Yüksek Tansiyon: Hipertansiyon Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi Nelerdir?

Yüksek tansiyon: Hipertansiyon nedir?

Yüksek tansiyon (hipertansiyon), kan basıncı değerlerinin 140/90 mmHg’nin üzerine çıkmasıyla karakterize, kronik bir durumdur. Yüksek tansiyon aynı zamanda sessiz hastalık olarak da bilinir, çünkü çoğu durumda hiçbir belirti göstermez, ancak bazı kişiler baş ağrısı, görme değişiklikleri veya baş dönmesi yaşayabilir.

Yüksek tansiyonun en yaygın nedenleri, yüksek tuz içeren bir beslenme şekli ve düzenli egzersiz eksikliğidir, ancak böbrek hastalığı veya kalp sorunları gibi bir sağlık sorunu nedeniyle de oluşabilir.

Yüksek tansiyon tedavisi, öncelikli olarak tuz miktarını azaltmayı içeren bir beslenme düzeninin oluşturulmasını içerir, ancak bazı durumlarda yüksek tansiyon tedavisinin ilaçla da desteklenmesi gerekebilir.

Strese bağlı yüksek tansiyon nedir?

Stresli bir durumdayken, vücudunuz bir hormon dalgası üretir. Bu hormonlar, kalbinizin daha hızlı atmasına ve kan damarlarınızın daralmasına neden olarak, tansiyonunuzu geçici olarak artırır. Stresin tek başına, uzun vadeli süreçte yüksek tansiyona neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Ancak strese neden olan durumlara sağlıksız şekillerde tepki vermek; sigara içmek ve aşırı alkol tüketmek gibi, sizin yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç riskinizi artırabilir. Strese bağlı yüksek tansiyon belirtilerinin diğer hipertansiyon belirtilerinden bir farkı yoktur ve bu konuda detaylı bilgi aşağıda verilmiştir.

Yüksek tansiyon belirtileri nelerdir?

Yüksek tansiyon, çoğu durumda herhangi bir belirtiye neden olmayan sessiz bir durumdur. Bu nedenle, herhangi bir semptom ortaya çıkmadan önce birkaç yıl boyunca hipertansiyona sahip olmak çok yaygındır.

Yine de kan basıncının çok ani yükseldiği yerlerde ve koşullarda, aşağıdakiler gibi yüksek tansiyon belirtileri ortaya çıkabilir:

• Mide bulantısı ve baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Uyku hali
• Kulakta çınlama
• Görüş değişiklikleri
• Nefes almada zorluk

Yukarıdaki semptomlardan herhangi biri ortaya çıktığında, hipertansiyon olasılığını değerlendirmek ve uygun tedaviyi başlatmak için, hekiminizden randevu almak çok önemlidir. Buna ek olarak, yüksek tansiyondaki ani yükselme sırasında, tansiyonunuzu düzenlemeye ve rahatlamanıza yardımcı olacak veya doktorunuzun reçete ettiği tansiyon ilacını almak gibi atabileceğiniz bazı adımlar da mevcuttur.

Hipertansiyonunuzun olup olmadığını anlamanın en iyi yolu, 140/90 mmHg’nin üzerinde olduğunu belirlemek için düzenli tansiyon ölçümleri yapmaktır. Ayrıca, aile hekiminize yılda 2 ila 3 kez kontrol yaptırmak iyi bir strateji olabilir.

Yüksek tansiyon neden olur?

Yüksek tansiyon, kanın damarlarda dolaşmasını zorlaştıran bir değişiklik olduğunda ortaya çıkar ve kalbin, kanın doğru dolaşımı için yapması gereken basıncı artırmasına neden olur. Bununla birlikte, hipertansiyon tipine bağlı olarak, farklı nedenler de vardır:

Birincil hipertansiyon nedenleri

Primer hipertansiyon, herhangi bir sağlık sorunu veya herhangi bir madde ve ilaç kullanımına bağlı olmaksızın, zamanla ortaya çıkan ve bu nedenle nedeninin belirlenmesi daha zor olan bir hipertansiyondur. Hipertansiyonun en yaygın türü olan primer tür, genellikle aşağıdaki gibi faktörlerle ilişkilidir:

1. Genetik:
   Bazı insanların ve ailelerin yüksek tansiyona sahip olma olasılığı daha yüksektir.
2. Kötü beslenme:
   Yüksek miktarda tuz, şeker ve kızarmış yiyecekler içeren sağlıksız bir beslenme, kan basıncını artıran değişikliklere neden olabilir.
3. Fiziksel aktivite eksikliği:
   Fiziksel egzersiz, kalbin düzgün işleyişini sürdürmek ve kan basıncını düzenlemek için önemlidir.

