini oluşturmak için bilgisayar yazılımını kullanan görüntüleme tekniğidir. BT taraması görüntüleri, düz X ışınlarından daha ayrıntılı bilgi sağlamaktadır.

Bilgisayarlı tomografi taramasının birçok kullanımı vardır, ancak özellikle araba kazaları veya diğer travma türlerinden iç yaralanmaları olabilecek kişileri, hızlı bir şekilde incelemek için çok uygun bir yöntemdir. Bir BT taraması, vücudun neredeyse tüm kısımlarını görselleştirmek için kullanılabilir. Hastalıkları veya yaralanmaları teşhis etmenin yanı sıra tıbbi, cerrahi veya radyasyon tedavisini planlamak için de kullanılır.

Bilgisayarlı tomografi neden gereklidir?

Doktorunuz aşağıdaki durumların tespiti için bilgisayarlı tomografi taramasını önerebilir:

• Kemik tümörleri ve kırıkları gibi, kas ve kemik bozukluklarını teşhis etmek için
• Bir tümörün, enfeksiyonun veya kan pıhtısının yerini belirlemek için
• Ameliyat, biyopsi ve radyasyon tedavisi gibi prosedürlere rehberlik etmesi için
• Kanser, kalp hastalığı, akciğer nodülleri ve karaciğer kitleleri gibi hastalıkları ve durumları tespit etmek ve izlemek için
• Kanser tedavisi gibi belirli tedavilerin etkinliğini izlemek için
• İç yaralanmaları ve iç kanamayı tespit etmek için

Bilgisayarlı tomografi riskleri nelerdir?

Riskler genel olarak aşağıda sıralanmıştır:

Radyasyona maruz kalma

Bilgisayarlı tomografi taraması sırasında, kısa bir süre iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalırsınız. Radyasyon miktarı, sıradan bir röntgen sırasında maruz kaldığınızdan daha fazladır, çünkü BT taraması daha ayrıntılı bilgiler toplamaktadır. BT taramalarında kullanılan düşük doz radyasyonun, uzun vadeli zarara neden olduğu görülmemiştir, ancak çok daha yüksek dozlarda radyasyon miktarı, var olan kanser riskinizde küçük bir artış yaratabilir.

BT taramalarının, küçük potansiyel risklerden daha ağır basan birçok faydası vardır. Doktorlar, gerekli tıbbi bilgileri elde etmek için mümkün olan en düşük radyasyon dozunu kullanır. Ayrıca daha yeni, daha hızlı makineler ve teknikler, daha önce kullanılandan daha az radyasyon yaymaktadır. BT taramanızın yararları ve riskleri hakkında doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Doğmamış bebeklere zarar

Hamileyseniz doktorunuza mutlaka durumunu söylemelisiniz. Bilgisayarlı tomografi taramasından gelen radyasyonun bebeğinize zarar verme olasılığı düşük olsa da doktorunuz bebeğinizi radyasyona maruz bırakmamak için, ultrason veya manyetik rezonans görüntüleme gibi başka bir muayene türü önerebilir. BT görüntülemede kullanılan düşük doz radyasyonda, insanlarda hiçbir olumsuz etki gözlenmemiştir.

Kontrast malzemeye reaksiyonlar

Bazı durumlarda, doktorunuz kontrast madde adı verilen özel bir madde almanızı tavsiye edebilir. Bu madde, BT taramanızdan önce bu maddeyi içmeniz istenebilir, kolunuzdaki bir damardan verilebilir veya rektumunuza yerleştirilebilir. Nadiren de olsa kontrast madde tıbbi sorunlara veya alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Çoğu reaksiyon hafiftir ve sadece kızarıklık veya kaşıntı ile sonuçlanır. Nadir durumlarda, alerjik reaksiyon ciddi, hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Kontrast maddeye tepki gösterdiyseniz doktorunuza bildirmelisiniz.

Bilgisayarlı tomografi için nasıl hazırlanmalı?

