Öksürük: Tanım, Nedenler, Semptomlar ve Tedavi Yöntemleri

Öksürük: Tanım

Öksürük, etkili bir şekilde nefes alabilmeniz için solunum yollarınızı tahriş eden veya engelleyen maddelerden uzak tutma işlevini gören, vücudunuzun bir savunma refleksidir. Öksürüğünüz, kuru veya balgamlı olabilir. Ayrıca, insanların doktorlarını ziyaret etmelerinin en yaygın nedenlerinden biridir.

Balgamlı öksürük neden olur, nasıl geçer, ne iyi gelir?

Öksürük, çok çeşitli hafif ila ciddi hastalıkların, bozuklukların ve durumların bir belirtisidir. Dolayısıyla; enfeksiyon, iltihaplanma, travma, kanser, hava yolu tıkanıklığı ve diğer anormal süreçlerden kaynaklanabilir.

Toz, duman veya polen gibi tahriş edici bir maddeyi teneffüs ettikten sonra da öksürebilirsiniz. Ayrıca grip, soğuk algınlığı, üst solunum yolu enfeksiyonu veya alerji gibi bir bozukluk veya hastalığın sonucunda da öksürebilirsiniz. Bunların yanında; zatürre (pnömoni), akut bronşit, bronşiolit (akciğerlerin hava yollarında meydana gelen iltihaplı hastalık), astım, kanser ve konjestif kalp yetmezliği gibi potansiyel olarak yaşamı tehdit eden durumlara da eşlik edebilir.

Sebebe bağlı olarak, aniden başlayabilir ve örneğin, pasif içiciliği (sigara) teneffüs ettikten sonra hızla kaybolabilir. Aniden başlayan, iki ila üç hafta kadar süren akut öksürük, soğuk algınlığı veya diğer solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanabilir. Ancak daha uzun bir süre boyunca (sekiz haftadan uzun süren) kronik bir öksürüğe; gastroözofageal reflü hastalığı, astım veya sigara neden olabilir.

Öksürük, çok ciddi veya yaşamı tehdit eden bir bozukluğun belirtisi olabilir. Nefes almada güçlük, göğüs ağrısı, hızlı kalp atışı, şişmiş bacaklar veya ayak bilekleri ile kusma yaşıyorsanız, en kısa sürede tıbbi yardım almanız gerekir. Yoğun öksürüğe sebebiyet verebilecek ikinci neden, pulmoner ödem (akciğer ödemi) belirtisidir ve solunum durmasına neden olabilir. Herhangi bir kan belirtisi potansiyel olarak ciddi bir sorunun varlığını gösterir. Öksürüğünüz kalıcıysa, belirli aralıklarla tekrarlıyorsa veya sizi endişelendiriyorsa, mutlaka bir doktora görünmeniz gerekmektedir.

Öksürük: Semptomlar

Öksürük genellikle altta yatan hastalığa, bozukluğa veya duruma bağlı olarak değişen diğer semptomlarla birlikte ortaya çıkar. Diğer semptomlar; yüksek ateş, nefes darlığı ve göğüs ağrısıdır. Nefes alırken akciğerlerinizin çıkardığı sesler, kan basıncınızdaki değişiklikler ve düşük kan oksijen seviyeleri gibi bazı belirtiler, yalnızca doktor muayenehanesinde veya hastanede belirli cihazlar kullanılarak ortaya çıkabilir.

Yaygın görülen semptomlar

Öksürük, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer semptomlarla ortaya çıkabilir:

• Berrak, sarı, açık kahverengi veya yeşil mukuslu öksürük
• Ateş
• Grip benzeri semptomlar (halsizlik, ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, ağrı ve sızılar)
• Boğuk ses
• Mide bulantısı
• Burun akıntısı, burun tıkanıklığı
• Boğaz ağrısı
• Boyundaki lenf bezinin şişmesi
• Kusma
• Hırıltılı solunum

Diğer semptomlar

Öksürük, aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha az yaygın semptomlarla da ortaya çıkabilir:

• Ağız kokusu
• Diş eti kanaması
• İshal
• Yorgunluk
• Eklem ağrısı
• İştah kaybı
• Deri döküntüsü
• Açıklanamayan kilo kaybı

Ciddi semptomlar

Bazı durumlarda yaşamı tehdit eden bir durumu gösterebilecek diğer semptomlarla veya belirli semptom kombinasyonlarıyla birlikte öksürük oluşabilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz en kısa sürede tıbbi yardım almanız gerekir:

