Otoimmün Hastalığı Nedir? Otoimmün Hastalık Belirtileri ve Tedavileri
Otoimmün hastalığı nedir?
Otoimmün hastalığı, vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı dokularını yabancı sanarak onlara saldırdığı bir durumdur. Çoğu otoimmün hastalık, vücudun birçok bölümünü etkileyebilen iltihaplanmaya neden olur. Vücudun hangi kısımlarının etkileneceği, otoimmün hastalığı olan kişinin sahip olduğu hastalık türüne bağlı olarak değişecektir.
Otoimmün hastalıklar nelerdir?
80’den fazla otoimmün hastalığı türü olsa da en yaygın otoimmün hastalıklar aşağıdakileri içerir:
1- Tip 1 diyabet
Tip 1 diyabet genellikle çocuklarda ve gençlerde görülen, bağışıklık sisteminizin pankreastaki insülin üreten beta hücrelerini yok ettiği bir şeker hastalığı formudur. Genetik ve bazı virüsler de dahil olmak üzere birçok faktör, tip 1 diyabet oluşumuna katkıda bulunabilir. Tip 1 diyabeti tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi yoktur.
2- Romatoid artrit
Romatoid artrit (RA); vücudun eklemlerini ağrılı iltihap ataklarıyla etkileyen, ilerleyici ve bağışıklık sisteminin eklem zarını (sinovyum) hedef aldığı bir hastalıktır. Romatoid artrit ayrıca kan damarlarında ve organlarda hasara neden olabilir. İltihaplı romatizma olarak da bilinen bu hastalığın başlangıcı her yaşta ortaya çıkabilir ve kadınları, erkeklerden daha fazla etkiler.
3- Kelebek hastalığı (lupus)
Lupus olarak da bilinen kelebek hastalığı, bağışık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı dokulara saldırdığı kronik bir hastalıktır. Kelebek hastalığı (lupus) nedenleri kesin olarak bilinmemektir. Ancak birçok otoimmün hastalığında olduğu gibi, muhtemelen genetik ve çevresel faktörlerin kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.
4- İltihaplı bağırsak hastalığı
İltihaplı bağırsak hastalığı, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olmak üzere iki farklı hastalığı içerir. Her iki hastalık da iltihaplanmayı içermesine ve benzer semptomlar üretmesine rağmen, Crohn hastalığında iltihaplanma, mide ve yemek borusu da dahil olmak üzere sindirim sistemindeki diğer organlara yayılabilir. Ülseratif kolit ise özellikle kalın bağırsağı etkiler.
5- Addison hastalığı
Primer adrenal yetmezlik ve böbrek üstü bezi yetmezliği olarak da adlandırılan Addison hastalığı, adrenal bezlerin vücuttaki çeşitli işlemler için gerekli olan hormonları yeterince üretemediğinde ortaya çıkar. Addison hastalığının en yaygın nedeni, adrenal bezlerinizin hasar görmesidir. Addison hastalığı, her yaştan hem erkek hem de kadınları etkilemektedir.
6- Graves hastalığı
Graves hastalığı, tiroid hormonlarının aşırı üretilmesine (hipertiroidi) neden olan bir bağışıklık sistemi bozukluğudur. Bazı bozukluklar da hipertiroidizme neden olabilse de Graves hastalığı en yaygın nedendir. Graves hastalığı ile ilişkili belirtiler ciddi olabilir ve günlük hayatınızı önemli ölçüde etkileyebilir.
7- Sjögren sendromu
Sjögren sendromu, tükürük ve gözyaşı bezlerinin bağışıklık hücreleri tarafından saldırıya uğradığı bir hastalıktır. Sjögren sendromunun sık görülen sonuçları arasında göz kuruluğu ve burun, ağız ve tükürük bezlerinin kronik iltihaplanması vardır. Sjögren sendromundan etkilenenlerin yüzde 90’ı çoğunlukla menopoz sonrası kadınlardır.
8- Haşimato hastalığı
Haşimato hastalığı; hipotiroidinin (tiroid bezinin yetersiz çalışması) yaygın bir nedenidir. Bu hastalıkta, bağışıklık sistemi hücreleri tiroid bezine saldırır, iltihaplanmaya başlar ve çoğu zaman tiroid bezi tahrip olur. Bu durum, tiroid bezinin hormon yapma yeteneğini azaltarak, çeşitli sorunlara yol açar.
