Endometriozis (Çikolata Kisti) Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi

Endometriozis: Çikolata kisti nedir?

Çikolata kisti olarak da bilinen endometriozis, endometriumun (rahim veya rahmin içini kaplayan doku) rahim dışında bulunduğu bir hastalıktır. Endometriozis en yaygın olarak alt karın veya pelviste görülür, ancak vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Endometriozis belirtileri arasında alt karın ağrısı, adet dönemlerinde ağrı, cinsel ilişkide ağrı ve hamile kalmada zorluk bulunur. Öte yandan, endometriozisli bazı kadınlarda hiç semptom görülmeyebilir.

Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unda çikolata kisti vardır.¹ Bununla birlikte, gerçek oran büyük ihtimalle bilinmemektedir; çünkü tanı, kistin lezyonlarını görselleştirmek ve biyopsi yapmak için laparoskopi (doktorun göbek deliğinden bir kamera ile karın içine baktığı bir ameliyat) gerektirir.

Endometriozis, alt karın veya kasık bölgesinde ameliyat olan kadınların %12-32’sinde ve kısırlık ameliyatı olan kadınların %50’ye varan kısmında görülmektedir. Endometriozis, kızlarda adet başlamadan önce nadiren görülür, ancak pelvik ağrı (karın ve kasık bölgesindeki ağrı) ve ağrılı adet dönemleri olan genç kızların ve genç kadınların yarısına kadarında görülür.¹

Endometriozis: Çikolata kisti belirtileri nelerdir?

Pelvik bölgedeki döngüsel ağrı, çikolata kistinin en yaygın belirtisidir, ancak ağrının şiddeti mevcut endometriozis ciddiyeti ile ilgili değildir. Endometrozis belirtileri bireyler arasında yoğunlukta değişebilir.

Yaygın görülen belirtiler

Çikolata kisti durumunda aşağıdakiler gibi yaygın görülen belirtilerin şiddeti bireyler arasında değişiklik gösterebilir.

• Adet dönemi sırasında ve sonrasında karın ağrısı, kasık ağrı veya bel ağrısı
• Adet öncesinde, sırasında ve sonrasında pelviste kramplar
• Hamile kalmada zorluk veya yetersizlik (kısırlık)
• Yorgunluk ve halsizlik
• Adet döneminde ağır kanama (menoraji)
• Bel ağrısı
• Adet dönemlerinde şiddetli ağrı
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı
• Dışkı yaparken ağrı

Ciddiye alınması gereken belirtiler

Bazı durumlarda çikolata kisti, yaşamı tehdit edebilir. Sizde veya birlikte olduğunuz bir kişide aşağıdakiler de dahil olmak üzere yaşamı tehdit edebilecek semptomlardan herhangi biri varsa vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınması gerekir:

• Dışkı yapamama sorunu
• İdrar yapamama sorunu
• Sürekli kusma
• Şiddetli, kıvrandıran karın ağrısı

Endometriozis: Çikolata kisti evreleri nelerdir?

Doktorlar endometriozis veya diğer adıyla çikolata kistini, endometriyal dokunun miktarına, konumuna, boyutuna ve derinliğine göre dört aşamada sınıflandırır. Bu, dokunun ne kadar yayıldığını, hangi pelvik yapıların etkilendiğini ve fallop tüplerinin tıkalı olup olmadığını içerebilir.

Çikolata kistinin dört evresi şu şekilde tanımlanır:

• Evre-1: Minimum şiddetlidir.
• Evre-2: Hafif şiddetlidir.
• Evre-3: Orta şiddetlidir.
• Evre-4: Oldukça şiddetlidir.

Çikolata kistinin evresi, semptomların şiddeti veya kısırlık riski ile mutlaka ilişkili değildir. Şiddetli endometriozisi olan bir kişi hala semptom göstermeyebilirken, hafif evre-1 endometriozisi olan bir hasta yoğun ağrı yaşayabilir. Bununla birlikte, evre-4 endometriozisi olan bir kişide kısırlık çok olasıdır.

Endometriozis: Çikolata kisti neden olur?

Endometriozis (çikolata kisti) olan kadınlarda endometriyal doku rahim dışındaki bölgelerde büyüdüğünde gelişir. Rahim zarı gibi, bu rahim dışı doku, her adet döngüsündeki hormonal değişikliklere şişme, kalınlaşma ve muhtemelen kanama ile yanıt verir. Ancak her ay dökülen rahim zarından farklı olarak bu anormal endometriyal doku olduğu yerde kalır. Sonunda, bu ekstra uterin doku, ağrılı olabilen veya daha fazla semptoma neden olabilen bir yapışıklık oluşturarak yara yapabilir.

