Menenjit Nedir? Menenjit Türleri, Belirtileri, Nedenleri, Aşısı ve Tedavisi

Menenjit: Tanım

Menenjit, meninkslerin iltihaplanması veya şişmesidir. Meninksler, beyni ve omuriliği veya merkezi sinir sistemini çevreleyen zarlardır. Beyin omurilik sıvısı (BOS), meninksler ile beyin ve omurilik arasında yüzer. Beyni ve omuriliği yıkayan ve onlar için bir yastıklama tabakası sağlayan berrak bir sıvıdır.

Menenjit genellikle bir mikroorganizma BOS’u enfekte ettiğinde ortaya çıkar. Bir enfeksiyon geliştiğinde, zarların veya meninkslerin şişmesini tetikler. Bakteriler ve virüsler menenjite neden olan en yaygın patojenlerdir. Bununla birlikte, bulaşıcı olmayan koşullar, kanser ve bazı iltihaplı hastalıklar dahil olmak üzere meninkslerin şişmesine de neden olabilir.

Herkes menenjit alabilir, ancak bazı insanlar farklı menenjit türleri için diğerlerinden daha fazla risk altındadır. 5 yaşından küçük çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler viral menenjit geliştirme açısından en yüksek risk altındadır. Bebeklerin diğer yaş gruplarına göre bakteriyel menenjit riski daha yüksektir. Bununla birlikte, üniversite kampüsleri ve askeri üsler gibi kalabalık koşullarda yaşayanlar da yüksek risk altındadır.

Menenjitin tipik semptomları arasında yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı, kusma ve boyun tutulması bulunur.

Menenjit tedavisi menenjitin tipine göre değişir. Viral menenjit, dinlenme, sıvı alma ve reçetesiz ağrı kesiciler dahil olmak üzere yalnızca semptomatik tedavi ile genellikle kendi kendine iyileşir. Bakteriyel menenjit, enfeksiyonla savaşmak için antibiyotikler ve kalıcı beyin hasarı veya felç gibi komplikasyonları önlemek için güçlü antienflamatuar ilaçlar gerektirir.

Menenjit: Türler

Doktorlar menenjiti genel olarak bakteriyel menenjit veya aseptik menenjit olarak sınıflandırır. Aseptik menenjit, bir laboratuvar beyin omurilik sıvısı (BOS) örneğini incelediğinde bakteri üremesine dair hiçbir kanıt olmadığı anlamına gelir. Aseptik menenjit vakalarının çoğu virüs kaynaklıdır. Ancak doktorlar menenjit vakalarının yaklaşık %19’unda iltihaplanmanın altında yatan bir neden bulamıyor.

Bakteriyel menenjit

Bakteriyel menenjit genellikle aniden veya akut olarak ortaya çıkar. Bakteri kaynaklı bir enfeksiyondan kaynaklanır ve genellikle en ciddi menenjit türüdür. Çok hızlı bir şekilde hayati tehlike oluşturabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir.

Kronik menenjit

Kronik menenjit uzun süreli bir hastalıktır ve haftalar veya aylar içinde gelişir. Genellikle yavaş büyüyen mikroorganizmalar, kanser veya otoimmün hastalıklardan kaynaklanır.

Mantar menenjiti

Mantar menenjiti nadir olarak görünür. Mantarlara maruz kalmakla ilgili kronik menenjit şeklidir. HIV veya kanser gibi belirli tıbbi durumların olması mantar menenjiti riskini artırır.

Bulaşıcı olmayan menenjit

Bulaşıcı olmayan menenjit, meninks veya BOS enfeksiyonunun sonucu değildir. Bunun yerine ilaç reaksiyonları, beyin cerrahisi, kafa travması gibi çeşitli nedenleri vardır.

Viral menenjit

Viral menenjit, virüslü enfeksiyonlardan oluşur. Genellikle bakteriyel menenjitten daha az şiddetlidir ve çoğu insan 7 ila 10 gün içinde sorunsuz iyileşir.

Diğer menenjit türleri

Menenjit ayrıca parazitik bir enfeksiyonun veya amebik bir enfeksiyonun sonucu olabilir. Bu menenjit türleri, bakteriyel ve viral menenjitlerden çok daha az yaygındır.

Memenjit: Bulaşıcılık

Hepsi olmasa da bazı menenjit türleri bulaşıcıdır ve kişiden kişiye yayılır. Mantar, parazit ve amip menenjitinde kişiden kişiye bulaşma yoktur. Risk altındaki insanlar, ortamdaki mantar sporlarını solumaktan mantar menenjitine yakalanır.

Parazitik menenjit, birisi kontamine yiyecekleri tükettikten sonra ortaya çıkar. Amebik menenjit, çok nadir olmakla birlikte, genellikle kirli suda yüzdükten sonra gelişir. Genellikle bu tür menenjitler başka birinden bulaşmaz.

