Depresyon Belirtileri Nelerdir? Depresyon Nedir?
Depresyon: Tanım
Depresyon, genellikle beyin işlevini destekleyen kimyasalların dengesizliğini içeren zihinsel bir sağlık bozukluğudur. Depresyon, sadece üzgün hissetmekten veya birkaç gün hüzünlü yaşamaktan daha fazlasıdır. Klinik depresyon, yaygın olarak üzüntü, kayıp, öfke, hayal kırıklığı veya umutsuzluk duygularını içeren ve günlük yaşamı uzun süre etkileyen bir duygudurum bozukluğudur.
Depresyon genellikle üzüntü duyguları yaşamak veya çok mutsuz olmak olarak düşünülür. Bununla birlikte, normal üzüntü duyguları genellikle zamanla çözülür. Ancak depresyonu olan insanlar için, üzüntü duyguları uzun sürebilir ve bu da günlük hayatı olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Bu da depresyonu şiddetlendirebilir.
Depresyonu olan çoğu insan bir doktordan yardım istemez. Sıklıkla, inkâr veya yanlış anlama yoluyla, depresyon için yardım arama isteksizliği vardır. Depresyonun bir zayıflık işareti olmadığını anlamak önemlidir. Çünkü özellikle ağır depresyon belirtileri, profesyonel tedavi almadan uzun yıllar sizi etkisi altına alabilir.
İyi haber şu ki, depresyon için etkili tedaviler vardır. İki veya daha fazla hafta boyunca depresyonda hissediyorsanız, depresyon için birçok tedavi seçeneğinin yanı sıra tedavinizde yardımcı olabilecek kendi kendine bakım adımlarını görüşmek için doktorunuza başvurabilirsiniz.
Depresyonun ciddi bir komplikasyonu intihar düşünceleri veya eylemleridir. Siz ya da birlikte olduğunuz ya da tanıdığınız biri, kendinizi ya da başka bir kişiyi incitmek ya da öldürmek istediği hissediyorsa ya da bunları ifade ediyorsanız, tıbbi yardım almanız gerekir.
Depresyon: Türler
Aşağıdakiler dahil birçok depresyon türü vardır:
- Ağır depresyon olarak da bilinen majör depresyon, depresyonun en yoğun ve ciddi türüdür.
- Kalıcı depresif bozukluk, majör depresyon kadar engelleyici olmayan, ancak uzun süreli olan ve günlük yaşamı olumsuz etkileyen daha az şiddetli bir depresyon türüdür.
- Doğum sonrası depresyon, bazı kadınları doğumdan sonra etkileyen bir depresyon türüdür.
- Mevsimsel duygudurum bozukluğu, güneş ışığının daha az olduğu sonbahar ve kış aylarına denk gelen, ilkbahar ve yaz aylarında iyileşen depresyondur.
Depresyon ayrıca bipolar bozukluk gibi başka bir bozukluğun bir parçası olabilir. Bipolar bozukluğu olan kişilerde, aşırı yüksek olan mani (mutluluk, coşku) dönemleriyle karışık depresyon dönemleri vardır.
Depresyon: Belirtiler
Depresyon belirtilerinin şiddeti ve türleri kişiden kişiye değişir. Depresyon, sadece üzgün veya mutsuz hissetmekten çok daha fazlasıdır. İşini kaybetmek veya aileden birinin ölmesi gibi hayattaki zor durumlara tepki olarak geçici üzüntü ve mutsuzluk hissetmek normaldir. Normal üzüntü duyguları acı verici olsa da genellikle kısa bir süre sonra düzelir.
Depresyonu olan kişilerde, üzüntü duyguları uzun sürmekte ve kişinin normal rutinini bozacak kadar yoğunlaşmaktadır. Depresyon belirtileri çalışmayı, arkadaşlarınızla ve ailenizle vakit geçirmeyi ve hatta günlük yaşamın temel aktivitelerini gerçekleştirmeyi zorlaştırabilir. Bu etkiler ise depresyonu daha da kötüleştirebilir ve semptomların ilerlemesine neden olabilir.
