Kalp Yetmezliği Nedir?

Kalp yetmezliği diğer isimleri:

• Konjestif kalp yetmezliği
• Kalp yetersizliği
• Sağ kalp yetmezliği
• Sol kalp yetmezliği
• Akut kalp yetmezliği
• Kronik kalp yetmezliği
• Kalp zayıflığı
• Kalp kası zayıflığı
• Mitral yetmezlik

Kalp yetmezliği nedir?

Konjestif kalp yetmezliği olarak da bilinen kalp yetmezliği, kalbin vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar kan pompalayamadığı bir durumdur. Bazı durumlarda, kalbe yeteri miktarda kan girişi sağlanmaz. Diğer durumlarda, kalp vücudun geri kalanına yeteri miktarda kan pompalayamaz. Bazı insanlarda bu her iki sorun da vardır. Kalp yetersizliği veya diğer adıyla kalp yetmezliği terimi kalbinizin durduğu veya çalışmayı durdurmak üzere olduğu anlamına gelmez ancak yine de tıbbi bakım gerektiren acil bir durumdur.

Kalbe yeteri miktarda kan sağlanamazsa veya kalp vücuda yeteri kadar kan pompalayamazsa, bu zaman ilerledikçe kalp yetmezliği problemini ortaya çıkarabilir. Bu durum sadece kalbin sağ tarafını etkileyebilir ve buna sağ kalp yetmezliği denir. Sol tarafını etkilediğinde ise sol kalp yetmezliği denir. Ancak her iki tarafın etkilendiği durumlar da vardır ve çoğu vakada kalbin her iki tarafı da etkilenmiştir.

Sağ taraftaki kalp yetmezliği, kalp oksijen almak için akciğerlere yeteri miktarda kan pompalayamazsa oluşur. Sol taraftaki kalp yetmezliği, kalp vücudun geri kalanına yeterince oksijen bakımından zengin kan pompalayamazsa ortaya çıkar.

Sağ taraftaki kalp yetmezliği ayaklardaki, ayak bileklerindeki, bacaklardaki, karaciğerdeki, karındaki ve boyundaki damarlarda sıvı birikmesine neden olabilir. Hem sağ hem de sol kalp yetmezliği nefes darlığına ve yorgunluğa da neden olabilir.

Kalp yetersizliğinin önde gelen nedenleri kalbe zarar veren hastalıklardır. Örnekler arasında; iskemik kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve diyabet sayılabilir.

Kalp yetmezliği nedenleri ve risk faktörleri

Kalp kasına zarar veren şeyler veya kalbin aşırı çalışması kalp yetmezliğine neden olabilir. Zamanla, kalp zayıflar. Bünyesinde kanı gerektiği kadar dolduramaz veya pompalayamaz. Kalp zayıfladıkça, bazı proteinler ve maddeler kana salınabilir. Bu maddelerin kalp ve kan akışı üzerinde toksik etkisi vardır ve kalp yetersizliğini kötüleştirir.

Kalp yetmezliğinin nedenleri arasında şunlar vardır:

• İskemik kalp hastalığı
• Diyabet
• Yüksek tansiyon
• Diğer kalp rahatsızlıkları veya hastalıklar
• Diğer faktörler

İskemik kalp hastalığı

İskemik kalp hastalığı, koroner arterlerin içinde plak adı verilen mumsu bir maddenin oluştuğu bir durumdur. Bu arterler kalp kasınıza oksijen açısından zengin kan sağlar.

Plak arterleri daraltır ve kalp kasınıza giden kan akışını azaltır. Plak birikmesi, arterlerinizde kan pıhtılarının oluşma olasılığını da artırır. Kan pıhtıları kan akışını kısmen veya tamamen engelleyebilir. İskemik kalp hastalığı göğüs ağrısı veya anjin, kalp krizi ve diğer kalp hasarları gibi rahatsızlıklara yol açabilir.

