Diyabetik Nöropati Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi

Diyabetik nöropati: Tanım

Diyabetik nöropati, şeker hastalığı olan insanlarda oluşabilecek bir tür sinir hasarıdır. Diyabetik nöropati durumunda, yüksek kan şekeri sinirlere zarar vererek hasar oluşturmuştur. Diyabetik nöropati en sık olarak bacak ve ayaklardaki sinirleri etkileme eğilimindedir.

Etkilenen sinirlere bağlı olarak, diyabetik nöropati belirtileri bacaklarınızdaki ve ayaklarınızdaki ağrı ve uyuşukluktan sindirim sisteminiz, idrar yolunuz, kan damarlarınız ve kalbinizdeki sorunlara kadar değişkenlik gösterebilir. Bazı insanlar bu durumdan hafif derecede etkilense de bazı insanlar için ise bu durum oldukça ağrılı olabilmektedir.

Diyabetik nöropati, şeker hastalığının yaygın ve ciddi bir komplikasyonudur. Ancak şeker hastası olan herkesin bu duruma yakalanması söz konusu değildir; sık sık kan şekeri seviyenizi kontrol ederek ve ilaçlarınızı doktorunuzun talimatlarına göre kullanırsanız, riskiniz önemli ölçüde azalabilir.

Diyabetik nöropati: Nedenler

Diyabetik nöropatinin kesin nedeni her sinir hasarı için farklıdır. Konu üzerinde çalışan araştırmacılar, hastaların şeker seviyelerine dikkat etmediği için sinirlerin zarar gördüğünü, sinirlerin sinyal gönderme yeteneklerini bozduğunu ve dolayısıyla nöropatinin ortaya çıktığını düşünmektedirler. Bunun nedeni, yüksek kan şekerinin sinirlere oksijen ve besin sağlayan kılcal damarları zayıflatmasıdır.

Bununla birlikte, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi faktör sinir hasarına yol açabilir:

1. Otoimmün yanıtın neden olduğu sinirlerde iltihaplanma meydana gelebilir. Bu durumda bağışıklık sistemi sinirleri yabancı olarak algılar ve onlara saldırarak zarar verir.
2. Diyabetle ilgisi olmayan genetik faktörler bazı insanların sinir hasarı geliştirme olasılığını artırabilir.
3. Sigara ve alkolün kötüye kullanımı hem sinirlere hem de kan damarlarına zarar verir ve enfeksiyon riskini önemli ölçüde artırır.

Diyabetik nöropati: Risk faktörleri

Şeker hastası olan herkes nöropati geliştirebilir, ancak aşağıdaki risk faktörleri sinir hasarı alma riskinizi daha da artırır:

1. Kan şekerine dikkat etmemek:
   Düzensiz kontrol edilen veya kontrol altına alınmayan şeker hastalığı, sizi sinir hasarı da dahil olmak üzere diyabet komplikasyonları riski altına sokar.
2. Diyabet geçmişi:
   Diyabetik nöropati riskiniz, özellikle kan şekeriniz iyi kontrol edilmezse, şeker hastalığınız ne kadar uzun süredir varsa o kadar artar.
3. Böbrek hastalığı:
   Şeker hastalığı böbreklere zarar verebilir ve böbrek hastalıkları, sinir hasarına yol açabilen toksinleri kana göndererek diyabetik nöropatiye neden olabilir.
4. Aşırı kilolu olmak:
   Vücut kitle indeksinin (BMI) 24’ten büyük olması, diyabetik nöropati riskinizi artırabilir.
5. Sigara içmek:
   Sigara içmek arterlerinizi daralttığı ve sertleştirdiği için bacaklarınızda ve ayaklarınızda kan dolaşımı aksayabilir. Bu durum, yaraların iyileşmesini zorlaştırır ve periferik sinirlere zarar verir.

