Osteomiyelit Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri (Kemik İltihabı)

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Tanım

Osteomiyelit bir kemik enfeksiyonudur. Enfeksiyona neden olan bakteriler, kan dolaşımından geçerek veya yakındaki dokudan yayılarak kemiklere ulaşabilir. Bir yaralanma sonrasında kemik mikroplara maruz kalırsa, kemiğin kendisinde de enfeksiyon başlayabilir.

Sigara içenler, diyabet veya böbrek yetmezliği gibi kronik sağlık sorunları olan insanlar, osteomiyelit geliştirme riski altındadır. Diyabetik ayak ülseri olan kişilerin ayaklarında kemik iltihabı gelişebilir.

Bir zamanlar tedavi edilemez olarak görülmesine rağmen, osteomiyelit şimdi başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Çoğu insanın ölü kemik dokularını çıkarmak için ameliyata ihtiyacı vardır. Ameliyattan sonra tipik olarak güçlü intravenöz (damar yoluyla verilen) antibiyotiklere ihtiyaç duyulmaktadır.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Nedenler

Çoğu kemik iltihabına, staphylococcus bakterileri olarak bilinen, ciltte veya hatta sağlıklı bireylerin burnunda yaygın olarak bulunan mikrop türleri neden olmaktadır.

Mikroplar kemiğe çeşitli şekillerde girebilir, örneğin:

1. Kan dolaşımı:
   Vücudunuzun diğer bölgelerinde bulunan mikroplar, örneğin; zatürre olan akciğerlerde veya idrar yolu enfeksiyonundan dolayı mesanede bulunan bakteriler, kan dolaşımı yardımıyla bir kemikte bulunan zayıflamış bir noktaya ulaşabilirler.
2. Yaralanmalar:
   Delinme şeklinde oluşan şiddetli yaralar, vücudunuzun derinlerine mikrop taşınabilmesine olanak verebilir. Böyle bir yaralanma enfekte olursa, mikroplar yakındaki bir kemiğe ulaşabilir. Şiddetli bir kemik kırığında da mikroplar vücuda girebilir.
3. Ameliyat:
   Eklemleri değiştirmek veya kırıkları onarmak için yapılan ameliyatlar sırasında, mikroplarla doğrudan kontaminasyon (bulaşma) meydana gelebilir.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Risk faktörleri

Kemikleriniz normal olarak enfeksiyona karşı dayanıklıdır, ancak yaşlandıkça bu koruma azalır. Kemiklerinizi iltihaba karşı daha savunmasız hale getirebilecek diğer faktörler aşağıdakileri içerebilir:

1- Yaralanma veya ortopedik cerrahi

Şiddetli kemik kırığı veya derin delinme yaralanmaları, bakterilerin kemiğinize veya yakındaki dokulara girme yolunu açar. Hayvan ısırığı veya bir ayakkabıyı delen çivi gibi derin bir delinme yarası da enfeksiyona yol açabilir.

Kırık kemikleri onarmak veya yıpranmış eklemleri değiştirmek için yapılan cerrahi de yanlışlıkla mikropların kemiğe girmesine yol açabilir. İmplant şeklindeki ortopedik donanımlar, enfeksiyon için bir risk faktörüdür.

2- Dolaşım bozuklukları

Kan damarları hasar gördüğünde veya bloke edildiğinde, vücudunuz küçük bir enfeksiyonun büyümesini önlemek için, gereken antikor hücrelerini dağıtmada sorun yaşamaya başlar. Küçük bir kesik olarak başlayan şey, derin doku ve kemik enfeksiyonuna neden olabilen derin bir ülsere doğru ilerleyebilir. Kan dolaşımını bozan hastalıklar arasında; kötü kontrollü diyabet, sigara içmekle ilişkili periferik arter hastalığı (atardamar tıkanıklığı) ve orak hücre hastalığı bulunur.

3- İntravenöz veya kateter gerektiren sorunlar

Bazı ilaçların vücudunuza verilmesi veya daha ciddi durumlarda hayati fonksiyonların devam edebilmesi için tıbbi tüplerin vb. araçların kullanılmasını gerektiren bir dizi koşul vardır. Bununla birlikte, bu tıbbi gereçler mikropların vücudunuza girmesine de yol açabilir, bu da genel olarak enfeksiyon riskinizi artırır ve kemik iltihabına yol açabilir.