Çikolata kistinin kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Endometriyal hücrelerin rahim dışında nasıl kalabildiği konusunda kesin bir fikir birliği yoktur. Bazı araştırmacılar, kök hücre yuvalarının genetik veya çevresel faktörler nedeniyle fetal gelişim sırasında hatalı olarak programlandığını varsaymaktadır. Bu yanlış yönlendirilmiş endometriyal doku, kadınlık hormonlarının etkisiyle ergenliğe kadar kendini belli etmez.

Çikolata kistinin, normal adet döngüsü sırasında rahim duvarından dökülen endometriyal hücrelerin ters hareketine bağlı olması da mümkündür. Son olarak ise çikolata kisti, bağışıklık sistemi faktörlerine veya anormal bölgelerde yeni endometriyal dokunun gelişmesine de bağlı olabilir.

Endometriozis: Çikolata kisti açısından kimler risk altındadır?

Aşağıdakiler gibi bir dizi faktör endometriozis (çikolata kisti) geliştirme riskini artırsa da risk faktörleri olan tüm insanlar çikolata kisti geliştirmeyecektir

• Adet döneminde muhtemelen kapalı bir kızlık zarı nedeniyle bloke olan adet kan akışı
• Ailede çikolata kisti geçmişi geçişi
• Normalden daha sık adet döngüsü
• Hamilelik yaşamamak veya emzirmemek
• Kısa süren adet döngüleri
• Küçük yaşta adet olmak

Riskinizi azaltmak

Çikolata kistini kesin olarak önlemenin bir yolu yoktur. Bununla birlikte, risk faktörleriniz varsa, bu durumu geliştirme olasılığınızı azaltmak için adımlar atabilirsiniz.

Östrojen, adet dönemi sırasında rahminizin astarını kalınlaştırmaya çalıştığından, östrojen seviyenizi düşürmek, rahim dışında endometriyal doku oluşma riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Östrojen seviyenizi şu şekilde düşürebilirsiniz:

• Doktorunuzdan düşük dozda östrojen içeren hormonal doğum kontrolü hakkında bilgi almak
• Östrojen seviyelerini yükseltebilecek yeşil çay veya soda gibi yüksek kafeinli içeceklerden kaçınmak
• Düzenli egzersiz yapmak (Bu aynı zamanda vücut yağ yüzdenizi düşürmenize yardımcı olabilir, bu da vücudunuzda hareket eden östrojen miktarını azaltır.)
• Ağır alkol kullanımından kaçınmak (Yüksek miktarda alkol kullanmak östrojen seviyelerini artırabileceğinden, alkolden kaçınmak gerekir.)

Endometriozis: Çikolata kisti ile ilgili durumlar nelerdir?

Adenomyozis, benzer semptomlarla endometriozis olarak da bilinen çikolata kistine benzer bir durumdur. Çikolata kistinde endometriyal doku rahim dışında büyümeye başlar ve potansiyel olarak yumurtalıklara, servikse, fallop tüplerine veya alt bağırsağa kadar uzanır. Adenomyozis ile endometriyal doku, rahmin kendi kasına doğru büyümeye başlar ve boyutunun genişlemesine neden olur. Bu ağrılı adet dönemlerine, cinsel aktivite sırasında veya sonrasında ağrıya ve anormal kanamaya neden olabilir.

Bazı semptomları diğer rahatsızlıkların semptomlarını taklit ettiğinden, endometriozis (çikolata kisti) bazen yanlış teşhis edilebilir veya yumurtalık kistleri, pelvik inflamatuar hastalık veya irritabl bağırsak sendromu dahil olmak üzere karın ve kasık bölgesinde ağrıya neden olan diğer sorunlarla karıştırılabilir.

Kısırlık veya doğurganlık sorunları, çikolata kistinin birincil komplikasyonudur. Çikolata kisti olan hastaların yaklaşık üçte biri ila yarısı hamile kalmakta zorluk çeker. Bununla birlikte, endometriyal dokunun cerrahi olarak çıkarılması da dahil olmak üzere erken evre endometriozisin tedavisi, doğurganlığı iyileştirmede ve gebeliklerde başarı sağlamada etkili olabilir. Daha ileri vakalarda ek doğurganlık tedavileri gerekebilir. Ancak iyi haber şu ki, çikolata kistinden etkilenen birçok insan başarılı bir şekilde gebe kalabilir ve sağlıklı bebekler doğurabilir.

Endometriozis: Çikolata kisti nasıl teşhis edilir?

Birçok kadın için sadece, net olarak endometriozis (çikolata kisti) teşhisi konması rahatlama sağlar. Çünkü sonunda semptomlarının bilinen bir nedeni vardır ve etkili tedavi seçeneklerini masaya yatırmaya başlayabilirler.

