Zencefilin Faydaları Nelerdir? Zencefil Ne İşe Yarar? Taze, Toz ve Kuru Zencefil Nelere İyi Gelir? Zencefilli Çayın Faydaları Nelerdir?
Zencefilin faydaları dünyanın her yerinde meşhurdur ve zencefil, sahip olduğu aroması ve sağlığa olan kapsamlı yararlarıyla birlikte lezzetli ve besleyici bir bitkidir. Zencefil, günümüz dünyasında en çok kullanılan yemek çeşnilerinden biridir. Çok yönlü ve tariflere eklenmesi kolaydır, ayrıca taşıt tutmasını (hareket hastalığını) yenmekten, beyin fonksiyonunun iyileştirilmesine kadar birçok durumla ilişkili yararları bulunmaktadır.
Zencefilin sağlığa faydaları büyük ölçüde; antioksidanları, antienflamatuvar (iltihap önleyici) özellikleri ve gingerol, şogaol, paradol ve zingeron gibi terapötik bileşiklere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Aslında, zencefilin yaklaşık 100’den fazla bileşiği içinde bulundurduğu keşfedilmiştir. Dolayısıyla bu bileşikler sayesinde antioksidan özelliğinin yanında, antikanser, nöroprotektif ve kardiyovasküler koruyucu olarak da işlevsellik kazanmaktadır.
Taze, kurutulmuş veya toz halinde bulabileceğiniz bu bitkiyi, kapsül olarak temin edebilir ve gıda takviyesi olarak da kullanabilirsiniz. Hemen her şekilde beslenme düzeninize ekleyebileceğiniz zencefilin, insan vücudundaki hemen hemen her sistem üzerinde faydalı bir etkisi olabilmektedir. [1]
Zencefil nedir?
Zingiber officinale olarak da bilinen zencefil, zerdeçal ve kakule ile yakın akrabalığı olan çiçekli bir bitkidir. Zencefil bitkisinin köksapı (rizom) olan zencefil kökü genellikle tıbbi özellikleriyle bilinir.
Zencefil tıbbi özellikleri nedeniyle dünya üzerinde binlerce yıldır doğal bir çare olarak kullanılmaktadır. Eski Çin ve Roma kaynaklarında veya Yunanca, Arapça ve Sanskritçe metinlerin tümünde, bu baharatın genel sağlığı iyileştirmeye yardımcı olmak için kullanıldığı yazılmıştır.
Zencefili taze, öğütülmüş toz şeklinde veya kapsül biçiminde takviye alabilir, hatta zencefil yağını mutfağınızda kullanabilirsiniz. Son derece popüler olan bu baharatın her bir formunu; sindirime yardımcı kür ve çaylarda veya aromaterapi için zencefil yağını güvenle kullanabilirsiniz.
Zencefil köküyle ilişkili çok sayıda fayda söz konusudur. Bunlar arasında; enfeksiyonlarla savaşmaktan kolesterolü düşürmeye ve kilo vermeyi kolaylaştırmasına kadar birçok yarar bulunur. Dolayısıyla beslenme düzenize zencefil kökü eklemenin sağlığınız üzerinde güçlü bir etkisi olabileceği oldukça açıktır. [1]
Zencefil ne işe yarar?
Zencefil aşağıda sağladığı yararlardan dolayı çok yönlü şifalı bir bitkidir:
- Ciltteki ince çizgileri ve kırışıklıkları giderebilir.
- Saç sağlığına katkıda bulunabilir.
- Cilt sağlığına iyi gelebilir.
- Sivilcelerin giderilmesinde rol oynayabilir.
- Mide bulantısı ve mide sorunlarının tedavisinde kullanılabilir.
- Kanser tedavisine ek fayda sağlar.
- Ekstra yağ yakmasını önler.
- İltihap önleyici etkileri vardır.
- Antrenman sonrası ağrıyı azaltır.