Ayrıca yaş faktörü, kan damarlarının esnekliğinin azalması nedeniyle, kan basıncının yükselmesine de neden olabilir. Bu nedenle hipertansiyon, yaşlılarda daha sık görülür.

İkincil hipertansiyon nedenleri

İkincil hipertansiyon daha nadirdir ancak genellikle aşağıdakiler gibi tanımlanması daha kolay nedenlere sahiptir:

• Böbrek hastalıkları
• Kalp sorunları
• Tiroid değişiklikleri
• Bazı ilaçların kullanımı
• Alkollü içeceklerin aşırı tüketimi
• Hormonal hastalıklar

Yüksek tansiyon ne zaman normaldir?

Yüksek tansiyona sahip olmak her zaman kötü değildir ve bazı belirtilere sahip olmanız, hipertansiyonunuz olduğu anlamına da gelmez. Tamamen sağlıklı kişilerde; egzersiz sonrası, bir çeşit ağrı hissedilmesi sırasında, kahve içilmesi sonrasında veya stresli bir durum yaşamak gibi geçici durumlarda, tansiyon yükselmesinin olması normaldir.

Ancak bu durumlardan kısa bir süre sonra kan basıncının azalması beklenir. Basınç birkaç gün boyunca yüksek kaldığında veya belirgin bir neden olmaksızın çok düzenli olarak ortaya çıktığında, bunun gerçekten bir yüksek tansiyon durumu olup olmadığını değerlendirmek için bir doktora danışmanız önemlidir.

Yüksek tansiyon nasıl teşhis edilir?

Tansiyonunuzu yükseltebilen günlük hayatta birçok durum olacağından, hipertansiyonun varlığı sadece bir tansiyon ölçümüne dayanarak teşhis konulamaz.

Bu nedenle tanıyı doğrulamak için, her ölçüm arasında minimum bir hafta ara ile üç farklı günde en az 3 tansiyon ölçümü yapılması önemlidir. Ayrıca sonuçları değerlendirirken hata yapmamak için, kan basıncının doğru bir şekilde nasıl ölçüleceğini bilmek gerektiğinden, ölçümlerin bir sağlık personeli veya bir doktor tarafından yapılması önemlidir.

Bazı doktorlar, beyaz önlük sendromu nedeniyle hastanede veya sağlık ocağında kan basıncının yükselme olasılığını dışlamak için, kişiden evde veya eczanede bazı ölçümler yapmasını da isteyebilir. Beyaz önlük sendromu; kişilerin ev koşullarında daha rahat hissettiği, ancak hastane veya sağlık personeli gördüğünde kan basıncının artırdığı ve tedirgin hissettiği durumu ifade etmektedir.

Hipertansiyondan şüphelenildiğinde, doktor olası bir nedeni belirlemeye yardımcı olmak için idrar tahlili, kan testi, elektrokardiyogram (EKG) veya böbrek ultrasonu gibi başka testler yapılmasını da tavsiye edebilir.

Kan basıncı değeri nasıl anlaşılır?

Kan basıncının değerini anlamak için iki değeri bilmek gerekir:

1. Sistolik basınç:
   Bu rakam genellikle ölçümün en yüksek değeridir (örneğin 135 mmHg) ve kalp attığında atardamarlara uygulanan basıncı temsil eder.
2. Diyastolik basınç:
   Bu ölçüm en düşük değerdir (örneğin 65 mmHg) ve her kalp atışı arasında atardamar duvarlarındaki basıncı temsil eder.

Ölçümden sonra kan basıncı aşağıdaki tabloya göre sınıflandırılır:

Sınıflandırma	Sistolik Basınç (mmHg)	Diyastolik Basınç (mmHg)
Harika	<120	<80
Normal	<130	<85
Sınırda	130-139	85-89
Evre-1 hipertansiyon	140-159	90-99
Evre-2 hipertansiyon	160-179	100-109
Evre-3 hipertansiyon	>=180	>=110

Hipertansiyon değeri ne kadar yüksekse, komplikasyon riski bir o kadar fazladır. Sınırda ve 1. evre hipertansiyonu olan kişiler, sadece birkaç yaşam tarzı değişikliği ile kan basıncını düzenleyebilirken, 2. ve 3. evre hipertansiyonu olan kişilerin genellikle doktorları tarafından reçete edilen ilaçları almaları gerekir.

Yüksek tansiyon nasıl tedavi edilir?

Yüksek tansiyon tedavisi, türüne bağlı olarak değişir. Bunun nedeni, ikincil hipertansiyon durumunda; nedeni belirlemenin ve yüksek tansiyona neden olan hastalığı veya sorunu düzeltmeye yönelik bir tedaviye başlamanın daha önemli olmasıdır.

En yaygın tip olan birincil hipertansiyon durumlarında, kan basıncını doğrudan düzenlemek için genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve hatta ilaçlar gerekli olabilir.

