Vücutta Kaşıntı Neden Olur, Nasıl Geçer?
Vücutta kaşıntı nedir?
Vücutta kaşıntı, çoğu zaman ciddi bir hastalığa işaret etmeyen cilt kuruluğu, aşırı terleme veya böcek ısırmasına alerji durumunda olduğu gibi cildin tahriş veya iltihaplanması nedeniyle ortaya çıkar. Vücutta kaşıntı mantarların, virüslerin ve bakterilerin neden olduğu cilt enfeksiyonlarından da kaynaklanabilir. Vücutta kaşıntı bazen ise anksiyete veya depresyon gibi psikolojik hastalıklarla bağlantılı olabilir.
Vücut kaşıntısının nedenine bağlı olarak ciltte kızarıklık, kabarma, leke veya yara gibi sık kaşınma ile de oluşabilen diğer belirtiler eşlik edebilir.
Vücutta kaşıntı varlığında, kaşıntının özelliklerini, neden olabileceğini, ortaya çıktığı yeri ve diğer semptomların eşlik edip etmediğini değerlendirmek için aile hekiminize danışmak her zaman önemlidir. Çünkü bu şekilde doğru bir teşhis konulur ve sizin için en uygun tedaviye başlanır.
Vücutta kaşıntı neden olur?
1- Alerjik reaksiyonlar
Alerjik reaksiyonlar, deride küçük kırmızı veya beyaz kabarcıklar, kabuklar veya yaralar gibi diğer semptomların eşlik edebileceği şiddetli kaşıntıya neden olabilir. Alerjik reaksiyonların neden olduğu kaşıntı, vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir ve kaşıntıdan dolayı cildin tahriş veya iltihabına neden olabilir.
Alerjik reaksiyonların en yaygın nedenleri şunlardır:
- Yüksek ısı
- Aşırı terleme
- Böcek ısırıkları
- Kumaşlar, sabunlar, kremler ve şampuanlar gibi kozmetikler veya temizlik ürünleri
- Hayvan veya bitki kılı
- Gıdalar
- İlaçlar
- Giysilerdeki, kitaplardaki ve döşemedeki toz veya akarlar
Alerji, tek başına ortaya çıkabilir veya alerjiye yatkın kişilerde sıklıkla ortaya çıkabilir ve alerji atakları hafif veya şiddetli olabilir. Alerji durumunda aile hekiminize veya bir dermatoloğa görünmek en uygun tedaviyi almanızı sağlayacaktır.
Yapılması gerekenler:
Alerjiden dolayı kaşınan yerin bol soğuk su ve nötr sabun ile yıkanması tavsiye edilir. Alerjiye neden olabilecek tahriş edici madde, yiyecek veya nesne ile temastan kaçınılması da önemlidir. Ayrıca, doktorunuzun talimatıyla antialerjik veya kortikosteroidlerle tedavi doğrudan cilde uygulanabilir veya hap kullanmanız gerekebilir. Daha ciddi durumlarda, enjekte edilebilir ilaç gerekli olabilir.
2- Cilt kuruluğu
Kserozis olarak da bilinen cilt kuruluğu, esas olarak aşırı sabun kullanımı, çok sıcak ve uzun banyolar veya cildin yaşlanması nedeniyle ortaya çıkar. Çünkü bunların hepsi cildin incelmesine ve cildin doğal nemini kaybetmesine neden olur. Cilt kuruduğunda tahriş, soyulma ve hatta ciltte çatlama gibi diğer semptomlar da görmek mümkündür. Bu tip kaşıntı en çok bacaklarda, kollarda veya karında görülür.
Cilt kuruluğunun diğer nedenleri arasında dehidrasyon ve düşük nemli soğuk bölgelerde yaşamak gibi durumlar vardır. Ek olarak kolesterol düşürücü ilaçlar, opioidler veya diüretikler gibi bazı ilaçların kullanımı ve bazı hastalıklar da cilt kuruluğuna neden olabilir.
Yapılması gerekenler:
Çok sıcak banyolardan kaçının ve bulunduğunuz ortamda nemlendiriciler kullanın. Seramit, glikolik asit, E vitamini veya üre içeren nemlendirici kremlere ek olarak hipoalerjenik sabunlar kullanın. İdeal olan şey, bir dermatoloğa danışarak cilt tipine göre en iyi nemlendirici kremin belirtilmesidir. Ek olarak, bazı durumlarda kaşıntıyı hemen gidermek için doktorunuz loratadin veya deksklorfeniramin gibi anti-alerjik ilaçlar reçete edebilir.