Diyabetik nöropati: Türler ve belirtiler

Dört ana tip diyabetik nöropati vardır ve bir veya birden fazla tipte nöropatiniz olabilir. Belirtileriniz, etkilendiğiniz türe ve hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olacaktır. Genellikle belirtiler yavaş yavaş gelişir ve önemli derecede sinir hasarı oluşana kadar herhangi bir şey fark etmeyebilirsiniz.

1. Periferik nöropati

Periferik nöropati, en yaygın diyabetik nöropati türüdür. Önce ayakları ve bacakları, ardından elleri ve kolları etkiler.

Periferik nöropatinin belirtileri genellikle geceleri daha kötüdür ve şunları içerebilir:

• Uyuşma, ağrı veya sıcaklık değişikliklerini hissetme yeteneğinde azalma
• Karıncalanma veya yanma hissi
• Keskin ağrılar veya kramplar
• Dokunmaya karşı artan hassasiyet
• Kas güçsüzlüğü
• Özellikle ayak bileğinde refleks kaybı
• Denge ve koordinasyon kaybı
• Ülserler, enfeksiyonlar, kemik ve eklem ağrısı gibi ciddi ayak problemleri

2. Otonom nöropati

Otonom sinir sistemi kalbinizi, mesanenizi, midenizi, bağırsaklarınızı, cinsel organlarınızı ve gözlerinizi yönetir. Diyabet, bu alanların herhangi birindeki sinirleri etkileyebilir ve muhtemelen aşağıdaki belirtilere neden olabilir:

• İdrar yolu enfeksiyonu ve idrar kaçırma gibi idrar sorunları
• Kabızlık veya ishal
• Mide bulantısı ve/veya kusma
• Yutma güçlüğü
• Artan veya azalan terleme
• Vücut ısısını kontrol etme sorunları
• Aydınlıktan karanlığa geçişte gözlerin zorlanması
• Dinlenme sırasında artan kalp atış hızı
• Kan basıncında ani düşüşler
• Erektil disfonksiyon
• Vajinal kuruluk
• Cinsel isteğin azalması

3. Radikülopleksus nöropati (diyabetik amiyotrofi)

Radikülopleksus nöropati, uyluk, kalça veya bacaklarınızdaki sinirleri etkiler. Radikülopleksus nöropati, tip 2 diyabetli ve yaşlı yetişkinlerde daha yaygın görülmektedir. Bu tip için diğer isimler diyabetik amiyotrofi, femoral nöropati veya proksimal nöropatidir.

Bu nöropati türünde aşağıdaki belirtiler genellikle vücudun bir tarafındadır, ancak bazen diğer tarafa da yayılabilir.

• Bir gün veya daha fazla süren kalça ve uylukta şiddetli ağrı
• Zayıflamış ve daralmış uyluk kasları
• Ayağa kalkarken zorluk
• Karın etkilenmiş ise karın şişmesi
• Kilo kaybı

Not: Radikülopleksus nöropatisi olan çoğu insan zamanla en azından kısmen iyileşir, ancak semptomlar iyileşmeden önce daha da kötüleşebilir.

4. Mononöropati (fokal nöropati)

Mono nöropati veya fokal nöropati, yüzdeki, gövdedeki veya bacaktaki belirli bir sinire zarar verir. En çok yaşlı yetişkinlerde görülür. Mono nöropati sıklıkla aniden vurur ve şiddetli ağrıya neden olabilir, ancak genellikle uzun vadeli sorunlara neden olmaz. Mono nöropati belirtileri, hangi sinirlerin etkilendiğine bağlı olarak değişir.

Mono nöropatinin etkilediği vücut bölgeleri şunları içerir:

• Bacak veya ayak
• Alt sırt veya pelvis
• Uyluk
• Göğüs veya karın

Mono nöropati ayrıca gözler ve yüzdeki sinir problemlerine neden olabilir ve aşağıdakilere yol açabilir:

• Odaklanma zorluğu
• Çift görme
• Göz arkası ağrısı
• Yüzün bir tarafında felç

Not: Bazı durumlarda mono nöropati sinir sıkışması olduğunda da ortaya çıkabilir.