Menenjite neden olan virüsler ve bakteriler bulaşıcıdır. Öksürme ve hapşırma yoluyla havaya yayılabilirler. Patojenler havaya karıştığında, onları solunum yollarına sokan herkes tarafından alınabilirler.

Bu patojenlerden bazıları, mukus gibi kontamine vücut sıvılarıyla temas yoluyla yayılabilir. Vücuda girdikten sonra patojenler kan dolaşımına girer ve burada merkezi sinir sistemine (CNS) taşınır. CNS’de çoğalırlar ve beyin omurilik sıvısının enfeksiyonuna ve meninkslerin iltihaplanmasına neden olurlar.

Viral menenjitte virüsü başka bir kişiye yaymak, kişinin de menenjit olacağı anlamına gelmez. CDC’ye (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri) göre, bu virüslere bulaşan sadece az sayıda insan menenjit geliştirecektir.

Bakteriyel menenjitin insandan insana yayılma ve menenjit salgınlarına yol açma olasılığı çok daha yüksektir. Meningokok hastalığına neden olan Neisseria meningitidis bakterisi, bakteriyel menenjit salgınlarının yaygın bir nedenidir.

Menenjit: Belirtiler

Bazı menenjit semptomları, iltihaplanmaya neden olan şey ne olursa olsun aynıdır. Bununla birlikte, menenjite bir enfeksiyon neden olduğunda semptomlar biraz değişebilir. Belirtiler, enfeksiyona neden olan spesifik patojene bağlıdır.

Akut bakteriyel menenjit belirtileri genellikle en şiddetlidir. Kronik menenjit ve viral menenjit gibi diğer menenjit türleri benzer ancak daha hafif semptomlara sahiptir.

İlk belirtileri

Menenjitin ilk belirtileri genellikle grip gibi diğer hastalıklara benzer. Saatler veya günler içinde hızlı bir şekilde başlama eğilimindedirler ve şunları içerirler:

• Aniden ortaya çıkabilen ve yüksek olabilen ateş
• Normal bir baş ağrısından şiddetli veya çok farklı olabilen baş ağrısı
• İştahsızlık veya susuzluk
• Baş ağrısına eşlik edebilen bulantı ve kusma
• Uyku hali veya yorgunluk
• Boyun tutulması

Deri döküntüsü

Menenjitin diğer semptomlarıyla birlikte bir deri döküntüsü olabilir veya olmayabilir. Bunlar, genellikle ciltte kırmızı veya morumsu noktalar olan benekli bir döküntüdür. Bazı durumlarda, vücutta iğne ucu kadar kırmızı noktalar da olabilir. Diğer durumlarda, lekeler daha büyüktür ve çürüklere benzer.

Memenjit: Nedenler

Menenjitin en yaygın nedeni, özellikle enterovirüs grubunun bir üyesi ile viral bir enfeksiyondur. Enterovirüsler, öksürme, elden ağza temas ve virüs bulaşmış bir bebeğin bezini değiştirmek gibi enfekte bir kişinin dışkı maddesiyle temas yoluyla yayılan çok yaygın virüslerdir.

Çoğu durumda, enterovirüsler soğuk algınlığı benzeri bir hastalığa neden olur. Ancak bazı kişilerde virüs, beyin omurilik sıvısına (BOS) yayılarak menenjite neden olur.

Viral menenjite neden olabilen diğer virüsler şunlardır:

• Batı Nil virüsü gibi arbovirüsler
• Epstein-Barr virüsü, herpes simpleks virüsleri ve varicella-zoster gibi herpes virüsleri
• Grip
• Kızamık
• Kabakulak

Menenjitin ikinci en yaygın nedeni bakteriyel bir enfeksiyondur. Streptococcus pneumoniae bakterisi, bakteriyel menenjitin en yaygın nedenidir. Ayrıca, bu bakteri, zatürree ve kulak veya sinüs enfeksiyonlarına neden olabilir. Neisseria meningitidis ise menenjite neden olan ikinci yaygın bakteridir. Grup ortamlarında yaşayan genç yetişkinleri en sık etkileyen oldukça bulaşıcı bir bakteridir.

Bu bakteriler öksürme, hapşırma ve öpüşme yoluyla kişiden kişiye yayılır. Vücuda girdikten sonra, bakteriler solunum yolundan kan dolaşımına yayılabilir ve burada merkezi sinir sistemine taşınır ve ve meninkslerin iltihaplanmasına neden olarak menenjit ortaya çıkar.

