Tromboflebit (Ven İltihabı) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavileri

Tromboflebit nedir?

Tromboflebit, genellikle bacaklarda bir veya daha fazla damarın bloke olmasına neden olan iltihaplı bir hastalıktır. Etkilenen damar, cilt yüzeyinin yakınında ise yüzeysel tromboflebit veya kasın derinlerinde ise derin ven trombozu (DVT) olarak adlandırılır. Nedenleri arasında; damarlarda travma, cerrahi operasyon geçirmek veya uzun süreli hareketsizlik bulunmaktadır. DVT, ciddi sağlık sorunları riskinizi artırır. Genellikle kan inceltici ilaçlarla tedavi edilir. Yüzeysel tromboflebit de bazen kan inceltici ilaçlarla tedavi edilebilir.

Tromboflebit neden olur?

Ven iltihabına, aşağıdakilerin de bir sonucu olarak kanda oluşabilen bir kan pıhtısı neden olur:

• Damar yaralanması
• Kalıtsal kan pıhtılaşma bozukluğu
• Bir yaralanma sonrasında veya hastanede yatışlarda olduğu gibi uzun süre hareketsiz olmak

Kimler risk altındadır?

Aşağıdaki durumlarda ven iltihabı açısından riskiniz artmaktadır:

• Yatağa yatkın olduğunuz zamanlarda veya uzun süre arabada ya da uçakta seyahat ettiğiniz için uzun süre hareketsiz kalmak
• Yüzeysel tromboflebitin yaygın bir sebebi olan varisli damarlara sahip olmak
• Kan damarı duvarını tahriş edebilecek ve kan akışını azaltabilecek tıbbi bir durumun tedavisi için takılan kalp pili veya merkezi bir damarda ince, esnek bir tüp (kateter) olması
• Hamile veya yeni doğum yapmış olmak
• Kanınızın pıhtılaşma olasılığını artırabilecek doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi kullanmak
• Ailede kan pıhtılaşma bozukluğu veya kan pıhtısı oluşturma eğilimi olması
• Daha önce tromboflebit atakları geçirmek
• Daha önce inme geçirmek
• 60 yaşından büyük olmak
• Aşırı kilolu veya obez olmak
• Kanser hastası olmak
• Sigara içmek

Bir veya daha fazla risk faktörünüz varsa; uzun süreli uçuşlara veya yolculuklara çıkmadan önce veya çok fazla hareket etmemenizi gerektirecek ameliyat olmayı planlıyorsanız, kan pıhtısı önleme stratejilerini doktorunuzla konuşmalısınız.

Tromboflebit belirtileri nelerdir?

Yüzeysel tromboflebit belirtileri aşağıdakileri içerir:

• Etkilenen bölgede sıcaklık, hassasiyet ve ağrı
• Kızarıklık ve şişme

Derin ven trombozu belirtileri aşağıdakileri içerir:

• Ağrı
• Şişme

Cildinizin yüzeyine yakın bir damar etkilendiğinde, cildinizin yüzeyinin hemen altında dokunmaya hassas olan kırmızı, sert bir damar görebilirsiniz. Bacakta derin bir damar etkilendiğinde ise; bacağınız şişmiş, hassas ve ağrılı olabilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Kırmızı, şişmiş veya hassas bir damarınız varsa, özellikle tromboflebit için bir veya daha fazla risk faktörünüz varsa hemen doktorunuza görünmelisiniz.

Aşağıdaki durumlarda ise acil yardım almanız gerekebilir:

• Damar şişmesi ve ağrısı şiddetliye
• Nefes darlığı veya göğüs ağrısı varsa,
• Kan öksürüyor veya akciğerlerinize giden bir kan pıhtısını (pulmoner emboli) gösterebilecek başka semptomlarınız varsa

Yukarıdaki durumlarda mümkünse bir yakınınızın sizi acil servise götürmesini sağlayın. Araç kullanmanız bu tür bir durumda tehlikeli olabilir. Ayrıca tedavi sonrasında aldığınız bilgileri hatırlamanıza yardımcı olacak birisinin yanınızda olması sizin için daha yararlı olabilir.

Tromboflebit nasıl teşhis edilir?

Tromboflebit teşhisi için doktorunuz rahatsızlığınızı soracak ve cildinizin yüzeyinin yakınında etkilenen damarları arayacaktır. Yüzeysel tromboflebit veya derin ven trombozu olup olmadığını belirlemek için doktorunuz aşağıdaki testlerden birini yaptırmanızı isteyebilir:

1. Ultrason:
   Bacağınızın etkilenen bölgesi üzerinde hareket bir cihaz, bacağınıza ses dalgaları gönderir. Ses dalgaları bacak dokunuzdan geçip geri yansıdıkça, bilgisayar, oluşan dalgaları video ekranında hareketli bir görüntüye dönüştürür. Bu test tanıyı doğrulayabilir ve yüzeysel veya derin ven trombozu arasında ayrım yapabilir.
2. Kan testi:
   Kan pıhtısı olan neredeyse herkes, D dimer adı verilen doğal olarak oluşan, pıhtı çözücü bir maddenin yüksek seviyelerine sahiptir. Ancak D dimer seviyeleri diğer durumlarda da yükselebilir. Bu nedenle D dimer testi kesin değildir, ancak daha fazla test yapılması gerekip gerektiğini gösterebilir. Derin ven trombozunu elemek ve tromboflebit geliştirme riski olan kişileri tekrar tekrar tanımlamak için de yararlıdır.