Diyabet

Şeker hastalığı (diyabet), vücudun kan şekeri seviyesinin çok yüksek olduğu bir hastalıktır. Vücut normalde yiyecekleri glikoza ayırır ve daha sonra vücuttaki hücrelere taşır. Hücreler, glikozu enerjiye dönüştürmek için insülin adı verilen bir hormon kullanır.

Diyabet durumunda vücut yeterli insülin yapmaz veya insülini düzgün kullanmaz. Zamanla, yüksek kan şekeri seviyeleri kalp kasına ve kalbin etrafındaki kan damarlarına zarar verebilir ve zayıflatabilir, bu da kalp yetmezliğine yol açabilir.

Yüksek tansiyon

Kan basıncı, kanın arterlerin duvarlarına doğru itme gücüdür. Bu basınç zamanla yükselir ve yüksek kalırsa, kalbinizi zayıflatabilir ve plak birikmesine neden olabilir.

Kan basıncı zaman içinde 140/90 mmHg veya üzerinde kalırsa yüksek kabul edilir. (MmHg milimetre civadır – kan basıncını ölçmek için kullanılan birimlerdir.) Diyabet veya kronik böbrek hastalığınız varsa, yüksek tansiyon 130/80 mmHg veya daha yüksek olarak tanımlanır.

Diğer kalp rahatsızlıkları ve hastalıklar

Aşağıdaki diğer durumlar ve hastalıklar da kalp yetmezliğine neden olabilir:

• Aritmi: Kalp atışının hızı veya ritmi ile ilgili bir sorun ortaya çıktığında olur.
• Kardiyomiyopati: Kalp kası genişlediğinde, kalınlaştığında veya sertleştiğinde olur.
• Konjenital kalp kusurları: Doğumda kalbin yapısı ile ilgili problemler vardır.
• Kalp kapak hastalığı: Bu durumda bir veya daha fazla kalp kapakçığınız düzgün çalışmıyordur.

Diğer faktörler

Aşağıdaki diğer faktörler de kalp kasına zarar verebilir ve kalp yetersizliğine yol açabilir:

• Alkol kötüye kullanımı veya kokain ve diğer yasa dışı uyuşturucu kullanımı
• HIV/AIDS
• Tiroid bozuklukları
• Çok fazla E vitamini
• Radyasyon ve kemoterapi gibi kanser tedavileri

Kalp yetmezliği açısından kimler risk altındadır?

Aşağıdaki insanların kalp yetmezliği geliştirme riski diğer insanlara göre daha fazladır:

• 65 yaş ve üstü kişiler: Yaşlanma kalp kasını zayıflatabilir. Yaşlı insanlar yıllardır kalp yetersizliğine yol açan hastalıklara sahip olabilir.
• Irk: Siyah insanların kalp yetmezliğine yakalanma olasılığı diğer ırklardan daha yüksektir. Ayrıca bu insanların genç yaşta semptomları olma, kalp yetersizliği nedeniyle daha fazla hastane ziyareti yapma ve kalp yetmezliğinden ölme olasılığı daha yüksektir.
• Fazla kilolu insanlar: Aşırı kilo kalbi zorlar. Fazla kilolu olmak kalp hastalığı ve tip 2 diyabet riskinizi artırır. Bu hastalıklar kalp yetmezliğine yol açabilir.
• Kalp krizi geçiren insanlar: Daha önce kalp krizi geçiren insanların kalbi zarar görür ve kalp kasını zayıflatabilir.

Konjenital kalp kusurları olan çocuklar da kalp yetersizliği geliştirebilir. Bu kusurlar, bebek rahimdeyken kalp, kalp kapakçıkları veya kalbin yakınındaki kan damarları doğru şekilde oluşmazsa ortaya çıkar. Konjenital kalp kusurları kalbin daha fazla çalışmasına neden olabilir. Bu durum, kalp kasını zayıflatır, bu da kalp yetmezliğine yol açabilir.