Zencefilin faydaları nelerdir?
1- Zencefilin beyin sağlığına faydaları
Bazı beyin bozuklukları, beyindeki kronik iltihaplanmayla ilişkili olabilir. Bu nedenle, zencefilin iltihap önleyici özellikleri, Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere demansın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Beyindeki iltihaplanmayı ve dejenerasyonu azaltmaya yardımcı olabilir. [2]
Zencefil, daha sağlıklı beyin hücrelerini veya nöronları korumanıza da yardımcı olur. Tayland’da 60 orta yaşlı kadın üzerinde yapılan bir araştırma; zencefilin hafızayı, dikkati ve tepki süresini iyileştirdiğini ortaya koymuştur.
2- Zencefilin mide bulantısına faydaları
Yüzyıllar boyunca insanlar mide bulantısını yatıştırmak için zencefili kullandılar. Bazı insanlar zencefilin sabah bulantısı, kemoterapi ve anesteziden kaynaklanan mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olduğunu keşfetmişlerdir. Ayrıca bazı gastrointestinal (sindirim sistemi bozuklukları) rahatsızlıkların semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. [3] [4]
Laboratuvar denemelerinde araştırmacılar, zencefilin mide zarındaki serotonin reseptörlerini bloke ederek, mideyi sakinleştirebildiğini belirtmektedir. Ayrıca vücudun yiyecekleri daha hızlı sindirmesine yardımcı olduğundan, mide rahatsızlığına yardımcı olabilir.
3- Zencefilin enfeksiyonlara karşı faydaları
Laboratuvarda yapılan çalışmalarda zencefilin, insan kanındaki bağışıklık sistemi için önemli olan T hücrelerinin sayısını arttırdığı gözlemlenmiştir. [5] Dolayısıyla zencefil, enfeksiyonlarla mücadelede ve bakteri üremesini durdurmada yardımcı olabilir.
Erken araştırmalar zencefilin bağırsak, ağız ve solunum sistemindeki bakterilerle mücadele edebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, Escherichia coli kaynaklı gıda zehirlenmesiyle mücadeleye yardımcı olabilir. Diş eti iltihabı ve periodontal hastalık gibi aşırı bakteri üremesine bağlı, diş ve diş eti sorunları için de faydalı olabilir. [6] [7]
Zencefil, soğuk algınlığı ve griple ilişkili boğaz ağrısı ve öksürük semptomlarını hafifletebilir. Ayrıca, bu hastalıklarla savaşmak için bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olabilir. [8]
4- Zencefilin kolesterole faydaları
Yüksek kolesterolünüz varsa, diyetinize taze veya toz zencefil eklemek, genellikle kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir. LDL seviyelerini düşürmek damar sertliğini (ateroskleroz) önlemeye yardımcı olur.