Tipik depresyon belirtileri, özellikle de zamanla geçmiyorsa veya düzelmiyorsa, aşağıdakilerden bir veya daha fazlasını içerebilir:
- Baş ağrısı gibi çeşitli ağrılar ve sindirim sorunları
- Öfke veya sinirlilik
- Endişe, kaygı
- Can sıkıntısı
- Hafıza, konsantrasyon veya karar verme ile ilgili zorluklar
- Aşırı alkol tüketimi
- Değersizlik veya suçluluk duyguları
- Umutsuzluk ve umutsuzluk duyguları
- Eğlenceli aktivitelere ilgi kaybı
- Düşük enerji seviyeleri ve yorgunluk
- Üzüntü veya melankoli
- Uykusuzluk veya sürekli uyuma isteği gibi uyku anormallikleri
- Kilo alımı veya kilo kaybı
Ciddi belirtiler
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri kötüleşen depresyonu ve yaşamı tehdit edebilecek bir durumu gösterebilir. Sizde veya birlikte olduğunuz veya tanıdığınız bir kişide aşağıdaki belirtiler varsa tıbbi yardım almanız gerekir.
- İntihar düşüncelerine, kendine veya başkalarına zarar verme düşüncelerine sahip olmak
- Kendine zarar vermek, intihar etmek veya başka birine zarar vermek için plan yapmak
- Rus ruleti oynamak veya aşırı dozda uyuşturucu almak gibi tehlikeli davranışlar sergileme
- Kendine veya başka birine zarar vermekten bahsetmek veya tehdit etmek
- İntihar hakkında konuşmak, ölmek istemek veya artık yaşamak istememek
Depresyon: Nedenler
Depresyonun nedeni bilinmemektedir, ancak araştırmalar, aşağıdakiler gibi depresyonun gelişimi ile birden fazla faktörün ilişkili olduğunu göstermektedir.
- Beyindeki kimyasal dengesizlikler:
Serotonin, norepinefrin ve dopamin dahil olmak üzere nörotransmiterler olarak adlandırılan beyin kimyasallarının dengesizliği depresyonda rol oynayabilir. Nörotransmiterler, beynin duyguları ve ruh halini düzenleyen alanlarında işlev görür. - Genetik:
Depresyon aile bireyleri arasında genetik olabilir. Mevcut araştırmalar, aile soylarında depresyon olan kişilerin daha fazla risk barındırdığına vurgu yapmaktadır. - Tıbbi sorunlar:
Tiroid bozuklukları, trioidle ilgili kronik ağrı ve tiroidle ilgili kronik hastalıklar depresyonu tetikleyebilir. - Durumsal veya çevresel faktörler:
Bu faktörler, sevilen birinin kaybı, iş kaybı veya boşanma gibi travma veya stres faktörlerini içerir. Yaşam koşulları iyileştikçe, depresyon çözülebilir veya çözülmeyebilir.
Depresyonu olan birçok hastada fiziksel semptomlar, özellikle kronik ağrı vardır. Depresyon ve kronik ağrı yakından ilişkilidir, çünkü ruh hali ve ağrı algılama merkezleri beynin aynı bölgesinde yer alır. Hem kronik ağrı hem de depresyon, vücudun endorfin depolarını ve ruh halini ve hissi düzenleyen diğer nörokimyasalları tüketebilir ve bu da çeşitli sorunlara neden olabilir.
Kronik ağrınız veya depresyonunuz varsa, doktorunuzdan tedavi almak semptomları iyileştirebilir ve başka sağlık sorunu geliştirme riskinizi azaltabilir.