Bu tür tıbbi araç ve gereçlerin ne zaman kullanılabileceğine dair örnekler:

• Diyaliz makinesi boru ve kan hatları
• Üriner kateterler
• Bazen merkezi hatlar olarak adlandırılan uzun süreli intravenöz tüpler

4- Bağışıklık sistemini bozan durumlar

Bağışıklık sisteminiz tıbbi bir durum veya ilaçtan etkileniyorsa, osteomiyelit riskiniz daha yüksektir. Bağışıklık sisteminizi baskılayabilecek faktörler şunlardır:

• Kanser tedavisi
• Kötü kontrollü diyabet
• Tümör nekroz faktörü inhibitörleri olarak adlandırılan kortikosteroidleri veya ilaçları alma ihtiyacı

5- Yasadışı ilaçlar

Yasadışı uyuşturucu enjekte eden kişilerin, steril olmayan iğneler kullanabildikleri ve enjeksiyonlardan önce ciltlerini sterilize etmedikleri için, bu insanlarda osteomiyelit gelişmesi daha olasıdır.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Belirtiler

Osteomiyelit (kemik iltihabı) belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Yüksek ateş
• Enfeksiyon bölgesinde şişme, sıcaklık ve kızarıklık
• Enfeksiyon bölgesinde ağrı
• Yorgunluk

Bazen osteomiyelit hiçbir belirti göstermez veya kemik iltihabı belirtilerini diğer sorunlardan ayırt etmek zor olabilir. Bu özellikle bebekler, yaşlı yetişkinler ve bağışıklık sistemleri zayıf olan kişiler için geçerli olabilir.

Kemik iltihabı için hangi doktora gidilmeli?

Ateşle birlikte kötüleşen kemik ağrısı yaşıyorsanız, ilk adım olarak aile hekiminize gidebilirsiniz. Ancak tedaviyle düzelmeyen ve geçmeyen ağrı durumunda, bir ortopedi uzmanına görünmelisiniz. Herhangi bir tıbbi bir durum, son ameliyat ya da yaralanma nedeniyle enfeksiyon riski altındaysanız, işlemlerinizi gerçekleştiren doktorunuza gördüğünüz enfeksiyon belirtilerini hemen bildirmelisiniz.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Tanı

Doktorunuz, etkilenen kemiğin etrafındaki alanı herhangi bir hassasiyet, şişme veya sıcaklık için kontrol edebilir. Ayak ülseri varsa, doktorunuz altta yatan kemiğin yakınlığını belirlemek için bir prob (ölçüm aleti) kullanabilir. Doktorunuz, osteomiyeliti teşhis etmek ve hangi mikrobun enfeksiyona neden olduğunu belirlemek için, bazı testler yapmanızı isteyebilir. Testler aşağıdakileri içerebilir:

Kan testleri

Kan testleri, beyaz kan hücrelerinin yüksek seviyelerini ve vücudunuzun bir enfeksiyonla savaştığını gösteren diğer faktörleri ortaya çıkarabilir. Osteomiyelit kandaki bir enfeksiyondan kaynaklanıyorsa, testler hangi mikropların bu duruma neden olduğunu ortaya çıkarabilir.

Hiçbir kan testi, kemik iltihabı olup olmadığını doktorunuza net bir şekilde söyleyemez. Bununla birlikte kan testleri, doktorunuza hangi ek testlere ve prosedürlere ihtiyaç olabileceğine karar vermeye yardımcı olacak ipuçlarını verebilir.

Görüntüleme testleri

1. Röntgen:
   Osteomiyelit birkaç hafta boyunca mevcut olmadığı sürece, röntgende görüntülenen kemiklerde hasar olmayabilir. Osteomiyelitiniz daha yakın zamanda geliştiyse daha ayrıntılı görüntüleme testleri gerekebilir.
2. Manyetik rezonans görüntüleme:
   Manyetik rezonans görüntüleme, radyo dalgalarını ve güçlü bir manyetik alan kullanarak, kemiklerin ve onları çevreleyen yumuşak dokuların son derece ayrıntılı görüntülerini üretebilir.
3. Bilgisayarlı tomografi:
   Bilgisayarlı tomografi taraması, birçok farklı açıdan çekilen X-ışını görüntülerini birleştirerek, bir kişinin iç yapılarının ayrıntılı görünümlerini oluşturur.

Kemik biyopsisi

Kemik biyopsisi, kemiğinize ne tür bir mikrop bulaştığını ortaya çıkarabilir. Mikrop tipini bilmek, doktorunuzun bu tür enfeksiyonlar için özellikle iyi çalışan bir antibiyotik seçmesine izin verir.