Diyabetik nöropati: Doktor kontrolü

Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden doktora görünmeniz gerekmektedir:

1. Ayağınızda enfekte olan veya iyileşmeyen yara varsa
2. Günlük rutininizi bozan veya sizi uykusuz bırakan sorunlarınız varsa
3. Dışkı ve idrar sorunları yaşıyorsanız
4. Baş dönmesi yaşıyorsanız

Yukarıdaki semptomlar her zaman sinir hasarınız olduğu anlamına gelmese de bazen tıbbi tedavi gerektiren bir sorunun işaretleri olabilir. Bu nedenle herhangi bir nöropati şüphesinde doktor muayenesini aksatmamalısınız.

Diyabetik nöropati: Teşhis

Teşhis için doktorunuz genellikle fizik muayene yaparak, semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi dikkatlice gözden geçirerek diyabetik nöropatiyi teşhis edebilir.

Teşhis için doktorunuz aşağıdaki kontrolleri de gerçekleştirecektir.

• Kas gücünüz
• Tendon refleksleriniz
• Dokunma ve titreşime duyarlılığınız

Doktorunuz sizi yaralar, çatlamış cilt, kabarcıklar, kemik ve eklem sorunları açısından da kontrol edecektir. Şeker hastalığı olan herkesin yılda en az bir kez kapsamlı muayene olması önerilir.

Fizik muayeneyle birlikte, doktorunuz diyabetik nöropatiyi teşhis etmeye yardımcı olmak için aşağıdakiler gibi belirli testler yapabilir veya isteyebilir:

1. Filament testi:
   Doktorunuz, dokunma hassasiyetinizi test etmek için bu testi gerekli görebilir.
2. Nicel duyusal test:
   Bu test, sinirlerinizin titreşime ve sıcaklık değişikliklerine nasıl tepki verdiğini belirlemek için kullanılır.
3. Sinir iletim çalışmaları:
   Bu test kollarınız ve bacaklarınızdaki sinirlerin elektrik sinyallerini ne kadar hızlı ilettiğini ölçer.
4. Elektromiyografi (EMG):
   Genellikle sinir iletim çalışmalarıyla birlikte yapılan EMG, kaslarınızda üretilen elektrik boşalımlarını ölçer.
5. Otonom test:
   Otonom nöropati belirtileriniz varsa, farklı pozisyonlarda olduğunuzda kan basıncınızın nasıl değiştiğini ve terlemenizin normal olup olmadığını belirlemek için özel testler yapılabilir.

Diyabetik nöropati: Tedavi

Diyabetik nöropati tedavisinde amaç şunları içerir:

1. Hastalığın yavaş ilerlemesi
2. Ağrıları gidermek
3. Komplikasyonları yönetme
4. Kaybedilen işlevleri geri kazanma

1. Hastalığın yavaş ilerlemesi için tedavi

Kan şekeri seviyenizi normal aralıkta tutmaya özen göstermek, sinir hasarını önlemenin veya geciktirmenin önemli bir anahtarıdır. Çünkü bunu yapmak, mevcut semptomlarınızdan bazılarını iyileştirebilir. Doktorunuz, yaşınız, ne kadar süredir şeker hastalığınız ve genel sağlığınız gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak sizin için en iyi hedef aralığını belirleyecektir.

Diyabetli birçok insan için Amerikan Diyabet Derneği genellikle aşağıdaki hedef kan şekeri seviyelerini önerir:

• Yemeklerden önce 80 ila 130 mg/dL arasında
• Yemeklerden iki saat sonra 180 mg/dL’den az

Diyabetli birçok insan için doktorlar genellikle yemeklerden önce aşağıdaki hedef kan şekeri seviyelerini önerir:

• 59 yaş ve altı, başka sağlık sorunları olmayan kişiler için 80 ila 120 mg/dL
• 60 yaş ve üstü kişiler için veya kalp, akciğer ve böbrek hastalığı da dahil olmak üzere diğer tıbbi durumları olanlar için 100 ila 140 mg/dL arasında

Not: Unutmayın, doktorunuzun kişisel sağlık ihtiyaçlarınızı karşılamak için bu hedef aralıkları ayarlaması gerekebilir.

Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya veya önlemeye yardımcı olmanın diğer önemli yolları arasında kan basıncınızı kontrol altında tutmak, sağlıklı bir kilo ve yaşam tarzı sağlamaktır.

2. Ağrıyı hafifletmek için tedavi

Şeker hastalığıyla ilişkili sinir ağrısı için birçok ilaç mevcuttur, ancak bu ilaçlar herkes için işe yaramayacaktır. Herhangi bir ilacı düşünürken, sizin için neyin en iyi olabileceğini belirlemek için doktorunuzla faydaları ve dezavantajları hakkında konuşmayı düşünmelisiniz.

Ağrı giderici reçeteli tedaviler şunları içerebilir:

• Nöbet önleyici ilaçlar:
  Nöbet bozukluklarını (epilepsi gibi) tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar sinir ağrısını hafifletmek için de kullanılır.
• Antidepresanlar: Bazı antidepresanlar beyinde ağrı hissetmenizi sağlayan kimyasal süreçleri bozar. Sinir ağrısını hafifletmek için bu ilaçları kullanmak için kişinin depresyonu olması gerekmez.

Not: Bazen bir antidepresan, bir nöbet önleyici ilaç veya ağrı kesici ile birleştirilebilir.

3. Komplikasyonları yönetme ve işlevi geri kazanma

Bu durumda tedavi, nöropatiye bağlı komplikasyonunuza bağlıdır, örneğin:

• İdrar yolu problemleri:
  Bazı ilaçlar mesane fonksiyonuna müdahale edebilir ve böyle olursa doktorunuz ilaçları durdurmayı veya değiştirmeyi önerebilir.
• Sindirim problemleri:
  Bir sindirim sorunu olan gastroparezi’nin hafif belirtilerini (hazımsızlık, geğirme, bulantı veya kusma gibi) hafifletmek için doktorunuz daha küçük ve daha sık öğünlerle beslenmenizi ve beslenme düzeninizde çeşitli değişiklikler yapmanızı önerebilir.
• Ayakta dururken düşük tansiyon (ortostatik hipotansiyon):
  Bu durumda tedavi alkolden kaçınmak ve bol su içmek gibi basit yaşam tarzı değişiklikleriyle başlar. Başınız yüksekte uyumak kan basıncında dalgalanmaları önlemeye yardımcı olur. Doktorunuz ayrıca kompresyon çorapları ve benzeri şeyleri önerebilir. Bazen ise doktorunuzun ilaç reçete etmesi gerekebilir.
• Cinsel işlev bozukluğu:
  Ağızdan veya enjeksiyonla alınan ilaçlar bazı erkeklerde cinsel işlevi iyileştirebilir, ancak bu herkes için güvenli ve etkili değildir. Erkeklerde mekanik vakum cihazları penise kan akışını artırabilir ve kadınlar vajina için kullanılan yağlarla rahatlama bulabilir.

Diyabetik nöropati: Önleme

Kan şekerinizi kontrol altında tutarak ve ayaklarınıza iyi bakarak diyabetik nöropati ve komplikasyonlarını önleyebilir veya geciktirebilirsiniz.