Benlik imajı zayıf olan, kendilerini olumsuz gören veya yaşamdaki zorluklardan kolayca bunalmış kişilerin depresyon yaşama olasılığı diğerlerinden daha yüksek olabilir.
Depresyon: Risk faktörleri
Aşağıdakiler gibi bir dizi faktörün depresyon geçirme riskinizi artırdığı veya depresyonla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
- Alkol veya uyuşturucu kullanımı
- Kadın olmak, ergenlik, adet dönemi, hamilelik, doğum ve menopoz gibi olayların hormonal değişiklikleri
- Ergen olmak
- Yaşlı olmak, özellikle kronik hastalıkları ve engelleri olan yaşlı bir kişi olmak
- Kronik ağrı
- Ailede depresyon geçmişi olması
- Hipotiroidizm, felç, uykusuzluk, tip 2 diyabet ve D vitamini eksikliği gibi belirli tıbbi durumlara sahip olmak
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Sigara içmek
- Mevsimsel duygudurum bozukluğu
- Sevilen birinin kaybı, ağır hastalık, iş kaybı veya boşanma gibi travmatik olaylar veya yaşam stresleri
Depresyon riskinizi azaltmak
Aşağıdakileri yaparak depresyon riskinizi azaltabilirsiniz:
- Sağlıklı beslenmek
- Yeterince uyumak, dinlenmek ve rahatlamak
- Dışarı çıkmak ve biraz güneş ışığının tadını çıkarmak (bu size D vitamini verir)
- Alkol kullanıyorsanız, bırakmak veya sınırlamak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Sigarayı bırakmak
- Aşırı stresi azaltmak
- Boş zaman aktivitelerine veya zevk aldığınız aktivitelere düzenli olarak katılmak
- Hipotiroidizm, felç, uykusuzluk, tip 2 diyabet ve D vitamini eksikliği gibi durumlar için tedaviyi aksatmamak
Depresyon: Teşhis
Depresyonun belirtileri kişiler arasında farklılık gösterir ve bu da durumu teşhis etmeyi zorlaştırabilir. Doktorlar, depresyonu teşhis etmek için çeşitli psikiyatrik ve depresyon testleri kullanır.
Depresyonla ilgili testler şunları içerebilir:
- Fizik muayene:
Fiziksel ve zihinsel sağlığınız, depresyonla oldukça yakından bağlantılıdır. Doktorunuz belirtilerinizi ne zaman fark ettiğinizi ve günlük hayatınızı etkileyip etkilemediğini soracaktır. Ayrıca yeme, içme, egzersiz ve uyku alışkanlıkları da dahil olmak üzere yaşam tarzınızı soracaktır. Tiroid bezinizin normal çalışıp çalışmadığını belirlemek için kan testi, özellikle tiroid hormon testi isteyebilir. - Psikiyatrik değerlendirme:
Doktorunuz size düşünceleriniz, duygularınız ve davranışlarınız hakkında sorular soracaktır. Yaygın bir soru, olağan faaliyetlerinize olan ilginizi kaybedip kaybetmediğinizle ilgilidir. Doktorunuz muhtemelen kendinize veya başkalarına zarar verme düşünceniz olup olmadığını soracaktır.
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5), depresyon tanısı için kapsamlı bir semptom listesi sunar. Birey, günün çoğunda ve arka arkaya en az iki hafta boyunca aşağıdaki kriterlerden en az beşini veya daha fazlasını yaşıyor olmalıdır.
Aşağıdaki beşten semptomdan biri “depresif ruh hali” veya “faaliyetlere ilgi kaybı” içermelidir:
- Günün çoğunda depresif ruh hali (Çocuklarda ve ergenlerde, kriter sinirlilik olabilir.)