Kalp yetmezliği belirtileri

Kalp yetmezliğinin en yaygın belirtileri şunlardır:

• Nefes darlığı
• Yorgunluk
• Ayak bileklerinde, ayaklarda, bacaklarda, karında ve damarlarda şişme

Tüm bu belirtiler vücudunuzda sıvı birikmesinin sonucudur. Semptomlar başladığında, merdiven çıkma gibi rutin fiziksel efordan sonra yorgun ve nefes darlığı hissedebilirsiniz.

Kalbiniz zayıfladıkça semptomlar kötüleşir. Odanın içinde giyinip yürüdükten sonra yorgunluk duyabilir ve nefes darlığı hissetmeye başlayabilirsiniz. Bazı insanlar uzanırken bile nefes darlığı çekerler.

Kalp yetersizliğinden kaynaklanan sıvı birikimi de kilo alımına, sık idrara çıkmaya, gece ve uzanırken daha kötü olan öksürüğe neden olur. Bu öksürük akut pulmoner ödemin bir işareti olabilir. Bu, akciğerlerinizde çok fazla sıvı biriktiği bir durumdur ve acil tedavi gerektirir.

Kalp yetmezliği teşhisi

Doktorunuz tıbbi ve aile geçmişinize, fiziksel muayenenize ve test sonuçlarınıza göre kalp yetmezliğini teşhis edecektir. Kalp yetmezliğinin belirtileri aşağıdaki gibi diğer durumlarda da yaygındır. Bundan dolayı doktorunuz şu adımları atacaktır:

• İskemik kalp hastalığı, yüksek tansiyon veya diyabet gibi kalp yetmezliğine neden olabilecek bir hastalığınız veya durumunuz olup olmadığını öğrenmek isteyecektir.
• Belirtilerinizin diğer olası nedenlerini elemek isteyecektir.
• Kalbinizde herhangi bir hasar olup olmadığını ve kalbinizin ne kadar iyi kan pompaladığını kontrol edecektir.

Erken tanı ve tedavi, kalp yetmezliği olan kişilerin daha uzun, daha aktif yaşamalarına yardımcı olabilir.

Tıbbi ve aile geçmişi

Doktorunuz sizin veya ailenizdeki diğer kişilerin kalp yetersizliğine neden olabilecek bir hastalığı veya durumu olup olmadığını soracaktır. Doktorunuz ayrıca belirtilerinizi de soracaktır. Hangi belirtilere sahip olduğunuzu, ne zaman ortaya çıktıklarını, ne kadar süredir bu belirtileri yaşadığınızı ve ne kadar şiddetli olduklarını bilmek isteyecektir.

Fizik muayene

Fizik muayene sırasında doktorunuz aşağıdakileri yapacaktır:

• Kalbinizdeki normal olmayan sesler olup olmadığını kontrol edecektir.
• Ekstra sıvı birikmesi belirtisi olabilecek sesler için ciğerlerinizi dinleyecektir.
• Ayak bileklerinizde, ayaklarınızda, bacaklarınızda, karnınızda ve boynunuzdaki damarlarda şişme arayacaktır.

Teşhis testleri

Kalp yetmezliği belirtileriniz varsa doktorunuz aşağıdaki teşhis yöntemlerini uygulamak isteyebilir:

• Elektrokardiyogram (EKG)

Bir EKG; basit, ağrısız bir testtir ve elektriksel olarak kalbin aktivitesini ölçer. Test kalbinizin ne kadar hızlı attığını ve ritmini gösterir. EKG ayrıca elektrik sinyallerinin kalbinizden geçerken gücünü ve zamanlamasını da kaydeder.

Bir EKG, kalbinizin pompalama odalarındaki duvarların normalden daha kalın olup olmadığını da gösterebilir. Daha kalın duvarlar kalbinizin kan pompalamasını zorlaştırabilir. Bir EKG ayrıca önceki veya mevcut kalp krizi belirtilerini de gösterebilir.

• Göğüs röntgeni

Bir göğüs röntgeni; kalp, akciğerler ve kan damarları gibi göğsün içinde bulunan yapıların görüntüsünü sağlar. Bu test, kalbinizin genişlediğini, akciğerlerinizde sıvı olup olmadığını veya akciğer hastalığınız olup olmadığını gösterebilir.

