Hidrosefali Hastalığı (Beyinde Sıvı Birikmesi) Nedir? Nedenleri ve Tedavisi
Hidrosefali: Tanım
Hidrosefali, aşırı sıvının beyinde toplandığı bir durumdur. Beyin omurilik sıvısı adı verilen bu sıvı, beynin derinlerinde ventriküller olarak bilinen boşluklarda üretilir. Sıvı ventrikülleri doldurur, ardından omuriliğe ve emildiği araknoidaltı boşluğa akar. Araknoidaltı boşluk, beyni ve omuriliği kaplayan zarın katmanları arasındaki boşluktur.
Normalde beyin omurilik sıvısı üretildiği miktar, hızlıca emilir, böylece miktar nispeten sabit kalır. Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının akışını veya emilimini engellediğinde veya aşırı miktarda sıvı üretildiğinde ortaya çıkmaktadır. Sıvının basıncı arttıkça, karıncıklar genişler ve beyin kafatasına baskı meydana gelerek, beyin dokusu zarar görür.
Beyinde sıvı birikimi; doğumda mevcut olabilir, diğer anormallikler, genetik durumlar veya enfeksiyonlarla da ortaya çıkabilir. Ayrıca bazı enfeksiyonlar; beyin kanaması, yaralanma, beyin veya omurilik tümörleri sonucu doğumdan sonra da ortaya çıkabilir. Katı kemik olan yetişkin kafataslarından farklı olarak, bebeklerin kafatasları, kemikli plakaları birbirine bağlayan fibröz dokuya sahiptir.
Dolayısıyla beyinlerinde sıvı birikmeye başladığında, kafalarının genişlemesine fibröz doku izin verir. Yaşla birlikte, fibröz bağlantılar kemikleşir veya sertleşir, bu da hidrosefalinin hayatın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkması durumunda, kafatasının genişlemesine neden olamayacağı anlamına gelir.
Hidrosefalinin semptomları yaşa bağlıdır. Semptomlar; sinirlilikten, uyku haline ve yetersiz beslenmeden kusmaya, kişilik ve hafıza değişikliklerine, yürüme güçlüğüne ve idrar kaçırmaya kadar değişebilmektedir. Tedavi, bu durumun nedenini düzeltmeyi ve beyin üzerindeki baskıyı hafifletmeyi amaçlamaktadır.
Beyinde sıvı birikimi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle değerlendirilmesi ve gecikmeden tedavi edilmesi gerekir. Nefes almada zorluk, nabız veya kalp atışı olmaması, yüksek ateş, nöbetler, şiddetli baş ağrısı, boyun tutulması, şiddetli uyku hali veya uyuşukluk gibi ciddi semptomlar için derhal tıbbi yardım almalısınız.
Bebeklerde ve çocuklarda yetersiz beslenme, olağandışı sinirlilik, tiz, tiz çığlıklar ve sürekli kusma da acil müdahaleye ihtiyaç duyan belirtiler arasındadır.
Sizin veya birlikte olduğunuz birinin; ilerleyici hafıza kaybı, kişilik değişiklikleri, düşünme güçlüğü, artan uyku hali, baş ağrısı, koordinasyon ve yürüme sorunları, idrar tutamama veya kusma gibi hidrosefali olduğunu düşündüren semptomları varsa derhal tıbbi yardım almalısınız. Çocuklardaki ek belirtiler arasında; yavaş büyüme, yüz görünümünde değişiklikler, kafa boyutunda artış ve aşağıya doğru bir bakış sayılabilir.
Hidrosefali: Belirtiler
Hidrosefali belirtileri; kişinin yaşına, hastalığın başlangıç hızına, nedenine ve beyinde ne kadar hasar meydana geldiğine bağlı olarak değişen, oldukça belirsiz veya net bir şekilde görünen belirtilere sahiptir.