- Hemen hemen tüm faaliyetlerde ilgi veya zevk kaybı
- Önemli (bir ayda %5’ten fazla) ve nedensiz kilo kaybı veya alımı ve iştahta artış veya azalma
- Uyku bozukluğu (sizin için normalden daha az veya daha fazla uyumak)
- Ajitasyon, huzursuzluk veya yavaş düşünme veya hareket gibi psikomotor değişiklikler
- Yorgunluk veya düşük enerji
- Değersiz veya aşırı, mantıksız suçluluk duygusu
- Düşünme, konsantre olma veya karar verme zorluğu
- Tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri
Depresyon: Tedavi
Depresyon tedavi edilebilir ve ne kadar erken teşhis konur ve tedaviye başlarsanız, tedavinin o kadar etkili olması muhtemeldir. Depresyonla yaşayan insanlar için genel tedavi hedefi, kendilerini daha iyi hissetmek, işlevsel ve üretken bir yaşam sürmektir. Depresyon tedavisi ilaçlar, psikoterapi, yaşam tarzı değişiklikleri ve alternatif tedavilerin bir kombinasyonunu içerebilir.
Psikoterapi
Yaygın olarak konuşma terapisi olarak bilinen bu terapi türü, bir danışman veya psikoterapist ile ilişki kurmayı içerir. Terapist, bilişsel davranışçı terapi ve diğer teknikler yoluyla depresyonu ele almanıza yardımcı olur. Size depresyonu teşvik eden sorunları tanımanız ve bunlarla çalışmanız için gereken becerileri öğretir. Olumsuz düşünce ve davranışları değiştirmeye yardımcı olmak için daha etkili düşünme ve davranma yollarını öğrenirsiniz.
İlk başta sık ziyaretlere ihtiyacınız olabilir, ancak daha fazla kontrol kazandıkça seanslar arasındaki süreyi artırabilirsiniz.
Elektrokonvülsif tedavi
Depresyonu daha geleneksel tedavilere yanıt vermeyen veya depresyonla birlikte psikotik ataklar yaşayan kişiler elektrokonvülsif (EKT) terapi için aday olabilir. Geçmişte insanlar bu tekniğe elektroşok tedavisi ya da sadece şok tedavisi diyorlardı. Modern EKT, depresyon da dahil olmak üzere çeşitli psikiyatrik durumlar için çok daha güvenli, insancıl ve etkili bir prosedürdür.
İlaç tedavisi
Antidepresan ilaçlar, serotonin, norepinefrin ve dopamin dahil olmak üzere nörotransmiterler olarak adlandırılan beyin kimyasallarının dengesizliğini düzeltmeye yardımcı olarak depresyonu tedavi eder. Nörotransmiterler, beynin duyguları ve ruh halini düzenleyen alanlarında işlev görür.
Yaygın olarak reçete edilen antidepresan türleri şunları içerir:
- SSRI’lar, fluoksetin, paroksetin ve sertralin gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri
- Venlafaksin gibi SNRI’ler, serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri
- İmipramin gibi trisiklik antidepresanlar
- MAOI’ler, izokarboksazid, selegilin ve fenelzin gibi monoamin oksidaz inhibitörleri
Antidepresanların yan etkileri vardır, ancak tıbbi gözetim altında belirtildiği şekilde alındığında genellikle güvenli kabul edilir. Bununla birlikte, bazı insanlar, özellikle çocuklar, gençler ve genç yetişkinler, belirli antidepresanları alırken artan intihar düşünceleri yaşayabilir. Siz veya birlikte olduğunuz ya da tanıdığınız biri, kendinizi incitmek veya öldürmek istediği hissediyor veya ifade ediyorsa, tıbbi yardım alınmalıdır.
Antidepresanlar, depresyonu olan herkes için işe yaramayabilir. Bazı durumlarda, psikiyatristler, tek başına antidepresan semptomları gidermiyorsa, depresyonu tedavi etmek için bir ilaç kombinasyonunu reçete edebilir. Örneğin, atipik veya ikinci nesil antipsikotik olarak bilinen bir ilaçla birlikte bir antideprasan reçete edebilirler.
