Siyatik Sinir Ağrısı

Siyatik nedir?

Siyatik, belinizden kalçalarınız boyunca ve her bacağınızdan aşağıya doğru uzanan siyatik sinirin yolu boyunca yayılan ağrı anlamına gelir ve bu duruma siyatik sinir ağrısı denir. Tipik olarak, siyatik vücudunuzun sadece bir tarafını etkiler.

Siyatik en yaygın olarak fıtıklaşmış bir disk, omurgada kemik mahmuzu veya omurganın daralması (spinal stenoz) sinirin bir kısmını sıkıştırdığında ortaya çıkar. Bu, etkilenen bacakta iltihaplanma, ağrı ve sıklıkla bazı uyuşmalara neden olur.

Siyatik ile ilişkili ağrı şiddetli olsa da, çoğu vaka birkaç hafta içinde ameliyat dışı tedavilerle çözülür. Önemli bacak zayıflığı, bağırsak veya mesane değişiklikleri ile ilişkili şiddetli siyatik hastaları ameliyat için aday olabilir.

Siyatik neden olur?

Siyatik, siyatik sinir sıkıştığında, genellikle omurganızdaki fıtıklaşmış bir disk veya omurlarınızdaki aşırı kemik büyümesi (kemik çıkıntısı) ile ortaya çıkar. Daha nadiren, sinir bir tümör tarafından sıkıştırılabilir veya diyabet gibi bir hastalıktan zarar görebilir.

Kimler risk altındadır?

Siyatik için risk faktörleri şunları içerir:

• Yaş: Fıtıklaşmış diskler ve kemik mahmuzları gibi omurgadaki yaşa bağlı değişiklikler bu durumun en yaygın nedenleridir.
• Obezite: Omurgadaki stresi artırarak, aşırı vücut ağırlığı siyatiği tetikleyen omurga değişikliklerine katkıda bulunabilir.
• Meslek: Sırtınızı bükmenizi, ağır yükler taşımanızı veya uzun süre motorlu araç sürmenizi gerektiren bir iş, siyatikte rol oynayabilir, ancak bu bağlantının kesin bir kanıtı yoktur.
• Uzun süreli oturma: Uzun süre oturmuş veya hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olan kişilerin, siyatik geliştirmesi aktif insanlardan daha olasıdır.
• Diyabet: Vücudunuzun kan şekerini kullanma şeklini etkileyen bu durum sinir hasarı riskinizi artırır.

Siyatik belirtileri nelerdir?

Alt omurganızdan (ince bel) kalçanıza ve bacağınızın arkasına yayılan ağrı, siyatik sinir ağrısı durumunun ayırt edici özelliğidir. Sinir yolu boyunca neredeyse her yerde rahatsızlık hissedebilirsiniz, ancak özellikle belinizden kalçanıza, uyluk ve baldırınızın arkasına giden bir yolu takip etme olasılığı yüksektir.

Ağrı, hafif bir ağrıdan keskin, yanma hissine veya dayanılmaz bir ağrıya kadar değişebilir. Bazen bir sarsıntı veya elektrik çarpması gibi hissedilir. Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda daha kötü olabilir ve uzun süreli oturma semptomları şiddetlendirebilir. Genellikle vücudunuzun sadece bir tarafı etkilenir.

Bazı insanlarda etkilenen ayakta uyuşma, karıncalanma veya kas güçsüzlüğü vardır. Bacağınızın bir kısmında ağrı, başka bir bölümünde uyuşma olabilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Hafif siyatik sinir ağrısı genellikle zamanla kaybolur. Kişisel bakım önlemleri semptomlarınızı hafifletmezse veya ağrınız bir haftadan uzun sürerse, şiddetliyse veya giderek kötüleşirse doktorunuza görünmenizde fayda vardır.

Aşağıdaki durumlarda derhal tıbbi yardım almalısınız:

• Bel veya bacağınızda ani, şiddetli ağrı ve bacağınızda uyuşma veya kas zayıflığı varsa
• Acı, trafik kazası gibi şiddetli bir yaralanmadan sonra ortaya çıktıysa
• Bağırsaklarınızı veya mesanenizi kontrol etmekte zorlanıyorsunuz

Siyatik nasıl teşhis edilir?