Vücudunuzun hangi bölümünün tarandığına bağlı olarak, sizden aşağıdakileri yapmanız istenebilir:

• Kıyafetlerinizin bir kısmını veya tamamını çıkarmak ve bir hastane önlüğü giymek
• Görüntü sonuçlarını etkileyebilecek kemer, takı, takma diş ve gözlük gibi metal nesneleri çıkarmak
• Taramadan önce birkaç saat yemek yemekten veya sıvı içmekten kaçınmak

Kontrast malzeme

Vücudunuzun incelenen alanlarını vurgulamaya yardımcı olmak için bazı BT taramalarında kontrast madde adı verilen özel bir boya gereklidir. Kontrast madde, röntgen ışınlarını engeller ve görüntülerde beyaz görünür. Bu da kan damarlarını, bağırsakları veya diğer yapıları vurgulamaya yardımcı olabilir.

Kontrast madde aşağıdaki şekillerde verilebilir:

• Ağız yoluyla: Yemek borunuz veya mideniz taranıyorsa, kontrast madde içeren bir sıvıyı yutmanız gerekebilir. Bu içeceğin tadı hoş olmayabilir.
• Enjeksiyon yoluyla: Safra kesenizin, idrar yolunuzun, karaciğerinizin veya kan damarlarınızın görüntülerde öne çıkmasına yardımcı olmak için, kolunuzdaki bir damardan kontrast madde enjekte edilebilir. Enjeksiyon sırasında bir sıcaklık hissi veya ağzınızda metalik bir tat hissedebilirsiniz.
• Lavman yoluyla: Bağırsaklarınızı görselleştirmeye yardımcı olmak için rektumunuza bir kontrast madde yerleştirilebilir. Bu prosedür sizi şişkin ve rahatsız hissettirebilir.

Çocuğunuzu taramaya hazırlama

Bebeğiniz veya yürümeye başlayan çocuğunuz için BT taraması yapılıyorsa, doktor çocuğunuzu sakin ve hareketsiz tutmak için bir sakinleştirici yapılmasını önerebilir. Hareket, görüntüleri bulanıklaştırır ve hatalı sonuçlara yol açabilir. Doktorunuza çocuğunuzu nasıl hazırlayacağınızı sorabilirsiniz.

Bilgisayarlı tomografi sırasında neler olur?

Ülkemizde bilgisayarlı tomografi taraması genellikle donanımlı hastanelerde yapılır. BT taramaları ağrısızdır ve daha yeni makinelerde yalnızca birkaç dakika sürer. Tüm süreç tipik olarak yaklaşık 30 dakika sürer.

Prosedür sırasında

BT tarayıcıları, uç tarafında halka şeklinde bir cihaz olan bir masaya benzemektedir. Bir ucundan diğer ucundaki halka olan kısma doğru kayan bir masaya uzanıyor olursunuz. Bu durumda pozisyonunuzu korumanıza yardımcı olmak için kayışlar ve yastıklar kullanılabilir. Kafa taraması sırasında, masaya başınızı sabit tutan özel bir cihaz takılabilir.

Üzerine uzandığınız kısım sizi tarayıcıya doğru yavaşça götürürken, dedektörler ve X-ışını tüpü etrafınızda döner. Her dönüş vücudunuzun birkaç kesit görüntüsünü verir. Bu esnada vızıltı benzeri sesler duyabilirsiniz.

Ayrı bir odadaki bir teknisyen sizi görebilir ve duyabilir. Teknisyenle interkom aracılığıyla iletişim kurabilirsiniz. Teknisyen, görüntüleri bulanıklaştırmamak için nefesinizi belirli noktalarda tutmanızı isteyebilir.

Prosedürden sonra

Muayeneden sonra, normal rutininize dönebilirsiniz. Size kontrast madde verildiyse, özel talimatlar alabilirsiniz. Bazı durumlarda, taramadan sonra kendinizi iyi hissetmenizi sağlamak için ayrılmadan önce kısa bir süre beklemeniz istenebilir. Taramadan sonra, böbreklerinizin kontrast maddeyi vücudunuzdan atmasına yardımcı olmak için muhtemelen bol miktarda sıvı içmeniz önerilecektir.

Sonuçlar

Bilgisayarlı tomografi taraması görüntüleri, elektronik veri dosyaları olarak saklanır ve genellikle bir bilgisayar ekranında incelenir. Bir radyolog bu görüntüleri yorumlar ve doktorunuza bir rapor gönderir.

Bilgisayarlı tomografi: Video

Kaynak ve ileri okuma:

1. https://www.nibib.nih.gov/
2. https://www.radiologyinfo.org/
3. https://www.mayoclinic.org/