Tedaviye dirençli depresyon
Depresyonu olan bazı kişiler, en az iki farklı antidepresana dirençli depresyon olarak tanımlanan tedaviye dirençli depresyon geliştirir. Anestezik ilaç ketaminin bir formu olan esketamin, tedaviye dirençli depresyon için yakın zamanda Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır. Esketamin, doktor gözetiminde burundan uygulanmaktadır.
Depresyon: Alternatif tedaviler
Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları ve alternatif tedavilerle depresyon tedavisinin etkinliğini artırabilirsiniz. Pek çok başa çıkma ipucunun, beyindeki “iyi hissettiren” kimyasalları artırdığı düşünülmektedir.
Depresyonu olan (veya depresyon dönemlerine yatkın) kişiler, aşağıdakilerden çoğu zaman başarı elde etmişlerdir:
- Akupunktur:
Bu alternatif tıp şekli, depresyonun şiddetini azaltabilir. Akupunkturun, majör depresif bozukluğu olan hamile kadınlarda semptomları iyileştirdiği gösterilmiştir. - Günlük tutma:
Birçok insan deneyimlerini, düşüncelerini ve duygularını yazmakla teselli bulur. Ayrıca bu durum, davranışlarınızdaki veya belirli olaylara tepkinizdeki kalıpları bulmanıza da yardımcı olabilir. Her gün, haftada bir veya canınız ne zaman isterse yazabilirsiniz. - Işık tedavisi:
Özellikle mevsimsel duygudurum bozukluğu olan kişiler bu tür tedavilerden yararlanabilir. Bu tedavide, günde 20 ila 30 dakika boyunca, doğal güneş ışığını simüle eden bir ışık kutusunun yanında oturursunuz. Ancak güneşte dışarıda vakit geçirerek de aynı etkiyi elde edebilirsiniz. - Mikro üretkenlik:
Büyük görevleri veya birçok bilgiyi yönetilebilir parçalara bölerek kendinizi daha az bunalmış ve çılgın (ve daha üretken!) hissetmenize yardımcı olabilirsiniz. Bu alanda yardıma ihtiyacınız olup olmadığını terapistinize veya güvenilir bir arkadaşınıza veya akrabanıza sorabilirsiniz. - Düzenli egzersiz:
Vücudun iyi olma hissini artıran kimyasallar olan endorfin arzını artırmak depresyon duygularının azaltılmasına yardımcı olabilir. Yüksek yoğunluklu egzersizler, yoga veya bisiklete binme gibi yapmaktan hoşlandığınız bir şey yapabilirsiniz. - Sosyalleşme:
Sosyalleşmek istemeyebilirsiniz, ancak yakın, güvenilir bir arkadaş veya aile üyesiyle bile kaliteli zaman geçirmek, akıl hastalığı da dahil olmak üzere herhangi bir hastalıktan kurtulmanın önemli bir parçasıdır.
Depresyonu tedavi etmek için lanse edilen popüler bir bitkisel takviye ise sarı kantarondur. Bu bitkisel takviye, aktarlarda veya marketlerde bulunabilir. Ancak, sarı kantaron diğer ilaçlarla etkileşime girebileceğinden doktorunuza danışmanız gerekir.
Depresyon: Komplikasyonlar
Depresyonun komplikasyonları bazı durumlarda ciddi ve hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Depresyonun ciddi komplikasyon riskini en aza indirmek için, doktorunuzun size özel tasarladığı tedavi planını aksatmamanız önemlidir.
Depresyonun komplikasyonları şunları içerir:
- İş, okul veya günlük yaşamda işlev görme yeteneğinde azalma
- Cinsel isteğin azalması
- Bozulmuş sosyal etkileşimler
- Migren baş ağrıları, sırt ağrıları ve diğer kronik ağrılar
- Uyku bozuklukları
- Sosyal izolasyon
- İntihar düşünceleri veya eylemleri