3- Dermatit
Dermatit, genellikle genetik veya otoimmün nedenli, kronik bir alerjik sürecinin olduğu, sürekli ve yoğun kaşıntıya neden olan ve diğer cilt değişikliklerinin eşlik edebileceği inflamatuar bir cilt hastalığıdır.
Yaygın dermatit formlarından bazıları şunlardır:
- Atopik dermatit:
Çocuklarda kol ve diz kıvrımlarında daha sık görülür. Bebeklerin yanaklarında ve kulaklarının yanında veya yetişkinlerin boyun, el ve ayaklarında ortaya çıkabilir. Kızarıklık, kabuklanma, şişme veya pullanmayla birlikte görülebilir. - Seboreik dermatit:
Deride, özellikle kıllı deride ve burun kenarları, kulaklar, sakal, göz kapakları ve göğüs gibi yağlı bölgelerde görülür. Kızarıklık veya soyulmaları tetikleyen kaşıntı, leke ve deride soyulmaya neden olur. - Kontakt dermatit:
Mücevher veya kozmetik ürünler gibi tahriş edici bir madde ile doğrudan temas halinde olan cilt bölgelerinde kabarcıklar, kızarıklık, şişme ve pullanmayla birlikte yoğun kaşıntıya neden olur. - Dermatitis herpetiformis:
Zona lezyonlarına benzer şekilde ciltte küçük kabarcıkların eşlik ettiği yoğun kaşıntı gibi semptomları tetikleyebilir. Kafa derisi, popo, dirsekler, dizler ve sırtta ortaya çıkabilir. Glüten intoleransı veya çölyak hastalarında daha sık görülen inflamatuar bir reaksiyona neden olur. - Sedef hastalığı:
Sedef hastalığı, cildin en yüzeysel tabakasındaki hücrelerin iltihaplanmasına ve yoğun şekilde çoğalmasına neden olan, kırmızı ve kuru lekelere neden olan, kaşıntı, yanma hissi veya ağrıya neden olan kronik bir cilt hastalığıdır. - Güve dermatiti veya Hylesia dermatiti:
Hylesia güvesinin cilde derinlemesine nüfuz eden, günler ila haftalarca kalabilen ve yoğun cilt kaşıntısı ve lokal kızarıklık gibi semptomların gelişmesine yol açan kılların salınması nedeniyle olur. Bu tür dermatitte vücutta kaşıntı esas olarak geceleri meydana gelir, çünkü bu güve gece alışkanlığına sahiptir, uçuş sırasında kıllarını bırakır.
Kaşıntıya neden olan cilt değişikliklerinin diğer daha nadir örnekleri arasında büllöz pemfigoid, mikoz fungoides ve liken planus gibi diğer dermatolojik hastalıklara ek olarak luminal veya büllöz dermatit vardır.
Yapılması gerekenler:
Lezyonların özelliklerini değerlendirmek için bir dermatoloğa danışılmalıdır. Tedavi, üre bazlı nemlendirici kremler, kortikosteroidler veya anti-alerjik ilaçları içerebilen her dermatit tipine göre belirlenmelidir.
4- Cilt enfeksiyonları
Cilt enfeksiyonları da vücutta kaşıntıya neden olabilir. Cilt enfeksiyonlarına, enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın türüne göre, vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilen, lezyonlara ve iltihabi reaksiyonları tetikleyen mantarlar, bakteriler veya parazitler neden olabilir.
En yaygın cilt enfeksiyonlardan bazıları şunlardır:
- Deri mikozları:
Deride kaşıntı, kızarıklık ve pullanmaya neden olur. Tinea, Onychomycosis, Intertrigo ve Pityriasis Versicolor örneğinde olduğu gibi mantar enfeksiyonlarından kaynaklanır. - Kutanöz kandidiyazis:
Candida mantarının tetiklediği, kaşıntıya neden olan kırmızımsı ve nemli lezyonlar vardır. En yaygın olarak göğüs altı, kasık, koltuk altı, tırnak veya parmak araları gibi vücudun kıvrımlarında veya görünür. - Uyuz:
Bu hastalık, yoğun kaşıntı ve kızarıklıklara neden olan Sarcoptes scabiei akarının neden olduğu bir hastalıktır ve oldukça bulaşıcıdır. - Herpes:
Herpes virüsü ile enfeksiyon, dudaklarda ve genital bölgede yaygın olarak görülen kaşıntılı veya ağrılı olabilen kızarıklık ve küçük kabarcıklara neden olur. - İmpetigo:
Bakterilerin neden olduğu, irin içeren, kabukların oluşmasını tetikleyen ve küçük yaralara neden olan bir cilt enfeksiyonudur.
Bu enfeksiyonlar bir kişiden diğerine bulaşabilir. Genellikle kötü hijyen alışkanlıklarından veya bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesinden kaynaklanır.