Fizik muayene sırasında doktorunuz kas gücünüzü ve reflekslerinizi kontrol edebilir. Örneğin, ayak parmaklarınızda veya topuklarınızda yürümeniz, çömelme pozisyonundan ayağa kalkmanız ve sırtüstü uzanırken bacaklarınızı birer birer kaldırmanız istenebilir. Siyatik sinir ağrısı genellikle bu aktiviteler sırasında daha da kötüleşir.

Görüntüleme testleri

Birçok insanda, röntgen ve diğer görüntüleme testlerinde ortaya çıkacak ancak semptomları olmayan fıtıklaşmış diskler veya kemik mahmuzları vardır. Bu nedenle doktorlar, sadece ağrınız şiddetliyse veya birkaç hafta içinde düzelmezse aşağıdaki testleri isterler:

• Röntgen: Omurganızın röntgeni, bir sinire baskı yapan aşırı kemik büyümesini (kemik mahmuzu) ortaya çıkarabilir.
• Manyetik rezonans görüntüleme: Manyetik rezonans görüntüleme, sırtınızın enine kesit görüntülerini oluşturmak için güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanır. Fıtıklaşmış diskler gibi kemik ve yumuşak dokuların ayrıntılı görüntülerini üretir. Test sırasında hareket eden bir masanın üzerinde durursunuz
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması: Omurganın görüntülenmesi için BT taraması kullanıldığında, X-ışınları alınmadan önce omurilik kanalınıza kontrast boya enjekte edebilirsiniz, bu miyelogram adı verilen bir prosedür olarak bilinir. Boya daha sonra taramada beyaz görünen omuriliğiniz ve omurilik sinirleriniz etrafında dolaşır.
• Elektromiyografi (EMG): Bu test sinirlerin ürettiği elektriksel uyarıları ve kaslarınızın yanıtlarını ölçer. Fıtıklaşmış disklerin neden olduğu sinir sıkışmasını veya spinal kanalınızın daralmasını (spinal stenoz) doğrulayabilir.

Siyatik nasıl tedavi edilir?

Siyatik sinir ağrısı kendi kendine bakım önlemleriyle düzelmezse, doktorunuz aşağıdaki tedavilerden bazılarını önerebilir:

İlaçlar

Siyatik sinir ağrısı için reçete edilebilecek ilaç türleri şunları içerir:

• Anti-inflamatuar
• Kas gevşeticiler
• Narkotik
• Trisiklik antidepresanlar
• Nöbet önleyici ilaçlar

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Fizik tedavi

Akut ağrınız düzeldiğinde, doktorunuz veya fizyoterapist gelecekteki yaralanmaları önlemenize yardımcı olacak bir rehabilitasyon programı tasarlayabilir. Bu genellikle duruşunuzu düzeltmek, sırtınızı destekleyen kasları güçlendirmek ve esnekliğinizi artırmak için egzersizler içerir.

Steroid enjeksiyonları

Bazı durumlarda, doktorunuz dahil olan sinir kökü çevresindeki bölgeye kortikosteroid ilacı enjekte edilmesini önerebilir. Kortikosteroidler, tahriş olmuş sinir çevresindeki iltihabı baskılayarak ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Etkiler genellikle birkaç ay içinde kendini gösterir. Alabileceğiniz steroid enjeksiyonlarının sayısı sınırlıdır, çünkü enjeksiyonlar çok sık yapıldığında ciddi yan etki riski artar.

Cerrahi operasyon

Bu seçenek genellikle sıkışmış sinir önemli ölçüde zayıflığa, bağırsak veya mesane kontrol kaybına neden olduğunda veya diğer tedavilerle giderek kötüleşen veya iyileşmeyen ağrınız olduğunda tercih edilir. Cerrahlar, kemik mahmuzunu veya fıtıklaşmış diskin sıkışmış sinire baskı yapan kısmını çıkarabilir.

Evde tedavi

Çoğu insan için siyatik sinir ağrısı, kişisel bakım önlemlerine yanıt verir. Bir gün kadar dinlenmek biraz rahatlama sağlayabilir, ancak uzun süre hareketsizlik belirtilerinizi daha da kötüleştirecektir.