Zencefil, vücudunuzda kolesterol seviyelerini izlemeye ve kontrol etmeye yardımcı olan belirli bir enzimin salgılanmasını tetiklemektedir. Pakistan’da 60 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, 3 ay boyunca günde 5 gram zencefil tozu alan katılımcıların, sağlıklı bir kiloya düştüklerini ve daha düşük LDL seviyelerine sahip olduklarını göstermiştir. [9]
5- Zencefilin iltihaba ve ağrıya faydaları
İltihaplanma, kas-iskelet ağrısı ve artrit; birçok akut veya kronik ağrı türünün arkasındaki ana sebeplerdir. Zencefille ilgili yapılan çeşitli çalışmalarının 2014 yılında tekrar gözden geçirilmesi sonucunda, osteoartritle (kireçlenme) uğraşan kişilerde ağrıyı azalttığı ve vücudun işlevini artırdığı bulunmuştur. [10]
Zencefil ayrıca egzersizden sonra ağrıyan kasları yatıştırabilir. Güçlü antienflamatuar etkileri, romatoid artrit hastalığı olan insanlar için potansiyel olarak faydalı olabilir. [11]
6- Zencefilin kansere karşı faydaları
Zencefil, bazı kanser türlerinin riskini azaltmak üzere, kanser önleyici faydalara sahip olabilir. Zencefildeki antioksidanlar, bazı kanser türlerine yol açabilecek zararlı serbest radikalleri nötralize edebilmektedir. [12] [13]
Zencefilin, tümör oluşumu için gerekli olan yeni kan damarlarının oluşumunu baskıladığına dair bazı laboratuvar çalışmaları bulunmaktadır. Hatta zencefil, bazı kanserli hücrelerin çoğalmasını bile durdurabilir. [14]
Son araştırmalar, zencefilin kolorektal kanser, karaciğer kanseri, meme kanseri, mesane kanseri, lenfoma ve cilt kanserinin daha ölümcül formu olan melanomada büyümeyi önlemeye veya bastırmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. Ancak bu bulguların doğrulaması için daha fazla insan üzerinde çalışma yapılması gerekmektedir. [15]
7- Zencefilin adet döneminde faydaları
Zencefil, adet kramplarının asıl nedenini hedef alan anti-inflamatuar ve antispazmodik (spazm çözücü) özelliklere sahiptir. Dolayısıyla reçetesiz satılan ilaçlar kadar etkili olabilir.
2008’de İran’da kadınlarla ilgili yapılan bir araştırmada, zencefilin adet kramplarını hafifletmeye yardımcı olabileceği bulunmuştur. Katılımcılar 5 gün boyunca 500 miligram zencefil kapsülü almış ve önemli ölçüde daha az ağrı duyduklarını ifade etmişlerdir. Zencefil hem adet kramplarının hem de sindirim sistemiyle ilgili semptomların tedavisinde kullanılan steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlardan (NSAİİ) daha etkili ve doğal bir çözüm yolu olabilir. [16] [17]
8- Zencefilin baş ağrısına faydaları
100 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, araştırmacılar, zencefilin ağrı ve mide bulantısı gibi migren semptomlarını hafifletmek için işe yarayabileceğini göstermiştir. [18]
Zencefilin, bazı migren ilaçlarının kullandığı mekanizma olan serotonin seviyelerini artırabildiği bilinmektedir. Uluslararası Baş Ağrısı Derneği tarafından yayınlanan 2018 tarihli bir araştırmada, zencefilin migren baş ağrıları için alınan ilaçların etkinliğini de artırabileceği ifade edilmiştir. Aynı çalışma, zencefilin migren ilacı olan sumatriptandan daha az yan etki ürettiğini ancak bu ilaca benzer şekilde etkili olduğunu ortaya koymuştur. [19]
9- Zencefilin zihinsel esenliğe faydaları
Laboratuvar araştırmalarına göre zencefil tüketmek anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) etkilerini azaltmaya yardımcı olabilmektedir. [20]
Asya Tıp Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmada, araştırmacılar zencefilin sıçanlarda serotonin ve dopamin seviyelerini arttırdığını bulmuşlardır. Bu hormonlar, insanlarda mutluluk ve huzur duygusunun anahtarıdır. [21]
Bazı uzmanlar depresyon ve iltihaplanma sürecinin bağlantılı olabileceğine inanmaktadır. Bu nedenle, zencefilin anti-inflamatuar özellikleri, depresyon semptomlarının tedavisine de yardımcı olabilir. [22]
10- Zencefilin sindirim sağlığına faydaları
Zencefil, sindirimi birçok şekilde iyileştirmeye yardımcı olabilir. Gazı hafifletmeye yardımcı olabilecek enzimlere sahiptir. Ayrıca vücudumuzdaki iki sindirim enzimi olan tripsin ve lipazın salgılanmasını desteklemektedir. [23]
Zencefil yemek borusu ile mide arasındaki baskıyı hafifletebilir, karın kramplarını azaltabilir, şişkinlik ve hazımsızlığı önleyebilir. Ayrıca, yiyeceklerin sindirilmesini kolaylaştırdığı için kabızlığa da yardımcı olabilir.