1. Kan şekeri kontrolü:
   Kan şekerinizi kontrol etmek ve sürekli olarak hedef aralıkta kaldığından emin olmak için evde kan şekeri monitörü kullanabilirsiniz. Kan şekerinizi izlemeyi ve kontrol altında tutmayı alışkanlık haline getirmeniz gerekir, aksi halde sinir hasarı hızlanabilir.
2. Ayak bakımı:
   Ayaklarınıza iyi bakmak için doktorunuzun önerilerini dikkate almalısınız. İyileşmeyen yaralar, ülserler ve hatta amputasyon (uzuv kesilmesi) dahil olmak üzere ayak problemleri, diyabetik nöropatinin yaygın bir komplikasyonudur. Ancak yılda en az bir kez kapsamlı bir ayak muayenesi yaparak, doktorunuzun her ziyaretinizde ayaklarınızı kontrol etmesini isteyerek bu sorunların çoğunu önleyebilirsiniz.

Diyabetik nöropati komplikasyonları

Diyabetik nöropati, aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyona neden olabilir:

1. Ayak parmağı, ayak veya bacak kaybı:
   Sinir hasarı, ayaklarınızdaki hissi kaybetmenize neden olabilir. Ayak yaraları ve kesikler sessizce ve ciddi şekilde enfekte olabilir veya ülsere dönüşebilir. Şiddetli vakalarda, enfeksiyon kemiğe yayılabilir ve ülserler doku ölümüne (kangren) yol açabilir. Ayak parmağının, ayağın ve hatta alt bacağın kesilmesi (ampütasyon) gerekebilir.
2. Eklem hasarı:
   Sinir hasarı, eklemin bozulmasına neden olabilir ve bu genellikle ayaklardaki küçük eklemlerde görülür. Belirtiler arasında duyu kaybı ve eklem şişmesi ve bazen de eklem şekil bozukluğu bulunur.
3. İdrar yolu enfeksiyonları ve idrar kaçırma:
   Mesanenizi kontrol eden sinirler hasar görürse, idrarınızı tamamen boşaltamayabilirsiniz. Mesane ve böbreklerde bakteri birikerek idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. Sinir hasarı ayrıca idrara çıkmanız gerektiğinde hissetme yeteneğinizi veya idrarı serbest bırakan kasları kontrol edemeyerek sızıntıya neden olabilir.
4. Hipoglisemi farkındalığı:
   Düşük kan şekeri (desilitre başına 70 miligramın altında veya mg/dL) normalde titreme, terleme ve hızlı bir kalp atışına neden olur. Ancak otonom nöropatiniz varsa, bu uyarı işaretlerini fark etmeyebilirsiniz.
5. Kan basıncında keskin düşüşler:
   Kan akışını kontrol eden sinirlerdeki hasar, vücudunuzun kan basıncını ayarlama yeteneğini etkileyebilir. Bu, oturduktan sonra kalktığınızda keskin bir kan basıncı düşüşüne neden olabilir, bu da baş dönmesine ve bayılmaya neden olabilir.
6. Sindirim problemleri:
   Sinir hasarı sindirim sisteminizi etkilerse, kabızlık, ishal veya her ikisi de olabilir. Şeker hastalığıyla ilişkili sinir hasarı, midenin çok yavaş boşalmasına veya hiç boşalamamasına neden olabilir. Bu, sindirime müdahale edebilir, kan şekeri seviyelerini ve beslenmeyi ciddi şekilde etkileyebilir.
7. Cinsel işlev bozukluğu:
   Otonom nöropati genellikle cinsel organları etkileyen sinirlere zarar verir. Bu durumda olan erkeklerin genellikle iktidarsızlık sorunu vardır. Bu durumdan etkilenen kadınlar ise cinsel uyarılma eksikliği veya vajinal kuruluk yaşayabilir.
8. Artan veya azalan terleme:
   Sinir hasarı, ter bezlerinin çalışmasını bozabilir ve vücudunuzun sıcaklığını düzgün bir şekilde kontrol etmesini zorlaştırabilir. Otonom nöropatisi olan bazı kişiler, özellikle gece veya yemek yerken aşırı terler. Çok az terleme veya hiç terlememe yaşamı tehdit edici olabilir.

Diyabetik nöropati: Video

---