Yapılması gerekenler:
Tedavi, enfeksiyona neden olan mikroorganizmanın türüne göre doktor tarafından yönlendirilmelidir. Örneğin, uyuz için nistatin veya ketokonazol gibi antifungal ilaçlar, neomisin veya gentamisin gibi antibiyotikler, permetrin veya ivermektin solüsyonları endike olabilir. Uçuk gibi virüs kaynaklı olan sorunlar içinse tedavi antiviral ilaçlarla yapılabilir. Enfeksiyon kaynaklı vücutta kaşıntı, doktor tarafından reçete edilen anti-alerjilerle de giderilebilir.
5- Sistemik hastalıklar
Çeşitli organları veya vücudu bir bütün olarak etkileyebilen ve kaşıntıya neden olabilen birkaç sistemik hastalık vardır.
Vücutta kaşıntıya neden olabilen bazı sistemik hastalıklar şunlardır:
- Dang humması, Zika veya su çiçeği gibi viral enfeksiyonlar
- Hepatit B ve C, primer biliyer siroz, safra kanalı kanseri, alkole bağlı siroz ve otoimmün hepatit gibi karaciğer veya safra kanalı hastalıkları
- Kronik böbrek yetmezliği gibi böbrek hastalıkları
- Diyabet, felç veya multipl sklerozun neden olduğu nöropatiler
- Hipertiroidi veya mastositoz gibi endokrin bozuklukları
- Anemi veya polisitemi vera gibi hematolojik hastalıklar
- Cilt lenfoması gibi kanser türleri
Bu hastalıklar her insanda farklı sıklık ve yoğunlukta kaşıntıya neden olabilir.
Yapılması gerekenler:
Bu durumlarda vücutta kaşıntıya neden olabilecek ana hastalığa göre tedavi doktor tarafından belirtilmelidir. Bazı durumlarda doktor, kaşıntıyı gidermek için hidroksizin gibi antialerjik ilaçların kullanılmasını önerebilir.
6- Psikolojik hastalıklar
Psikojenik kaşıntı olarak da adlandırılan psikolojik kaşıntı, muayeneler ve fiziki değerlendirmeler ile ayrıntılı ve uzun bir tıbbi muayeneden sonra bile kaşıntının nedeninin bulunamaması durumunda doktor tarafından teşhis edilir.
Bu tür kaşıntı, örneğin depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk, yeme bozuklukları, uyuşturucu bağımlılığı veya kişilik bozuklukları durumlarında ortaya çıkabilir. Bazen kaşıntı o kadar yoğundur ki cilt lezyonlarına neden olabilir.
Yapılması gerekenler:
Dermatolojik veya sistemik bir hastalık olmadığı teyit edildikten sonra, cilt kaşıntısının nedenine göre doktor tarafından belirtilen tedavi uygulanır. Psikolojik kaşıntınız varsa terapi almanız gerekebilir veya bir psikiyatrın anksiyolitikler veya antidepresanlar kullanarak altta yatan hastalığı tedavi etmesi gerekebilir.
7- COVID-19
Nadir olmasına rağmen, COVID-19 bazı insanlarda vücutta kaşıntıya neden olabilen kırmızı veya mor, kurdeşen benzeri lezyonlara neden olabilir. Bu lekeler ve kaşıntı, bacaklar, kollar ve eller gibi vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle bağışıklık sisteminin SARS-CoV-2 virüsüyle savaşma tepkisinden kaynaklanır ve 5 ila 14 gün arasında sürebilir.
Yapılması gerekenler:
Lezyonların olası nedenlerini değerlendirmesi açısından doktora görünmek önemlidir. COVID-19 kaynaklı kurdeşen kaşıntısı tedavisi için antihistaminikler, immünosupresanlar ve kortikosteroidler kullanmanız gerekebilir.
Hamilelikte kaşıntı neden olur?
Hamilelik sırasında normal olan hormonal değişiklikler cildi daha kuru hale getirebilir ve bu da kaşıntıya neden olabilir.
Bu dönemde ortaya çıkabilecek veya kötüleşebilecek, safra yollarındaki değişikliklerden kaynaklanan gebelik kaşıntısı da ortaya çıkabilir.
Ürtiker, papüler dermatoz veya gestasyonel pemfigoid gibi diğer cilt sorunları da hamilelikte vücutta kaşıntıya neden olabilir.
Bu nedenle, kaşıntı kalıcı ise, olası nedenleri değerlendirmek ve en uygun tedaviyi belirlemek için bir kadın doğum uzmanı veya dermatolog ile görüşülmesi önerilir.