Teşhis, bir jinekoloğun hastanın tıbbi geçmişini ve pelvik muayeneyi de içeren tam bir fizik muayene değerlendirmesiyle başlar. Ancak çikolata kisti tanısı sadece ve sadece doktorunuz laparoskopi yaptığında kesinleşebilir.

Laparoskopi, karın duvarındaki bir kesiğe bir laparoskopun (lens ve ışık içeren ince bir tüp) sokulduğu küçük bir cerrahi prosedürdür. Doktorunuz, pelvik bölgeyi görmek için laparoskopu kullanarak, endometriyal büyümelerin yerlerini, kapsamını ve boyutunu sıklıkla belirleyebilir.

Çikolata kisti teşhisinde yardımcı olabilecek diğer testler şunlardır:

• Doku örneği analizi (biyopsi)
• Bilgisayarlı tomografi taraması
• Manyetik rezonans görüntüleme
• Ultrason

Endometriozis: Çikolata kisti nasıl tedavi edilir?

Endometriozis (çikolata kisti) sorunu olan bazı kadınlarda hiçbir zaman semptom görülmez, ancak semptomlar ortaya çıktığında çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Doktorunuz yaşınıza, belirtilerinizin ciddiyetine ve çocuk sahibi olmayı planlayıp planlamadığınıza bağlı olarak sizin için en iyi tedavi seçeneklerini belirleyecektir.

Tıbbi tedavi seçenekleri

Çikolata kisti için en çok tercih edilen tedavi ilaçlardır. İbuprofen gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar, çikolata kisti ile ilişkili ağrıya yardımcı olabilir. Kadın hormonlarını kontrol eden ilaçlar da çikolata kisti ağrısına yardımcı olabilir. Bazı örnekler oral kontraseptif haplar ve gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistleridir; ancak özellikle GnRH ilaçları, kadınları geçici menopoz benzeri bir duruma sokabilir.

Cerrahi (ameliyat), çikolata kistini teşhis edebilir ve ayrıca lezyonların çıkarılması (eksizyon) veya yakılması (fulgurasyon) yoluyla çikolata kistini tedavi edebilir. Ameliyatla, skar dokusunun çıkarılması ağrıyı hafifletebilir ve yumurtalıkların ve fallop tüplerinin pelvisteki normal konumlarına taşınmasını sağlayabilir. Küçük bir not olarak; cerrahinin çikolata kistinden mustarip bazı kadınların hamile kalmasına yardımcı olduğu da gösterilmiştir. Çikolata kisti bir kadın artık hamile kalmakla ilgilenmiyorsa, o ve doktoru yumurtalıkları ve muhtemelen rahmi çıkarmaya karar verebilir.

Çikolata kisti bir kadın hamile kalmakta zorlanıyorsa, hamile kalmasına yardımcı olabilecek farklı ilaçlar ve tedaviler de mevcuttur.

Tamamlayıcı tedaviler

İşe yarayan bir endometriozis (çikolata kisti) tedavisi bulmak zaman alabilir ve ağrı yaşamaya devam edebilirsiniz. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere alternatif terapiler ve ev tedavileri yoluyla semptomları yönetmenin yolları hakkında doktorunuzla konuşabilirsiniz.

• Akupunktur, çikolata kisti ağrısı için bir tedavi olarak bilimsel olarak kanıtlanmamıştır, ancak bazı hastalar tarafından semptomlardan kurtulmanın bir yolu olarak rapor edilmiştir.
• Bilişsel davranışçı terapi, fiziksel, zihinsel ve duygusal zorluklarla başa çıkmak için düşünce kalıplarını düzenleme yöntemidir. Özellikle çikolata kisti ağrısı için bilişsel davranışçı terapi kullanımı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır, ancak terapi diğer kronik ağrı türlerini tedavi etmede genellikle başarılıdır.
• Kramp ve ağrıyı hafifletmek için ısıtma yastığı veya sıcak banyolar da ağrınızı hafifletecektir.
• Eğitimli bir fizyoterapistin, gerginliği ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmak için pelvik taban kaslarının bir dizi egzersizi ve manipülasyonu yoluyla hastaya rehberlik ettiği pelvik taban fizik tedavisi etkili olabilir.
• Ağrıya duyarlılığı azaltabilen ve çikolata kisti semptomlarıyla baş etmeyi kolaylaştırabilen besleyici bir diyet, düzenli egzersiz ve iyi uyku alışkanlıkları gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları da etkili bir tamamlayıcı tedavi olabilir.
• Çikolata kistiyle yaşayan diğer insanlarla bağlantı kurabileceğiniz ve zorlukları, duyguları ve başa çıkma ipuçlarını paylaşabileceğiniz çevrimiçi veya kişisel destek gruplarına katılmaktan fayda görebilirsiniz.