Yardımcı olabilecek ve evde yapabileceğiniz diğer kişisel bakım tedavileri şunları içerir:

• Soğuk kompres: Başlangıçta, ağrılı bölgeye günde birkaç kez 20 dakikaya kadar soğuk kompres uygulayarak rahatlayabilirsiniz. Bir buz torbası veya temiz bir havluya sarılmış bir paket dondurulmuş bezelye kullanabilirsiniz.
• Sıcak kompres: Acı veren bölgelere ısı uygulayabilirsiniz. Bunu kullanırken aşırı sıcak olmamasına dikkat etmelisiniz. Acı çekmeye devam ederseniz, ılık ve soğuk paketleri değiştirmeyi deneyin.
• Esneme: Beliniz için germe egzersizleri daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir ve sinir kökü sıkışmasını hafifletebilir. Germe sırasında sarsılmak, sıçramak veya bükülmekten kaçının ve germeyi en az 30 saniye tutmaya çalışın.

Alternatif tedavi

Siyatik sinir ağrısı için yaygın olarak kullanılan alternatif tedaviler şunlardır:

• Akupunktur: Akupunkturda, uygulayıcı vücudunuzdaki belirli noktalarda cildinize ince iğneler sokar. Bazı çalışmalar akupunkturun ağrıyı desteklediğini, bazıları ise fayda sağlamadığını göstermiştir. Akupunkturu denemeye karar verirseniz, kapsamlı bir eğitim aldığından emin olmak için lisanslı bir uygulayıcı seçin.
• Kayropraktik: Omurga ayarlaması (manipülasyon), kayropraktörlerin kısıtlı omurga hareketliliğini tedavi etmek için kullandığı bir tedavi şeklidir. Amaç omurga hareketini düzeltmek ve sonuç olarak işlevi iyileştirmek ve ağrıyı azaltmaktır. Omurga manipülasyonu bel ağrısı için standart tedaviler kadar etkili ve güvenli görünmektedir.

Siyatik önlenebilir mi?

Siyatik sinir ağrısını önlemek her zaman mümkün değildir ve durum tekrarlayabilir. Aşağıdakiler sırtınızı korumada önemli bir rol oynayabilir:

• Düzenli egzersiz: Sırtınızı güçlü tutmak için, çekirdek kaslarınıza (karın ve belinizdeki kaslara) özellikle dikkat edin. Doktorunuzdan belirli aktiviteler önermesini isteyin.
• Otururken doğru duruşu koruyun: İnce bel desteği olan sağlıklı bir koltuk seçin. Normal eğrisini korumak için sırtınızın küçük bel kısmına bir yastık veya rulo havlu yerleştirmeyi düşünebilirsiniz. Dizlerinizi ve kalçalarınızı düz tutun.
• Vücudunuzu koruyun: Uzun süre ayakta durursanız, zaman zaman bir ayağı taburede veya küçük bir kutuda dinlendirin. Ağır bir şey kaldırdığınızda, bunu çömelerek kaldırın. Sırtınızı düz tutun ve sadece dizlerden bükün. Yükü vücudunuza yakın tutun. Aynı anda kaldırmak ve döndürmekten kaçının. Çok ağır şeyleri tek başına kaldırmayın.

Siyatik komplikasyonları

Çoğu insanda siyatik sinir ağrısı tamamen iyileşmesine rağmen, bazı durumlarda tedavi olmadan, potansiyel olarak kalıcı sinir hasarına neden olabilir. Aşağıdakiler varsa derhal tıbbi yardım almalısınız:

• Etkilenen bacakta his kaybı
• Etkilenen bacakta zayıflık
• Bağırsak veya mesane fonksiyon kaybı

Kaynak ve ileri okuma:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507908/
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sciatica/symptoms-causes/syc-20377435
3. https://www.spine-health.com/conditions/sciatica/what-you-need-know-about-sciatica
4. https://www.nhs.uk/conditions/sciatica/
5. https://www.webmd.com/back-pain/guide/sciatica-symptoms

Not: Konu hakkında ilgili videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz: