Unutkanlık İçin Hangi Doktora Gidilir?

Bir dereceye kadar unutkanlık gibi hafıza sorunları ve diğer düşünme becerilerinde mütevazi bir düşüş, yaşlanmanın oldukça yaygın bir parçasıdır. Bununla birlikte, hafızadaki normal değişiklikler ile Alzheimer hastalığı ve ilgili bozukluklarla ilişkili hafıza kaybı arasında bir fark vardır. Ve bazı hafıza sorunları tedavi edilebilir koşulların bir sonucudur.

Unutkanlık ve yaşlanma

İlerleyen yaşa bağlı unutkanlık, güzel ve üretken bir hayat sürmenizi engellemez. Örneğin, bazen bir kişinin adını unutabilir, ancak günün ilerleyen saatlerinde hatırlayabilirsiniz. Bazen gözlüğünüzü yanlış yerde arayabilirsiniz veya yapmanız gereken şeyleri hatırlamak için geçmişte olduğundan daha sık listeler yapmanız gerekebilir. Hafızadaki bu değişiklikler genellikle yönetilebilirdir ve çalışma, bağımsız yaşama veya sosyal bir yaşam sürme yeteneğinizi bozmaz.

Unutkanlık ve demans

“Demans” kelimesi, hafıza, muhakeme, yargılama, dil ve diğer düşünme becerilerinde bozulma dahil olmak üzere bir dizi semptomu tanımlamak için kullanılan şemsiye terimdir. Demans genellikle yavaş yavaş başlar, zamanla kötüleşir ve kişinin iş, sosyal etkileşim ve ilişkilerdeki yeteneklerini bozar. Çoğu zaman, hayatınızı bozan bu unutkanlık/hafıza kaybı türü, bunamanın ilk ve daha fazla tanınan belirtilerinden biridir.

Demansın diğer erken belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Aynı soruları tekrar tekrar sormak
• Konuşurken sık kullanılan kelimeleri unutmak
• Kelimeleri karıştırmak (örneğin “masa” yerine “yatak” demek)
• Bir şeyi tarif ederken normalden uzun cümleler kurmak, karıştırmak
• Cüzdanı mutfak çekmecesine koymak gibi eşyaları uygunsuz yerlere yerleştirmek
• Tanıdık bir alanda yürürken veya araba kullanırken kaybolmak
• Görünür bir neden olmaksızın ruh halinde veya davranışta değişiklik olması

Beyinde ilerleyici hasara neden olan ve sonuç olarak demans ile sonuçlanan hastalıklar şunları içerir:

• Alzheimer hastalığı
• Vasküler demans
• Frontotemporal demans
• Lewy cisimcikli demans

Bu koşulların her birinin hastalık süreci (patolojisi) biraz farklıdır. Hafıza bozukluğu her zaman ilk işaret değildir ve hafıza sorunlarının türü değişiklik gösterebilir. Karışık demans olarak bilinen birden fazla demans tipine sahip olmak da mümkündür.

Unutkanlık ve hafif bilişsel bozukluk

Hafif bilişsel bozukluk, yaşa bağlı unutkanlıktan daha ciddidir ve hafıza gibi düşünme becerilerinin en az bir alanında kayda değer bir düşüşü içerir. Ancak hafif bilişsel bozukluğa sahip olmak, günlük görevleri yerine getirmenizi ve sosyal olarak meşgul olmanızı engellemez.

Araştırmacılar ve doktorlar hâlâ hafif bilişsel bozukluk hakkında yeni şeyler öğreniyorlar. Birçok insan için, bu durum sonunda Alzheimer hastalığı veya bunamaya neden olan başka bir bozukluk nedeniyle demansa doğru ilerler. Diğer insanların hafıza kaybı fazla ilerlemez ve demansla ilişkili semptomların birçoğunu geliştirmezler.

Geri dönüşümlü unutkanlık nedenleri

Birçok tıbbi sorun, unutkanlığa veya bunama benzeri semptomlara neden olabilse de bu durumların çoğu tedavi edilebilir. Bu gibi koşullarda doktorunuz, geri dönüşümlü hafıza bozukluğuna neden olan durumlar için sizi tarama testlerine sokabilir.