11- Zencefilin doğurganlığa faydaları
İran’da kısırlık tedavisi gören 100 erkek üzerinde yapılan bir araştırma, zencefil kullananların daha düşük sperm DNA parçalanmasına sahip olduğunu bulmuştur. 2004-2019 yılları arasında yayınlanan çalışmalarda zencefilin; miktar, canlılık ve hareketlilik dahil olmak üzere sperm kalitesini iyileştirdiği bulunmuştur. [24] [25]
Dişi fareler üzerinde yapılan başka bir çalışmada, araştırmacılar zencefilin yumurta üreten folikülleri uyardığını bulmuşlardır. Zencefil ayrıca, döllenmiş yumurtaların rahime yerleşmesine de (implantasyon) yardımcı olabilir. Bununla birlikte, insanlar üzerinde buna benzer bir çalışma yapılmamıştır. [26]
Zencefilin cilde faydaları
Zencefil, gözenekli görünüme, yağlı, parlak bir cilt gibi yaygın cilt sorunlarına zencefil yardımcı olabilir. Yapılan bir çalışmada, zencefilin sahip olduğu aktif bileşenler sayesinde, cilt sorunları olan kadınların cilt yapısını iyileştirdiği bildirilmiştir. Zencefildeki antioksidanlar, cildin görünümünü iyileştirmeye ve hatta düzeltmeye yardımcı olabilir.
Zencefildeki antioksidanlar, cildinizin kolajen yapısını korumaya yardımcı olabilir ve bu zencefili yaşlanma karşıtı rutinler için tamamen doğal bir seçenek haline getirir. Zencefilin cilde olan faydalarından yararlanmak için taze zencefili pişirerek tüketebilir veya yüzünüze zencefil içeren maskeler uygulayabilirsiniz. [27]
Zencefilin saça faydaları
Asya halkı, zencefili yıllardır saç uzamasını teşvik etmek için kullanmışlardır. Aslında, yapılan bir çalışmada saç dökülmesi, kepek ve kırık uçlar gibi saç problemlerini çözmek için zencefilin doğal bir ilaç olduğu bulunmuştur.
Zencefil bazlı bir saç bakımı oluşturmak için; iyice doğranmış soğan ve zencefili yağla (zeytin, hintyağı ve aloe gibi) karıştırın ve kısık ateşte yakmadan ısıtın, ardından iyice süzdüğünüz karışımı hasar gören saçınıza masaj yaparak uygulayın. 1-4 saat arası bekledikten sonra yıkayın ve durulayın.
Saç dökülmesini kontrol etmek zor görünebilir. Ancak markalı ürünlere tonlarca para harcamadan önce ve özellikle şampuanların çoğuna karşı hassassanız, zencefilli saç bakım kürünü kesinlikle gönül rahatlığıyla deneyebilirsiniz. Zencefil antiseptik özellikler içerdiğinden sinir bozucu kepeklerden kurtulmanıza da yardımcı olacaktır. [27]
Zencefil zayıflatır mı?
Termojenik gücüyle bilinen, yani vücut ısısını yükselten zencefil, vücudun daha fazla kalori yakmasını sağlar. Ayrıca iştahı azaltmaya yardımcı olur ve kilo kaybına katkıda bulunan yağlarla iş birliği içinde çalışır. Columbia Üniversitesi (ABD) tarafından yapılan araştırmalar, zencefilin aşırı kilolu 10 erkekte, kalori harcamasında oldukça etkili olduğunu ve tokluğu artırdığını göstermiştir. [28]
Zencefil nelere iyi gelir?