İlaç tedavisi

Doktorunuz, beslenme değişikliklerinin ve egzersiz programınızın, kan basıncınızı düşürmeye mümkün olmadığı durumlarda bazı ilaçları reçete etmek durumundadır. Bu koşullarda, en sık kullanılan ilaçlar aşağıdakileri içerebilir:

• Vücudun çok fazla tuz emmesini engelleyen diüretikler (idrar söktürücü ilaçlar)
• Kan basıncını ve kan hacminin düşürülmesine yardımcı olan anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri
• Anjiyotensin reseptör antagonistleri
• Stres hormonlarının aşırı salımını baskılayan beta bloker ilaçlar
• Kan damarlarının kasılmasına neden olan kalsiyum iyonlarını bloke eden kalsiyum kanal bloker ilaçlar
• Kan damarlarının genişlemesini sağlayan dolayısıyla kan basıncını azaltan vazodilatörler

Bu ilaçlar tek başına veya kombinasyon halinde kullanılabilir, ancak kan basıncı üzerinde en iyi etkiyi sağlamaları için her zaman yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte kullanılmalıdır.

Yüksek tansiyon nasıl düşürülür?

Yüksek tansiyonu düşürmek için aşağıdaki üç madde oldukça önemlidir:

1. Beslenme değişikliği

Hipertansiyon için beslenme düzeninizin iyileştirilmesi, kan basıncınızı düşürmeye yardımcı olacak en önemli değişikliklerden biridir. Sağlıklı, çeşitli, az tuz içeren, şekerli ve çok yağlı yiyeceklerden kaçınmak bu açıdan oldukça önemlidir. Bu nedenle; meyvelerin, sebzelerin, tahılların, beyaz et ve balık gibi yağsız proteinlerin tercih edilmesi önemlidir.

2. Düzenli fiziksel egzersiz uygulaması

Sağlıklı bir beslenme düzeninin yanı sıra, önemli olan bir diğer yaşam tarzı değişikliği, haftada 3 ila 5 kez en az 30 dakikalık düzenli fiziksel aktivitedir. Kalp ve damar sağlığını korumak için en çok hedeflenen egzersizler; koşma, yürüme, bisiklete binme veya yüzme gibi aerobik egzersizlerdir.

3. Yüksek tansiyon için doğal ilaçlar

Doktor rehberliğinde tedaviye ek olarak, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olan bazı doğal ilaçlar da kullanılabilir. Bazı örnekler arasında; sarımsak suyu, zeytin yaprağı çayı veya kediotu çayı vardır. Bu doğal ilaçlar her zaman doktorun bilgisi dahilinde ve rehberliğinde kullanılmalıdır.

Yüksek tansiyona ne iyi gelir?

Yüksek tansiyona iyi gelen şeylerden bazıları şunlardır:

1. Sarımsak suyu

Sarımsak suyu, kan basıncını düzenlemenin mükemmel bir yoludur. Çünkü kan dolaşımını kolaylaştıran ve kalp üzerindeki basıncı azaltan, güçlü bir damar genişletici etkiye sahip bir gaz olan, nitrik oksit üretimini uyarmaktadır. Ayrıca sarımsak, damar sertliği (ateroskleroz) gibi sorunların ortaya çıkmasını önleyen, antioksidan ve kan damarlarını koruyucu özelliklere sahip olduğu için, kardiyovasküler sağlığı korumak için harika bir seçenektir.

2. Zeytin yaprağı çayı

Zeytin yaprakları, yüksek tansiyon için en iyi doğal ilaçlardan biridir. Çünkü polifenollerin etkisiyle, aşırı tüketilse bile hipotansiyona neden olma riski olmadan kan basıncını düzenlemeyi ve düşürmeyi başarır. Ek olarak, sürekli anksiyeteden muzdarip kişilerde semptomları kontrol etmeye yardımcı olan hafif bir sakinleştirici ve rahatlatıcı etkiye de neden olur.

3. Yaban mersini suyu

Yaban mersini, kanser gibi hastalıklarla savaşan ve erken yaşlanmayı önleyen mükemmel bir antioksidan kaynağıdır. Özellikle günlük tüketildiğinde kan basıncını düşürmeye de yardımcı olur. Ek olarak, obez veya metabolik sendromlu kişiler gibi, kardiyovasküler riski yüksek olan kişilerde etkisi daha belirgin görünmektedir. Dolayısıyla yaban mersinini, doktorunuzun önerdiği tedavinin tamamlayıcısı olarak kullanılabilirsiniz.

Yaban mersininin faydalarını biliyor musunuz?