Geri dönüşümlü hafıza kaybının olası nedenleri şunlardır:

• İlaçlar:
  Bazı ilaçlar veya ilaç kombinasyonları unutkanlığa veya kafa karışıklığına neden olabilir.
• Küçük kafa travması veya yaralanması:
  Düşme veya kazadan kaynaklanan kafa travması – bilincinizi kaybetmeseniz bile – hafıza sorunlarına neden olabilir.
• Duygusal bozukluklar:
  Stres, kaygı veya depresyon, unutkanlık, kafa karışıklığı, konsantrasyon güçlüğü ve günlük aktiviteleri bozan diğer sorunlara neden olabilir.
• Alkolizm (alkol bağımşılığı):
  Kronik alkolizm zihinsel yetenekleri ciddi şekilde bozabilir. Alkol ayrıca ilaçlarla etkileşime girerek hafıza kaybına neden olabilir.
• B-12 vitamini eksikliği:
  B-12 vitamini, sağlıklı sinir hücrelerinin ve kırmızı kan hücrelerinin korunmasına yardımcı olur. Yaşlı erişkinlerde yaygın olan B-12 vitamini eksikliği, hafıza sorunlarına neden olabilir.
• Hipotiroidizm:
  Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidizm), unutkanlık ve diğer düşünme sorunlarına neden olabilir.
• Beyin hastalıkları:
  Beyindeki bir tümör veya enfeksiyon, hafıza sorunlarına veya diğer bunama benzeri semptomlara neden olabilir.

Unutkanlık için ne zaman doktora görünmeli?

Unutkanlık konusunda endişeleriniz varsa, doktorunuza görünmeniz önemlidir. Çünkü, unutkanlığın derecesini belirlemek ve nedeni teşhis etmek için çeşitli testler vardır. Unutkanlık için doktorunuza göründüğünüzde, muhtemelen size sorular soracaktır. Doktor kontrolünde, gözlemlere dayalı olarak bazı soruları yanıtlayacak bir aile üyesinin veya arkadaşınızın yanında olması da iyi olacaktır.

Doktorunuzun soracağı sorular şunları içerebilir:

• Hafıza sorunlarınız ne zaman başladı?
• Reçeteli ilaçlar, reçetesiz ilaçlar ve takviyeler dahil olmak üzere hangi ilaçları hangi dozlarda alıyorsunuz?
• Yakın zamanda yeni bir ilaca başladınız mı?
• Hangi işleri yapmakta zorlanıyorsunuz?
• Hafıza problemleriyle başa çıkmak için ne yaptınız?
• Ne kadar alkol içersiniz?
• Yakın zamanda bir kaza geçirdiniz mi, düştünüz mü veya kafanız yaralandı mı?
• Yakın zamanda hastalandınız mı?
• Kendinizi üzgün, depresif veya endişeli hissediyor musunuz?
• Son zamanlarda hayatınızda büyük bir kayıp, büyük bir değişiklik veya stresli bir olay yaşadınız mı?

Genel bir fizik muayeneye ek olarak, doktorunuz muhtemelen hafızanızı ve diğer düşünme becerilerinizi değerlendirmek için soru-cevap testleri yapacaktır. Ayrıca doktorunuz, hafıza sorunlarının ve bunama benzeri semptomların geri döndürülebilir nedenlerini belirlemeye yardımcı olabilecek kan testleri ve beyin görüntüleme testleri de isteyebilir.

Unutkanlık için hangi doktora gidilir?

Unutkanlık için nörolog, psikiyatr, psikolog veya geriatrist gibi demans veya hafıza bozukluklarının teşhisi konusunda uzman bir doktora gidebilirsiniz.

Unutkanlık için doktor kontrolünün önemi

Unutkanlık ve olası bunama başlangıcıyla başa çıkmak zor olabilir. Etkilenen kişi, bu durumun farkında olabilir ve utandığı için kimseyle paylaşmayabilir. Etkilenen kişi için bu zor olsa bile, doktor kontrolü önemlidir. Çünkü geri döndürülebilir bir unutkanlık nedenini belirlemek, uygun tedaviyi almanızı sağlar.

Ayrıca, hafif bilişsel bozukluk, Alzheimer hastalığı veya ilgili bir bozukluğun erken teşhisi aşağıdakiler için de önemlidir:

• Erken tedaviyle semptomları yönetebilmek
• Kendinizi ve sevdiklerinizi hastalığınız hakkında eğitmek
• Gelecekteki yaşam tercihlerini belirlemek
• Mali ve yasal konuları halletmek

Doktorunuz, size fayda sağlaması açısından unutkanlık, hafıza kaybı ve diğer demans semptomlarıyla başa çıkmanıza yardımcı olmak için Alzheimer Derneği gibi topluluk kaynaklarını ve organizasyonlarını belirlemenize yardımcı olabilir.

---