Menenjitin diğer bakteriyel nedenleri şunlardır:

• Doğum sırasında annelerden bebeğe geçebilen B Grubu Streptokok
• Etkili Hib aşıları nedeniyle artık menenjitin önde gelen nedeni olmayan Haemophilus influenzae
• Pastörize edilmemiş peynirler, sosisli sandviçler ve öğle yemeği yerken risk oluşturan Listeria monocytogenes

Menenjite ayrıca Cryptococcus, Histoplasma, Blastomyces ve Coccidioides gibi mantarlar neden olabilir. Candida mantarı, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler gibi risk altındaki bazı kişilerde menenjite neden olabilir.

Menenjite neden olabilen amip Naegleria fowleri’dir. Bu organizma toprakta ve ılık tatlı suda yaşar, menenjite neden olduğunda, hastalık genellikle yıkıcı ve ölümcüldür.

Menenjitin bulaşıcı olmayan nedenleri şunlardır:

• Beyin ameliyatı veya kafa travması
• Sistemik lupus eritematozus (SLE) ve sarkoidoz gibi belirli inflamatuar durumlar
• Kemoterapi veya aşılar gibi bazı ilaçlara karşı reaksiyonlar

Menenjit: Risk faktörleri

Menenjit herhangi bir yaş grubunda veya popülasyonda ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, viral menenjit en sık 5 yaşından küçük çocuklarda görülür. Bakteriyel menenjit, 20 yaşın altındaki genç erişkinlerde daha sık görülür. Menenjite yakalanma riskini artıran bir dizi faktör vardır, ancak risk faktörlerine sahip tüm insanlar menenjite yakalanmayacaktır.

Menenjit için risk faktörleri şunları içerir:

• Menenjitli bir kişiye maruz kalma
• Askeri kışlalar, hapishaneler, mülteci kampları, gündüz bakım merkezleri veya üniversite yurtları gibi grup ortamlarında veya kalabalık koşullarda yaşamak
• Önerilen çocukluk veya yetişkin aşılama programını tamamlamamak
• Ellerinizi sık sık ve iyice yıkamamak veya yıkanmamış bardakları, su şişelerini, bulaşık takımlarını veya dudak kremi ve diş fırçası gibi kişisel eşyaları paylaşmak
• Hamilelikle ilgili çeşitli koşullar
• Yaş, ilaçlar veya HIV ve kanser gibi tıbbi durumlar nedeniyle zayıflamış bağışıklık sistemi

Menenjit: Riskinizi azaltmak

Menenjite yakalanma veya yayılma riskinizi şu yollarla azaltabilirsiniz:

• Menenjiti olan veya ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas ağrıları, kusma, ishal veya olağandışı döküntü veya yorgunluk gibi bulaşıcı hastalık belirtileri yaşayan kişilerle temastan kaçınmak
• Virüsleri ve bakterileri ellerden vücuda bulaştırabilecek göz, burun ve ağza dokunmaktan kaçınmak
• Hapşırırken veya öksürürken ağzı ve burnu dirsek (el değil) veya bir mendil ile kapatmak
• Doktorunuz tarafından önerilen şekilde menenjit aşıları yaptırmak
• Yıkanmamış bardakları, su şişelerini, bulaşık takımlarını veya dudak kremi ve diş fırçası gibi kişisel eşyaları paylaşmamak
• Elleri ve yüzeyleri temizlemek için uygun antimikrobiyal temizleyiciler kullanmak
• Menenjitli bir kişiyle temastan sonra ve gün boyunca birkaç kez elleri sabun ve suyla en az 15 saniye yıkamak

Menenjit: Teşhis

Doktorunuz, gösterdiğiniz semptomlara dayanarak menenjitten şüphelenebilir.
Menenjite neyin neden olduğundan emin olmak için aşağıdaki testler gerekli olabilir:

• Kanda mikroorganizma olup olmadığını ve ne tür olduklarını görmek için kan kültürü (Bir kan örneği almayı ve mevcut olan herhangi bir bakteriyi büyütmek için özel bir laboratuvar kabı kullanmayı içerir.)
• Enfeksiyon ve iltihaplanma belirtileri aramak için görüntüleme sınavları (Bu, röntgen, bilgisayarlı tomografi veya MR prosedürlerini içerebilir.)
• BOS’ta enfeksiyon belirtileri aramak ve bunun bakteriyel mi yoksa viral bir enfeksiyon mu olduğunu belirlemek için spinal musluk (Menenjitin kesin teşhisine ulaşmanın ve bunun en olası nedenini bulmanın tek yolu BOS muayenesidir. Lokal anestezi kullanarak, bir BOS örneğini çekmek için belden omurilik kanalına bir iğne sokmayı içerir. Bu testin diğer adı lomber ponksiyondur.)