• Kan tükürmek veya kanlı balgam
• Pembe, köpüklü tükürük
• Konuşma zorluğu
• Sık idrara çıkma
• Yüksek ateş
• Bacak veya ayak bileği şişmesi
• Hızlı kalp atışı (taşikardi)
• Nefes darlığı, nefes alırken hırıltı, nefes alamama ve boğulma hissi gibi solunum sorunları
• Yemek veya sıvı yutulduğunda şiddetli ağrı
• Derin nefes alırken ağrı

Öksürük: Nedenler

Öksürüğün birçok nedeni vardır, bunların en yaygını soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonudur. Kalıcı bir öksürük, boğmaca (bulaşıcı, akut bakteri enfeksiyonu), amfizem (solunum yetmezliğine neden olan, alveollerin genişlemesiyle karakterize hastalık) veya astım gibi kronik bir akciğer rahatsızlığı belirtisi olabilir. Anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibitörleri (ACE inhibitörleri) alan bazı kişiler, ilacın kesilmesiyle sona eren kalıcı bir kuru öksürük yaşayabilirler. Bebeklerde aşı nedeniyle boğmaca yaygın değildir, ancak aşının zamanla daha az etkili olması nedeniyle yetişkinlerde şaşırtıcı derecede yaygındır.

Öksürmeye neden olan çok ciddi durumlar arasında; kalp yetmezliği, akciğer ödemi ve akciğer kanseri bulunur. Diğer olası nedenler arasında alerjiler, zatürree ve bronşit bulunur. Öksürüğe yol açan çok sayıda farklı olasılık olduğundan, belirtilerinizi tartışmak ve sorularınızı yanıtlamak için doktorunuzla iletişime geçmeniz önemlidir.

Enfeksiyona bağlı nedenler

Öksürük, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli viral ve bakteriyel enfeksiyonların bir belirtisi olabilir:

• Akut bronşit
• Soğuk algınlığı (viral solunum yolu enfeksiyonu)
• Krup (küçük çocuklarda sık görülen viral hastalık)
• Grip
• Zatürre
• Tüberküloz (akciğerleri ve diğer organları etkileyen ciddi enfeksiyon)
• Boğmaca

Diğer nedenler

Diğer nedenler arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Asit reflü veya gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH)
• Hava kirliliğinin neden olduğu hava yolu tahrişi
• Astım ve alerjiler
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH, amfizem ve kronik bronşit içeren hastalıklar)
• Konjestif kalp yetmezliği (kalbin kan pompalama yeteneğinin bozulması)
• Yabancı cisimlerin neden olduğu tıkanıklık
• Akciğer kanseri
• Enfeksiyon sonrası öksürük
• Sinüzitten veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu enfeksiyonundan kaynaklanan geniz akıntısı
• Akciğer ödemi
• Pulmoner emboli
• Sigara içmek
• Gırtlak tümörü

İlaca bağlı nedenler

Bazı ilaçlar öksürüğe neden olabilir. Yüksek tansiyonu kontrol etmek için kullanılan ACE inhibitörleri bu ilaçlar arasında yer alabilir.

Öksürüğün nedenini teşhis etmek için sorular

Öksürüğünüzün nedenini teşhis etmeye yardımcı olmak için doktorunuz size semptomlarınızla ilgili aşağıdakileri de içerebilen sorular soracaktır:

• Ne zamandır öksürüyorsunuz?
• Kan, balgam veya başka bir şey kusuyor musunuz?
• Burnunuz yerine çoğunlukla ağzınızdan mı nefes alıyorsunuz?
• Geceleyin rahat uyuyabiliyor musunuz?
• Ateşiniz var mı?

Öksürük: Komplikasyonlar

Öksürük, çoğu kolayca tedavi edilebilen bulaşıcı veya iltihaplı bir sürecin işareti olabilir. Belirgin bir nedeni olmayan bir öksürük yaşıyorsanız veya sizi endişelendiriyorsa, doktorunuza başvurmanız önemlidir. Altta yatan neden teşhis edildikten sonra, doktorunuzun önerdiği tedaviyi takiben, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı komplikasyonlar yaşayabilirsiniz:

• İshal veya kusma ile birlikte öksürüğünüz varsa dehidrasyon
• Uyumakta zorluk
• Akut öksürük krizinden bayılma nöbetleri
• Yorgunluk
• Az sıvı ve su tüketimi nedeniyle de dehidrasyon oluşabilir.

Öksürük: Video