4. Hibiskus çayı

Hibiskus, kilo verme sürecine yardımcı olmak için popüler olarak kullanılan bir bitkidir. Bununla birlikte, bu bitkinin kan basıncını düşürmek gibi başka önemli etkileri de vardır. Bu etkisi, kan basıncının düzenlenmesine yardımcı flavonoid molekülleri olan, antosiyanin açısından zengin bir bileşime sahip olmasından dolayı kaynaklanır.

5. Kedi otu çayı

Kedi otu kökleri, kan dolaşımını iyileştirmeye yardımcı olan kas sakinleştirici ve gevşetici özelliklere sahiptir. Ek olarak, sakinleştirici özelliğe sahip olduğu ve doğrudan nörotransmiter gama aminobütirik asite (GABA) etki ettiği için kedi otu, özellikle kan basıncının artmasına neden olan sık anksiyete atakları geçirenler tarafından kullanılabilir.

Yüksek tansiyonun potansiyel komplikasyonları nelerdir?

Hipertansiyon tespit edilip uygun şekilde tedavi edilmediğinde; basıncın yüksek kaldığı, vücuttaki damarlarda ve organlarda küçük lezyonlar oluşturduğu birkaç yıl geçebilir. Bu nedenle, hipertansiyonun birkaç ciddi komplikasyonu vardır. Bunlar:

1. Kalp hastalıkları

Kan basıncındaki artış, kalbin tüm vücuda kan gönderebilmesi için daha fazla pompalama ihtiyacını doğurur. Bu durum, arka arkaya birkaç yıl boyunca gerçekleştiğinde, aşağıdakiler gibi çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir:

• Kalp yetmezliği
• Aritmi (kalp ritim bozukluğu)
• Angina pektoris (kalp rahatsızlıkları sonucu oluşan göğüs ağrısı ve sıkıntı hissi)

Ayrıca kontrolsüz hipertansiyonu olan kişilerde, aort anevrizması (bir atardamar çapının fazlasıyla genişlemesi ile karakterize durum) ve hatta kalp krizi geliştirme riski de yüksektir.

2. Bilişsel değişiklikler

Beyin damarlarındaki kan basıncının artması nedeniyle; beyin seviyesinde hafıza sorunları, öğrenme güçlüğü ve hatta konuşma güçlüğü gibi değişikliklere neden olabilen çeşitli lezyonlar ortaya çıkabilir. Ayrıca yüksek tansiyon, beyne ulaşan oksijen miktarında azalmaya neden olarak iskemik inme riskini artırır.

3. Böbrek sorunları

Kan basıncındaki artış, böbreklerdeki kırılgan kan damarlarına da zarar vererek, böbrek yetmezliği gelişme riskini artırmaktadır. Aynı zamanda böbrek yetmezliği vb. böbrek rahatsızlığı olan kişilerin neredeyse tamamında hipertansiyon gelişim göstermektedir. Böbreğin su ve sodyum yeteneğinin azalması hipertansiyona yol açmaktadır. Dolayısıyla bu iki rahatsızlık, birbirinin oluşumunu tetikleyen durumlardır.

Yüksek tansiyon önlenebilir mi?

Yüksek tansiyonu önlemenin en iyi yolu, sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmaktır. Bu nedenle, hipertansiyon riskini büyük ölçüde azaltabilecek bazı yöntemler şunlardır:

1. Sağlıklı, dengeli, az tuzlu bir beslenme düzenine sahip olmak
2. Aşırı vücut ağırlığından kaçınmak ve sağlıklı bir kiloyu korumak
3. Haftada 3 ila 5 kez düzenli fiziksel egzersiz yapmak
4. Alkollü içeceklerin aşırı tüketiminden kaçınmak

Ayrıca, yüksek tansiyon riskini artırabilecek durumları belirlemek için, yılda en az 2 ila 3 kez düzenli tansiyon takibi ve tam bir tıbbi kontrolün yapılması da önemlidir.

Hamilelikte yüksek tansiyon

Hipertansiyon hamilelik sırasında da ortaya çıkabilen bir durumdur. Dolayısıyla hamile kadının veya bebeğin hayatını tehlikeye atabilecek komplikasyonlardan kaçınmak için, tansiyonunun düzenli olarak kontrol edilmesi gereklidir.

Bu aşamada kan basıncının artmasıyla ortaya çıkabilecek bir komplikasyon, kan basıncında sürekli bir artış ile böbrekler, akciğerler ve karaciğer olmak üzere vücudun farklı organlarında hasar ile karakterize olan gebelik zehirlenmesinin (preeklampsi) gerçekleşmesidir.

Bir kadın, hamileliğinde yüksek tansiyondan şüpheleniyorsa, tüm komplikasyonları önlemek için kadın doğum uzmanına danışmalı, genellikle ilaç kullanımı ve diyet değişikliklerini içeren uygun tedaviye en kısa sürede başlamalıdır.

---

---