Menenjit: Aşılar

Aşağıdakiler dahil bazı bakteriyel ve viral menenjit türlerine karşı koruma sağlamak için aşılar mevcuttur:

Haemophilus influenzae tip b (Hib) aşısı

Hib aşısı, Haemophilus influenzae bakteriyel menenjitine karşı koruma sağlar. Bu aşı, çeşitli ülkelerde önerilen çocukluk aşıları programının bir parçasıdır. Belirli tıbbi durumları olan yetişkinlerin de Hib aşısına ihtiyacı olabilir.

Meningokok aşıları

Meningokok aşıları, Neisseria meningitidis‘in neden olduğu herhangi bir hastalığa karşı koruma sağlar. İki tür meningokok aşısı vardır:

1. Meningokok konjuge aşısı (MenACWY):
   Tüm çocuklara 11 ila 12 yaş arasında bir doz, 16 yaşında bir rapel doz uygulanmalıdır.
2. Serogrup B meningokok aşısı (MenB):
   Bazı gençler ve genç yetişkinler bu aşıyı 16 ila 18 yaşları arasında yaptırmalıdır. Doktorunuz bu aşının sizin için uygun olup olmadığını belirlemenize yardımcı olabilir.

Pnömokok aşıları

Pnömokok aşıları, Streptococcus pneumoniae hastalığına karşı koruma sağlar (bu bakteri türü, boğaz ağrısına neden olan strep bakterisi ile aynı değildir ). İki tip pnömokok aşısı vardır:

1. Pnömokok konjuge aşısı (PCV13):
   Bu aşı, çeşitli ülkelerde düzenli çocukluk aşıları programının bir parçasıdır.
2. Pnömokok polisakkarit aşısı (PPSV23):
   Bu aşı, pnömokok hastalığı riski taşıyan daha büyük çocuklar ve yetişkinler içindir.

Diğer aşılar

Kızamık, kabakulak, su çiçeği ve grip gibi menenjite yol açabilecek bazı virüsler için de aşılar vardır.

Menenjit: Tedavi

Menenjit tedavisi menenjitin tipine, yaşınıza ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.

Tüm menenjit türlerinin genel tedavisi şunları içerir:

• Doktorunuz tarafından önerilen asetaminofen veya ibuprofen gibi ilaçlar
• Menenjitli bir kişiyle yakın temasta bulunan kişilerin herhangi bir semptom olmasa bile yakından izlenmesi ve muhtemelen tedavisi
• Ağızdan veya damardan sıvı verilmesi
• Dinlenme

Akut bakteriyel menenjit tedavisi

Akut bakteriyel menenjit tıbbi bir acil durumdur. Çünkü hızla kalıcı, ciddi komplikasyonlara ve birkaç gün içinde ölüme neden olabilir. Tedavisi şunları içerir:

• Hastaneye yatış, genellikle yoğun bakım ortamında
• Damardan uygulanan antibiyotiklerin hemen uygulanması
• Beyin şişmesi, nöbetler ve koma gibi olası komplikasyonların yoğun şekilde izlenmesi ve tedavisi
• Yaşam destek önlemleri

Viral menenjit tedavisi

Viral menenjitli çoğu insan, yalnızca genel tedavilerle yaklaşık 7 ila 10 gün içinde kendi kendine iyileşir. Herpes virüsü menenjiti gibi bazı viral menenjit türleri, antiviral ilaçlarla tedavi edilir.

Antibiyotikler genellikle viral menenjit tedavisinde etkili olmadıkları için verilmez. Ancak bazı durumlarda menenjitin tipi hızlı tespit edilemiyorsa veya menenjitin bakteriyel bir enfeksiyona bağlı olduğundan şüpheleniliyorsa önlem olarak antibiyotik verilebilir.

Enfeksiyöz olmayan menenjit tedavisi

Enfeksiyöz olmayan menenjit tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. Genellikle menenjite neden olan hastalığı tedavi etmek sorunu çözecektir. Bu arada doktorlar meninksleri etkileyen iltihabı kontrol etmek için kortikosteroidler kullanabilirler.

Menenjit: Komplikasyonlar

Menenjit, özellikle akut bakteriyel menenjit, ciddi ve yaşamı tehdit edebilecek komplikasyonlara yol açabilir. Bazı durumlarda, ölüm birkaç gün içinde gerçekleşebilir. Doktorunuzun size özel tasarladığı tedavi planını takip ederek komplikasyon riskinizi en aza indirmeye yardımcı olabilirsiniz.

Menenjit komplikasyonları şunları içerir:

• Koma
• Yaygın damar içi pıhtılaşma (DIC), bir kan pıhtılaşma bozukluğu
• Ensefalit
• Böbrek yetmezliği
• Körlük, işitme kaybı, beyin hasarı veya felç gibi kalıcı nörolojik hasar
• Nöbetler

Menenjit: Video

---