Açık biyopsi, kemiğe erişmek için anestezi ve ameliyat gerektirir. Bazı durumlarda, cerrah biyopsi yapmak için cildinize ve kemiğinize uzun bir iğne sokar. Bu prosedür, iğnenin yerleştirildiği alanı uyuşturmak için lokal anestezikler gerektirir. X-ışını veya diğer görüntüleme taramaları rehberlik amacıyla kullanılabilir.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Tedavi

Osteomiyelit (kemik iltihabı) tedavisi için en yaygın kullanılan yöntem, enfekte veya ölü kemik bölümlerini çıkarmak için yapılan ameliyattır. Ardından hastanede verilen intravenöz antibiyotikler yer alır.

Cerrahi tedavi

Kemik enfeksiyonun tedavisi hastalığın şiddetine bağlı olarak, aşağıdaki cerrahi prosedürlerden birini veya daha fazlasını içerebilir:

1. Enfekte bölgeyi boşaltmak:
   Enfekte kemiğin etrafındaki alanı açmak, cerrahın enfeksiyona tepki olarak biriken irin veya sıvıyı boşaltmasını sağlamaktadır.
2. Hastalıklı kemik ve dokuyu çıkarmak:
   Debridman adı verilen bir prosedürde cerrah, hastalıklı kemiğin mümkün olduğunca fazlasını çıkarır. Ardından enfekte olmuş tüm alanların çıkarıldığından emin olmak için, küçük bir sağlıklı kemik dokusu alır. Bu prosedürde enfeksiyon belirtileri gösteren çevre doku da çıkarılabilir.
3. Kemiğe kan akışını geri kazandırmak:
   Cerrah, debridman prosedürünün bıraktığı boş alanları vücudun başka bir kısmından alınan bir parça kemik, deri veya kas gibi başka bir dokuyla doldurabilir.
4. Yabancı cisimleri çıkarmak:
   Bazı durumlarda, cerrahi plakalar veya önceki bir ameliyat sırasında yerleştirilen vidalar gibi yabancı cisimlerin çıkarılması gerekebilir.
5. Ampütasyon (uzuv kesimi):
   Son çare olarak cerrah, enfeksiyonun daha fazla yayılmasını durdurmak için etkilenen uzvun ampütasyonunu yapabilir.

İlaç tedavisi

Bir kemik biyopsisi enfeksiyona ne tür bir mikrobun neden olduğunu ortaya çıkaracaktır, böylece doktorunuz bu tür enfeksiyonlara karşı iyi çalışan bir antibiyotik seçebilir. Antibiyotikler, yaklaşık altı hafta boyunca kolunuza bir damar yoluyla verilecektir. Daha ciddi enfeksiyonlar için, ek bir oral antibiyotik tedavisi gerekebilir.

Sigara içiyorsanız sigarayı bırakmak iyileşmenizi hızlandırabilir. Diyabetiniz varsa, kan şekerinizi kontrol altında tutmak, kronik durumlarınızı yönetmek için gerekli adımları atmak da oldukça önemlidir.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Önleme

Artmış bir enfeksiyon riskiniz olduğu söylendiyse, enfeksiyonların oluşmasını önlemenin yolları hakkında doktorunuzla konuşabilirsiniz. Enfeksiyon riskinizi azaltmak, osteomiyelit (kemik iltihabı) gelişme riskinizi azaltmanıza da yardımcı olacaktır.

Genel olarak, mikropların vücudunuza kolay erişmesini sağlayan kesikler, sıyrıklar ve hayvan çiziklerinden veya ısırıklarından kaçınmak için önlemler alabilirsiniz. Siz veya çocuğunuzda hafif bir yaralanma varsa, alanı hemen temizlemek ve temiz bir bandaj uygulamak önemlidir. Yaraları, enfeksiyon belirtileri açısından sık sık kontrol etmelisiniz.

Osteomiyelit (kemik iltihabı): Sık sorulan sorular

Osteomiyelite hangi doktor bakar?

Osteomiyelitten şüpheleniliyorsanız öncelikle aile hekimine görünmelisiniz. Aile hekiminiz gerek görürse, sizi bir ortopedi uzmanına yönlendirecektir.

Osteomiyelit tedavi edilmezse ne olur?

Osteomiyelit tedavi edilmezse, enfeksiyon kronikleşebilir ve etkilenen kemiğe kan akışının kesilmesine neden olabilir. Bu durum meydana geldiğinde, kemik dokusunun nihai ölümüne yol açabilir.

Kemik enfeksiyonu (iltihabı): Video

---

Kaynak ve ileri okuma:

1. medicinenet.com
2. rarediseases.org
3. mayoclinic.org

---