Zencefil; kilo vermeye yardımcı olmaktan, zayıf sindirime, mide ekşimesine, mide bulantısına, gastrite, soğuk algınlığına, yüksek kolesterole, yüksek tansiyona, öksürüğe, kan ve dolaşım problemlerinin tedavisine kadar birçok sağlık yararı bulunan şifalı bir bitki köküdür. Zencefil; hafif biberli (acı) bir tada sahip olan şifalı bir bitkidir. Bu nedenle, tuz yerine yiyeceklerin üzerine serpmek için de kullanılabilir.
Zencefilin zararları nelerdir?
Zencefil, güvenli bir gıda olarak kabul edilir ve çoğu insan için zararlı değildir. Ancak aşırı tüketiminde; mide reflüsü, ağız tahrişi ve ishale neden olabilir. Hamilelikte günde 1-4 gramdan fazla zencefil tüketilmesi önerilmez.
Düşük yapma ve bebekte şekil bozukluğu riskleri olduğu için, hamile kadınlar ölçülü tüketmelidir. Emzirme döneminde zencefil için yapılan hiçbir çalışma olmadığından, uzmanlar bu dönemde zencefilden kaçınılması gerektiğini düşünmektedir.
Termojenik etkiye sahip olduğu için, metabolizma hızlandırdığı ve kas kütlesi kaybetme riskini artırdığından hipertiroidi olanlar da zencefili tüketmekten kaçınmalıdır. Kan inceltici ilaç kullanan kişiler de kanın pıhtılaşmasını yavaşlattığı ve kanamaya neden olabileceği için, zencefilden uzak durmalıdır. Ayrıca hipertansiyonu olanlar, özellikle tansiyonu kontrol altına almak için ilaç kullananlar zencefil tüketmemelidir. [29]
Zencefil nasıl tüketilir?
Zencefili beslenme düzeninize dahil etmenin birkaç yolu vardır. İşte zencefilin tüm faydalarından nasıl yararlanabileceğinize dair bazı örnekler:
- Çay:
Oldukça pratik bir şekilde hazırlanabilecek zencefil çayı, zencefil parçalarının demlenmesinden hazırlanabilir. Tadı arttırmak için limon, tarçın veya elma gibi diğer malzemeler eklenebilir. Tavsiye edilen tüketim miktarı, günde en fazla üç fincandır. - Salata:
Yemek zamanlarında salataya bir kaşık rendelenmiş zencefil ekleyebilirsiniz. - Meyve suları:
Zencefil tozunu suda eriterek, meyve sularına ekleyebilirsiniz. Meyve sularınıza zencefil kapsülünün içini de boşaltabilirsiniz. - Zencefilli su:
Bir başka tüketim şekli de bir şişe suya zencefili parçalar halinde eklemektir. Dört ila beş yemek kaşığı toz zencefil veya iki kaşık rendelenmiş zencefil tavsiye edilen tüketim miktarıdır. - Yemeklerde:
Zencefili rendeleyerek, ana yemeklerinize eklenebilirsiniz. [29]
Özet
Zencefil ve sahip olduğu aktif bileşenler, birçok potansiyel sağlık yararına sahiptir. Zencefil, anti-inflamatuar özelliklere sahip, zararlı serbest radikallerle savaşan, antioksidanlar açısından zengin bir bitki köküdür. Zencefil ayrıca mide bulantısına, kramplara ve hazımsızlığa iyi gelir.
Diğer potansiyel sağlık yararları arasında; eklem ağrıları ve migren ağrısını hafifletmek, bağışıklık sistemini güçlendirmek ve beyin fonksiyonunun korunmasına yardımcı olmak da yer alır. Ancak, bu faydalar üzerine yapılan çalışmalar kesin değildir.
Zencefili doğal olarak tüketmek veya gıda takviyesi olarak almak güvenlidir. Bununla birlikte, herhangi bir hastalığınız varsa, bir takviyeye başlamadan önce mutlaka aile hekiminize danışmayı unutmayın. [30]