Bebeklerdeki ve küçük çocuklardaki belirtiler
Bebekler ve küçük çocuklar semptomlarını doğrudan ifade edemeyebilir, ancak aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı değişiklikler ebeveynler tarafından görülebilir:
- Başın üstünde, öne yakın yumuşak noktanın şişmesi (ön bıngıldak)
- Gelişimsel gecikmeler ve gelişme eksikliği
- Aşağı bakış
- Yüksek perdeden, tiz çığlık
- Artan kafa boyutu veya kafa şekliyle birlikte yüz özelliklerinde değişiklikler
- Sinirlilik, huzursuzluk, yetersiz beslenme ve yetersiz uyku
- Sürekli kusma
- Uyku hali
Büyük çocuklardaki ve yetişkinlerdeki belirtiler
Semptomlarını ifade edebilen daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde aşağıdaki gibi semptomlar meydana gelebilir:
- Ruh halinde, kişilikte veya davranışlardaki değişiklikler
- Hareketleri başlatmada zorluk veya yavaşlayan hareketler
- Yürüme güçlüğü (yürüme apraksisi: ayakkabılar manyetik olarak zemine çekiliyormuş gibi yürüme)
- Hafıza, düşünme, konuşma, anlama, yazma veya okuma güçlüğü
- Diplopi (çift görme)
- Sarkık göz kapağı
- Aşırı yorgunluk
- Sabahları veya uzanırken daha kötü olabilen baş ağrıları
- Bozulmuş denge ve koordinasyon
- Görme kaybı veya görme değişiklikleri
- Kusmalı veya kusmasız mide bulantısı
- İdrar kaçırma (idrarını kontrol edememe)
Ciddi belirtiler
Beyinde sıvı birikimi, ciddi komplikasyonlara neden olabilir, bu nedenle semptomlar gecikmeden doktor tarafından değerlendirilmelidir. Bazı durumlarda bu durum, hayatı tehdit edici olabilir. Sizde veya yakını olduğunuz bir kişide, aşağıdakiler de dahil olmak üzere yaşamı tehdit eden semptomlardan herhangi biri varsa tıbbi yardım almanız gerekmektedir:
- Bayılma veya tepki vermeme gibi bilinç veya uyanıklık düzeyindeki değişiklikler
- Zihinsel durumdaki değişiklik veya kafa karışıklığı, deliryum, uyuşukluk, halüsinasyonlar veya sanrılar gibi ani davranış değişiklikleri
- Azalmış görme (azalmış renk algısı dahil)
- Yüksek ateş
- Bir bebek veya küçük çocukta tiz, tiz ağlamalar
- Bebeklerde ve küçük çocuklarda sinirlilik, huzursuzluk, yetersiz beslenme ve yetersiz uyku
- Nefes darlığı, nefes almada zorluk, zor nefes alma, hırıltı nefes alma veya boğulma gibi solunum sorunları
- Nöbet
- Sert boyun
- Bir çocukta veya bebekte olağandışı uyku hali veya bir çocuğu ya da bebeği uyandırmada zorluk
- Şiddetli baş ağrısı
Hidrosefali: Nedenler
Hidrosefali; beyin omurilik sıvısının oluşumuyla, emilimi arasındaki dengesizlikten kaynaklanır. Bunun nedeni her zaman belli değildir. Bazı durumlarda hastalık, spina bifida (omuriliğin eksik kapanması, açık omurga) gibi diğer doğum kusurlarıyla birlikte ortaya çıkabilir.
Bununla birlikte genetik anormallikler, enfeksiyon veya travmayla da ilişkili olabilir. Beyin kanaması olan prematüre bebeklerde hidrosefali gelişebilir. Bazen beyin omurilik sıvısının akışını engelleyen bir tümörün sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
Hidrosefali: Risk faktörleri
Bir dizi faktör beyinde sıvı birikmesi riskini artırsa da risk faktörleri olan herkes hidrosefali olmaz.
Hidrosefali için risk faktörleri aşağıdakileri içerebilir:
- Beyin gelişimi ve oluşumundaki anormallikler
- Beyin veya omurilik yaralanması
- Beyin veya omurilik tümörleri
- Aile öyküsü
- Yetersiz maternal folik asit tüketimi (Gebelikte nöral tüp defektleri oluşmaktadır.)
- Menenjit (beyin ve omurilik etrafındaki kesenin iltihabı) veya diğer beyin enfeksiyonları
- Doğum öncesi enfeksiyon
- Erken doğum
- Spina bifida (omuriliğin tam kapanmaması)
Hidrosefali: Tedavi
Hidrosefali tedavisinin amacı; altta yatan durumu tedavi etmek, mümkünse herhangi bir tıkanıklığı hafifletmek, kafatasındaki basıncı azaltmak ve devam eden beyin hasarını önlemektir.
Yaygın tedaviler
Hidrosefali için uygulanan yaygın tedavi yöntemleri aşağıdakileri içerir:
- Varsa enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotikler
- Fazla sıvıyı geçici olarak boşaltmak için lomber ponksiyon
- Fazla sıvının emilmesine yardımcı olan ilaç tedavisi
- Fazla sıvıyı, dolaşıma geri emilebileceği bir yere sürekli olarak boşaltmak için, bir şant yerleştirilmesi
- Herhangi bir tıkanıklığı gidermek için ameliyat
Hidrosefali: Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen hidrosefali komplikasyonları ciddi olabilir, hatta bazı durumlarda hayatı tehdit edebilir. Tedavi planınızı takip ederek ve doktorunuzun talimatlarına uyarak, komplikasyon riskinizi en aza indirmeye yardımcı olabilirsiniz. Hidrosefali komplikasyonları aşağıdakileri içerir:
- Tedavinin olumsuz etkileri
- Bilişsel (Kognitif) bozukluklar
- Gelişimsel gecikmeler ve gelişme başarısızlığı
- Öğrenme güçlüğü
- Kalıcı duyu kaybı
- Fiziksel engel