9- Çölyak hastalığı
Glüten enteropatisi olarak da bilinen çölyak hastalığı, sindirim sisteminizi etkileyen ve ince bağırsaklarınıza zarar veren genetik bir emilim bozukluğudur. Bu hastalıktan etkilenen kişilerde bağışıklık sistemi; buğday, arpa ve çavdar gibi belirli tahılları içeren gıdalarda ve ürünlerde bulunan bir protein olan glütene karşı anormal tepki verir.
Otoimmün hastalığı ne sebep olur?
Otoimmün hastalıkların neden meydana geldiği net olarak belli değildir. Otoimmün hastalıklar genellikle genetik yatkınlıkla ilgilidir, yani ailenizde varsa sizde de olma ihtimali yüksektir. Virüsler, belirli kimyasallara maruz kalma ve diğer yaşam tarzı faktörleri de bu hastalıkların başlamasına neden olabilir.
Eğer genetik olarak bu hastalıklara yatkınsanız ve yaşam tarzınız da bu hastalıkların ortaya çıkması için elverişliyse, bu durumda bu hastalıklara yakalanma riskinizde bir hayli artacaktır.
Otoimmün hastalığı için kimler risk altındadır?
Her yaştan ve her ırktan insanlar otoimmün hastalıklara sahiptir. Ancak kadınlar, birçok otoimmün hastalık türünü erkeklerden çok daha sık geliştirme eğilimindedir. Ayrıca, bir otoimmün hastalığınız varsa, başka bir otoimmün hastalığa yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
Otoimmün hastalığı belirtileri nelerdir?
Bir otoimmün hastalığın belirtileri, vücudunuzun etkilenen kısmına, yani hangi hastalığa yakalandığınıza bağlı olarak değişecektir. Birçok otoimmün hastalık türü, iltihabın belirtileri olan kızarıklık, şişme, ısı ve ağrıya neden olur. Ancak diğer hastalıklar da aynı belirtilere neden olabilir.
Otoimmün hastalıkların belirtileri gelip gidebilir. Bir alevlenme (hastalık atağı) sırasında, belirtileriniz bir süre şiddetlenebilir. Daha sonra, bir remisyona sahip olabilirsiniz. Bu durum, semptomlarınızın bir süreliğine iyileşmesi veya kaybolması anlamına gelir.
Otoimmün hastalıklar nasıl teşhis edilir?
Doktorlar genellikle otoimmün hastalıkları teşhis etmekte zorlanırlar. Belirli bir otoimmün hastalığınız olup olmadığını gösterecek belirli bir test genellikle yoktur ve semptomlar kafa karıştırıcı olabilir. Bunun nedeni, birçok otoimmün hastalığın benzer semptomlara sahip olmasıdır.
Kas ağrıları gibi bazı semptomlar diğer birçok hastalıkta yaygındır. Bu nedenle, teşhis konması uzun zaman alabilir ve farklı doktor türlerine yapılan bazı ziyaretler ve muayeneler gerekli olabilir.
Doktorunuzun belirtilerinize bir otoimmün hastalığın neden olup olmadığını anlamasına yardımcı olmak için, aşağıdakiler gerekli olabilir:
- Aile geçmişinizdeki sağlık durumları hakkında bilgi edinmeniz işe yarayabilir. Büyükanne ve büyükbabanızın, teyzelerinizin, amcalarınızın ve kuzenlerinizin hangi sağlık sorunları vardı? Öğrendiklerinizi yazın ve doktorunuzla paylaşın.
- Ne kadar sürdükleri ve onları neyin daha iyi veya daha kötü yaptığı da dahil olmak üzere semptomlarınızı takip edin. Notlarınızı doktorunuzla paylaşın.
- Sizi en çok rahatsız eden semptomları takip edin ve semptomlarınızla ilgili uzman bir doktora görünün. Örneğin, kızarıklık varsa bir dermatoloğa (cilt doktoru) görünün.
Otoimmün hastalığı nasıl tedavi edilir?
Otoimmün hastalıkların tedavisi hastalığın türüne bağlı olarak değişecektir. Çoğu durumda, tedavinin amacı bağışıklık sisteminizi bastırmak (yavaşlatmak) ve iltihaptan kaynaklanan şişliği, kızarıklığı ve ağrıyı hafifletmektir.
Doktorunuz daha iyi hissetmenize yardımcı olmak için size kortikosteroidler veya başka ilaçlar da reçete edebilir. Bazı hastalıklar için ömür boyu tedavi almanız gerekebilir.