Endometriozis: Çikolata kistinde beslenme nasıl olmalıdır?

Endometriozis (çikolata kisti) ve beslenme alışkanlığı arasında bilimsel bir bağlantı bulunamamıştır. Bununla birlikte, düzenli egzersiz, kaliteli uyku ve stres yönetimiyle birlikte doğru beslenme, sağlıklı bir yaşam tarzının önemli bileşenidir. Bu gibi alışkanlıklar, çikolata kisti geliştirme riskinizi azaltmanıza veya semptomları yönetmenize yardımcı olabilir.

Çikolata kisti için sağlıklı beslenme ipuçları şunları içerir:

• Her ikisi de östrojen seviyelerini artırabilen alkol ve kafeinden kaçınmak
• Taze meyve, sebze ve kepekli tahıllara odaklanmak ve işlenmiş gıdalardan kaçınmak
• Yağsız kümes hayvanları, balık ve bitki bazlı proteinler tüketmek ve kırmızı eti sınırlandırmak
• Avokado, chia tohumları, zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar

Endometriozis: Çikolata kisti olan hastalarda yaşam kalitesi nasıldır?

Endometriozis (çikolata kisti), semptomların başladığı andan tedavi süreci boyunca bir dizi zorluk çıkarabilir. Birçok kadın için semptomlar gözden kaçabilir ve doktorlar tarafından başka durumlarla karıştırılabilir.

Endometriozis ve kronik ağrı

Tanıdan sonra ve bazen tedavi esnasında bile, kronik ağrı devam edebilir ve günlük yaşamda zorluklara neden olabilir. İş, okul, sosyal geziler ve ev hayatı, çikolata kisti semptomlarından dolayı olumsuz etkilenebilir. Ancak ilaçlar, alternatif tedaviler ve diğer başa çıkma stratejileri ağrıyı yönetmeye yardımcı olabilir. Çikolata kisti semptomlarınız bunaltıcı hale geliyorsa veya günlük hayatınızı etkiliyorsa doktorunuzla konuşmanız gerekir.

Endometriozis ve cinsel yaşam

Birçok kadın için ağrılı cinsel ilişki, endometriozis (çikolata kisti) tanısına götüren ilk semptomdur. Durumun kronik ağrısı ve stresi cinsel yaşamı sınırlayabilir ve cinsel ilişki tedaviyle bile rahatsız edici veya acı verici olabilir.

Doktorunuz, cinsel yaşamınızı etkileyen semptomlara yönelik ek tedavi seçenekleri sunabilir. Siz ve cinsel partneriniz, çikolata kistinin cinsel yaşamınızı nasıl değiştirebileceği hakkında dürüstçe konuşmalısınız. Adet döneminiz boyunca cinsel ilişki planlamak, ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir veya vajinal giriş çıkış içermeyen başka yollar bulabilirsiniz. Nitelikli bir seks terapisti veya danışmanıyla konuşmak, siz ve partneriniz için en uygun olan cinsel temas türünü bulmak için etkili çözümler bulabilir.

Endometriozis ve kısırlık

Endometriozis (çikolata kisti) olan birçok kadın için tanıdan sonra akla gelen ilk konu doğurganlık konusundaki belirsizliktir. Çikolata kisti semptomlarının yarattığı fiziksel acıya ek olarak, kısırlık ihtimali duygusal stresi de beraberinde getirebilir. Hormon tedavisi alan hastalar, olası bir hamilelik veya doğmamış çocuk üzerindeki uzun vadeli etkiler konusunda endişe duyabilirler. Gebe kalmak isteyen kadınlar zorluk çekebilir ve ek doğurganlık tedavileri almaları gerekebilir. Şiddetli endometriozis vakalarında, doktorlar etkili tedavi için kısmi veya tam histerektomi (rahmin alınması) önerebilir, bu da kalıcı olarak kısır olma kararı vermek anlamına gelir.

Endometriozis: Çikolata kistinin potansiyel komplikasyonları nelerdir?

Kısırlık, endometriozisin ana komplikasyonudur. Ancak doktorunuzun sizin için uygun gördüğü tedavi planını takip ederek ciddi komplikasyon riskini en aza indirmeye yardımcı olabilirsiniz.

Endometriozisin (çikolata kistinin) potansiyel komplikasyonları şunları içerir:

• Kronik ağrı
• Sindirim sisteminde tıkanıklık
• Ağır kanama
• Kısırlık
• Patlama/yırtılma potansiyeli olan pelvik kistler (endometriomalar)
• Etkilenen organın işlevinde azalma
• İdrar yapma sorunları

---

---