Tromboflebit nasıl tedavi edilir?

Yüzeysel tromboflebit için doktorunuz ağrılı bölgeye; sıcak kompres uygulanmasını, etkilenen bacağı yüksekte tutmanızı, reçetesiz steroid olmayan bir iltihap önleyici ilaç (NSAİİ) kullanmanızı ve muhtemelen kompresyon çorapları (varis çorabı) giymenizi önerebilir. Durum genellikle kendi kendine düzelir.

Doktorunuz ayrıca her iki tromboflebit türü için aşağıdaki tedavi yöntemlerini önerebilir:

1. Kan inceltici ilaçlar:
   Derin ven trombozu varsa, düşük moleküler ağırlıklı kan inceltici bir ilacın enjeksiyonu, pıhtıların büyümesini önleyecektir. İlk tedaviden sonra, muhtemelen pıhtı büyümesini önlemek için birkaç ay boyunca başka ilaçlar kullanmanız gerektiği de söylenebilir. Kan incelticiler, aşırı kanamaya neden olabilir. Doktorunuzun talimatlarına her zaman uymalısınız.
2. Pıhtı çözücü ilaçlar:
   Pıhtı çözücü bir ilaçla tedaviye tromboliz denir. Bir ilaç olan alteplaz, akciğerlerde kan pıhtısı (pulmoner emboli) olanlar da dahil olmak üzere geniş derin ven trombozu (DVT) olan kişilerde kan pıhtılarını çözmek için kullanılır.
3. Kompresyon çorapları:
   Kompresyon çorapları şişmeyi önlemeye ve DVT’nin komplikasyon olasılığını azaltmaya yardımcı olur.
4. Vena kava filtresi:
   Kan inceltici kullanamıyorsanız, bacak damarlarında gevşeyen pıhtıların akciğerlerinizde ulaşmasını önlemek için, karnınızdaki ana damara (vena kava) bir filtre takılabilir. Genellikle filtre, gerekli olmadığında kaldırılır.
5. Cerrahi:
   Doktorunuz, ağrıya veya tekrarlayan tromboflebite neden olan varisli damarları cerrahi olarak çıkarabilir. Prosedür, küçük kesiklerle uzun bir damarın çıkarılmasını içerir. Damarın çıkarılması bacağınızdaki kan akışını etkilemez, çünkü bacağın daha derinindeki damarlar, artan kan hacimlerine kendiliğinden uyum sağlarlar.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Yaşam tarzı ve ev ilaçları

Tıbbi tedavilere ek olarak, flebitin iyileştirilmesine yardımcı olacak bazı kişisel bakım önlemleri bulunmaktadır.

Yüzeysel tromboflebitiniz varsa:

• İlgili bölgeye günde birkaç kez ısı uygulamak için ılık bir bez veya sıcak su torbası kullanın
• Bacağınızı yüksekte tutun
• Doktorunuz tarafından öneriliyorsa, ibuprofen veya naproksen sodyum gibi steroid olmayan bir iltihap önleyici ilaç (NSAİİ) kullanın

Aspirin gibi başka bir kan inceltici ilacı kullanıp kullanamayacağınızı doktorunuza bildirmelisiniz.

Derin ven trombozu varsa:

• Komplikasyonları önlemek için doktorunuzun reçete ettiği kan inceltici ilaçları kullanın
• Şişmişse bacağınızı yüksekte tutun
• Reçeteli kompresyon (varis) çoraplarınızı talimatlara uygun şekilde giyin

Tromboflebit komplikasyonları nelerdir?

Yüzeysel tromboflebit komplikasyonları nadirdir. Bununla birlikte, DVT geliştirdiğiniz takdirde ciddi komplikasyon riski artmaktadır. Komplikasyonlar aşağıdakileri içerebilir:

1. Pulmoner emboli:
   Derin ven pıhtısının bir kısmı yerinden koparsa, bir atardamarı bloke edebilir. Kan yoluyla akciğerlerinize gidebilir. Potansiyel olarak hayatı tehdit eden bu duruma pulmoner emboli nedir.
2. Flebetik sonrası sendrom:
   Trombotik sonrası sendrom olarak da bilinen bu durum, DVT olduktan aylar hatta yıllar sonra gelişebilir. Flebetik sendrom, etkilenen bacakta kalıcı muhtemelen şiddetli ağrıya, şişmeye ve ağırlık hissine neden olabilir.

Tromboflebit önlenebilir mi?

Uzun bir uçuş veya araba yolculuğu sırasında oturmak, ayak bileklerinizin ve baldırlarınızın şişmesine neden olabilir ve bu durum tromboflebit riskinizi artırabilir. Kan pıhtısını önlemeye yardımcı olmak için:

• Yürüyüşe çıkın. Eğer bir tren ya da otobüse biniyorsanız, koridorda kısa bir yürüyüş yapmaya çalışın. Uzun süreli araba kullanıyorsanız, mümkün olduğu sürece kısa molalar vererek yürüyüş yapın.
• Bacaklarınızı düzenli olarak hareket ettirin. Ayak bileklerinizi esnetin veya ayaklarınızı saatte en az 10 kez önünüzdeki zemine dikkatlice bastırın.
• Susuz kalmamak için bol su veya diğer alkolsüz sıvıları için.

Tromboflebit: Video

Kaynak ve ileri okuma:

1. mayoclinic.org
2. my.clevelandclinic.com
3. nhs.uk