• BNP için kan testi

Bu test kanınızdaki BNP adı verilen bir hormon seviyesini kontrol eder. Bu hormonun seviyesi kalp yetmezliği sırasında yükselir.

• Ekokardiyografi

Ekokardiyografi, kalbinizin hareketli bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. Test, kalbinizin boyutunu, şeklini, kalp odalarınızın ve kapaklarınızın ne kadar iyi çalıştığını gösterir. Ayrıca kalbe zayıf kan akışını, normal olarak kasılmayan kalp kası alanlarını ve kan akışının eksikliğinden kaynaklanan kalp kası hasarını da tanımlayabilir.

• Doppler ultrason

Doppler ultrason, kan akışının hızını ve yönünü ölçmek için ses dalgaları kullanır. Bu test genellikle kalbe ve akciğerlere kan akışının daha eksiksiz bir resmini sunmak için ekokardiyografi ile yapılır. Doktorlar genellikle sağ kalp yetersizliği olup olmadığını teşhis etmeye yardımcı olmak için Doppler ultrasonunu kullanır.

• Holter monitörü

Bir Holter monitörü normal günlük rutin devam ederken, 24- ya da 48 saatlik süre boyunca kalbinizin elektrik aktivitesini kaydeder. Bu işlemde göğse elektrot adı verilen küçük yamalar giyilir. Kablolar, yamaları küçük, taşınabilir bir kayıt cihazına bağlar. Kayıt cihazı bir kemere tutturulabilir, cepte tutulabilir veya boynunuza asılabilir.

• Nükleer kalp taraması

Bir nükleer kalp taraması kanın kalbinize ve kalp kasınıza ne kadar kan ulaştığını gösterir.

Nükleer kalp taraması sırasında, izleyici adı verilen güvenli, radyoaktif bir madde bir damar yoluyla kan dolaşımınıza enjekte edilir. İzleyici kalbinize gider ve enerjiyi serbest bırakır. Vücudunuzun dışındaki özel kameralar enerjiyi algılar ve kalbinizin resimlerini oluşturmak için kullanılır.

Nükleer kalp taraması, kalp kasının neresinin sağlıklı ve neresinin hasar gördüğünü gösterebilir.

Pozitron emisyon tomografisi (PET) taraması bir nükleer kalp taraması türüdür. Kalbinizin bölgelerindeki kimyasal aktivite seviyesini gösterir. Bu test doktorunuzun bu bölgelere yeterli kan akıp akmadığını görmesine yardımcı olabilir. PET taraması, diğer testlerin tespit edemeyeceği kan akışı sorunlarını gösterebilir.

• Kalp kateterizasyonu

Kardiyak kateterizasyon sırasında, kateter adı verilen uzun, ince, esnek bir tüp kolunuzdaki, kasıklarınızdaki (üst uyluk) veya boynunuzdaki bir kan damarına yerleştirilir ve kalbinize geçirilir. Bu, doktorunuzun koroner arterlerinize bakmasını sağlar.

Bu prosedür sırasında doktorunuz kalp odalarınızdaki basıncı ve kan akışını kontrol edebilir, kan örnekleri toplayabilir ve koroner arterlerinize bakmak için röntgen çekebilir.

• Koroner anjiyografi

Koroner anjiyografi genellikle kalp kateterizasyonu ile birlikte yapılır. Röntgende görülebilen bir boya, kateterin ucundan kan dolaşımınıza enjekte edilir. Boya, doktorunuzun kalp kasınızdaki kan akışını görmesini sağlar. Anjiyografi ayrıca kalbinizin ne kadar iyi kan pompaladığını da gösterir.

• Stres testi

Kalbinizin çok çalışıp hızlı attığı zaman bazı kalp problemlerini teşhis etmek daha kolaydır. Stres testi sırasında, kalbinizin sıkı çalışmasını ve hızlı atmasını sağlamak için egzersiz yaparsınız. Bir koşu bandında yürüyebilir veya koşabilir ya da bisiklete binebilirsiniz. Egzersiz yapamıyorsanız, kalp atış hızınızı yükseltmek için ilaç verilebilir.

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)

Kardiyak manyetik rezonans görüntüleme, kalbinizin atışını yaparken resim oluşturmak için radyo dalgaları, mıknatıslar ve bir bilgisayar kullanır. Test, kalbinizin ve büyük kan damarlarının hem sabit hem de hareketli resimlerini üretir.

Kardiyak MRG, kalbinizin parçalarının hasarlı olup olmadığını gösterebilir. Doktorlar ayrıca semptomlar ortaya çıkmadan önce bile kalp yetmezliğinin erken belirtilerini bulmak için araştırma çalışmalarında MRG kullanabilirler.

• Tiroid fonksiyon testleri

Tiroid fonksiyon testleri tiroid bezinizin ne kadar iyi çalıştığını gösterir. Bu testler kan testlerini, görüntüleme testlerini ve tiroidi uyaran testleri içerir. Kanda çok fazla veya çok az tiroid hormonu olması kalp yetmezliğine yol açabilir.

Kalp yetmezliği tedavisi

Erken tanı ve tedavi, kalp yetmezliği olan kişilerin daha uzun, daha aktif yaşamalarına yardımcı olabilir. Kalp yetmezliği tedavisi, kalp yetmezliğinin tipine ve şiddetine bağlıdır.

Kalp yetersizliğinin tüm aşamaları için tedavi hedefleri şunları içerir:

• İskemik kalp hastalığı, yüksek tansiyon veya diyabet gibi altta yatan nedenin tedavisi
• Semptomları azaltmaya yönelik tedavi
• Kalp yetmezliğinin kötüleşmesini durdurmak
• Yaşam sürenizi artırmak ve yaşam kalitenizi arttırmak

Tedaviler genellikle kalp odaklı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve devam eden bakımı içerir. Şiddetli kalp yetmezliğiniz varsa, tıbbi prosedürlere veya cerrahiye de ihtiyacınız olabilir.

İlaç tedavisi

Doktorunuz, sahip olduğunuz kalp yetersizliği türüne, ne kadar şiddetli olduğuna ve bazı ilaçlara verdiğiniz reaksiyona göre ilaçlar reçete edecektir. Aşağıdaki ilaçlar genellikle kalp yetmezliğini tedavi etmek için kullanılır:

• ACE inhibitörleri: Kan basıncını düşürür ve kalbinizdeki zorlamayı azaltır. Ayrıca gelecekteki kalp krizi riskini de azaltabilir.
• Aldosteron antagonistleri: Vücuttaki aşırı sodyumun idrar yoluyla uzaklaştırılmasını tetikler. Bu, kalbin pompalaması gereken kan hacmini düşürür.
• Anjiyotensin reseptör blokerleri: Kalbinizin iş yükünü azaltmak için kan damarlarınızı gevşetir ve kan basıncınızı düşürür.
• Beta blokerler: Kalp atış hızınızı yavaşlatır ve kalbinizin iş yükünü azaltmak için kan basıncınızı düşürür.
• Digoksin: Kalbin daha güçlü atmasını ve daha fazla kan pompalamasını sağlar.
• Diüretikler: Akciğerlerinizde sıvı birikmesini, ayaklarınızda ve ayak bileklerinde şişmeyi azaltmaya yardımcı olur.
• İzosorbit dinitrat: Kan damarlarınızı gevşetmeye yardımcı olur, böylece kalbiniz kan pompalamak için çok fazla çalışmaz. Çalışmalar, bu ilacın siyah insanlarda ölüm riskini azaltabileceğini göstermiştir. Bu ilacın diğer ırk gruplarına fayda sağlayıp sağlamayacağını öğrenmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Doktorunuzun reçete ettiği tüm ilaçları düzenli olarak almalısınız. Doktorunuz size söylemediği sürece ilacınızın miktarını değiştirmemeli veya bir dozu atlamamalısınız.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Düzenli bakım

Kalp yetmezliğinin kötüleştiğine dair işaretlere dikkat etmelisiniz. Örneğin, kilo alımı vücudunuzda sıvı biriktiği anlamına gelebilir. Kilonuzu ne sıklıkta kontrol etmeniz gerektiğini ve kilo değişikliklerini ne zaman bildireceğinizi doktorunuzdan öğrenmelisiniz.

Diğer ilgili durumlar için tıbbi bakım almak önemlidir. Diyabetiniz veya yüksek tansiyonunuz varsa, bu koşulları kontrol etmek için sağlık ekibinizle birlikte çalışmalısınız. Kan şekeri düzeyinizi ve kan basıncınızı da kontrol altında tutmalısınız. Ne zaman test yaptırmanız gerektiği ve evde ne sıklıkla ölçüm yapılması gerektiği konusunda doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.

Grip ve zatürre gibi solunum yolu enfeksiyonlarından kaçınmaya çalışmalısınız. Grip ve zatürre aşıları hakkında doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Şiddetli kalp yetersizliği olan birçok kişinin zaman zaman bir hastanede tedaviye ihtiyacı olabilir. Doktorunuz hastanede veya evde verilebilen oksijen tedavisini önerebilir.

Tıbbi işlemler ve cerrahi

Kalp yetmezliği kötüleştikçe, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlar artık semptomlarınızı kontrol edemeyebilir. Tıbbi bir prosedür veya ameliyat gerekebilir.

Kalp yetersizliğinde, kalbin sağ ve sol tarafları aynı anda kasılmayabilir. Bu kalbin pompalama işlevini bozar. Bu sorunu düzeltmek için doktorunuz kalbinizin yanına bir kardiyak resenkronizasyon terapi cihazı (bir tür kalp pili) yerleştirebilir. Bu cihaz, kalbin her iki tarafının aynı anda kasılmasına yardımcı olur ve bu da kalp yetmezliği semptomlarını azaltabilir.

Kalp yetmezliği olan bazı insanlar çok hızlı, düzensiz kalp atışlarına sahiptir. Tedavi olmadan, bu kalp atışları ani kalp durmasına neden olabilir. Doktorunuz bu sorunu çözmek için kalbinizin yanına implante edilebilir bir kardiyoverter defibrilatör yerleştirebilir. Bu cihaz kalp atış hızınızı kontrol eder ve düzensiz kalp ritimlerini düzeltmek için elektrik darbeleri kullanır.

Diğer tedavilere rağmen şiddetli kalp yetmezliği semptomları olan kişiler aşağıdakilere ihtiyaç duyabilir:

• Sol ventrikül destek cihazı gibi mekanik bir kalp pompası: Bu cihaz kalpten vücudun geri kalanına kan pompalamaya yardımcı olur. Ameliyat olana kadar veya uzun süreli bir tedavi olana kadar bir kalp pompası kullanılabilir.
• Kalp nakli: Kalp nakli, bir kişinin hastalıklı kalbinin ölen bir donörün sağlıklı bir kalbi ile değiştirildiği bir işlemdir. Kalp nakli, tıbbi tedavi ve cerrahi başarısız olduğunda son dönem kalp yetmezliği için hayat kurtarıcı bir önlem olarak yapılır.

Kalp odaklı sağlıklı yaşam tarzı

Kalp yetersizliğiniz varsa doktorunuz kalp odaklı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri önerebilir. Kalp odaklı sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri şunları içerir:

• Sağlıklı beslenme
• Sağlıklı bir kiloda kalma
• Fiziksel aktivite
• Sigarayı bırakmak
• Alkolü abartmamak

Kalp yetmezliği hakkında sık sorulan sorular

Kaynak ve ileri okuma:

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-failure/symptoms-causes/syc-20373142
2. https://www.heart.org/en/health-topics/heart-failure/what-is-heart-failure
3. https://www.webmd.com/heart-disease/guide-heart-failure
4. https://medlineplus.gov/heartfailure.html
5. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/heart-failure

Not: Konu hakkında ilgili videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz: