Baş Ağrısı Nasıl Geçer? Baş Ağrısı Neden Olur?
Baş ağrısı; baş, yüz veya boyun bölgesindeki herhangi bir rahatsızlık veya ağrıdır. Üç ana baş ağrısı türü; gerilim tipi baş ağrıları, küme tipi baş ağrıları ve migren baş ağrılarıdır. Baş ağrıları, ağrının şiddeti, süresi ve konumu bakımından büyük farklılıklar gösterir. Baş ağrılarının nasıl ve neden ortaya çıktığı tam olarak açık değildir. Baş ağrısının potansiyel nedenleri çok çeşitli olduğundan, tedavi ve rahatlama için doğru bir teşhis önemlidir.
Baş ağrısı: Tanım
Baş ağrısı, insanların yaşadığı en yaygın ağrı türüdür. Baş ağrıları alın, boyun veya yüz bölgelerinde de hissedilebilir. Ağrının şiddeti değişkenlik gösterebilir; bazen hafif bir ağrı hissedilirken, bazen de zonklama hissiyle beraber şiddetli, bıçak saplanır gibi baş ağrısı hissedilebilir.
Baş ağrılarının birçoğu zararsızdır ve sadece birkaç saat sürer. Bununla birlikte, bazı baş ağrısı türleri boyun, gözler, beyin, çene veya dişleri etkileyen çok sayıda hastalık, bozukluk veya durumun belirtisi olabilir. Baş ağrısına neden olabilecek durumlar soğuk algınlığı, grip ve stresten menenjit, felç veya beyin tümörü gibi ciddi durumlara kadar uzanır.
Baş ağrısının semptomları, nedenleri ve tedavisi, ağrının tipine ve altta yatan duruma bağlıdır.
Baş ağrısı: İki ana kategori
150’den fazla farklı baş ağrısı türü olsa da iki ana baş ağrısı kategorisi vardır. Bu kategoriler birincil ve ikincil baş ağrıları olarak bilinir.
Birincil baş ağrıları
Birincil baş ağrıları başka bir hastalık veya durumun sonucu değildir. Birincil baş ağrılarının nedenleri muhtemelen beyindeki ağrı sinyali veren sinirleri etkileyen genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonudur. Birincil baş ağrısında tetikleyiciler veya ağrı hissini hızlandırıcı faktörler de rol oynar. Bilinen üç birincil baş ağrısı türü, gerilim tipi baş ağrılarını, migren baş ağrılarını ve küme tipi baş ağrılarını içerir.
İkincil baş ağrıları
İkincil baş ağrıları, başka bir tıbbi duruma bağlı semptomlardır. İkincil baş ağrılarına en iyi örnek sinüs tipi baş ağrısıdır. İkincil baş ağrılarını ciddiye almak gerekir çünkü bazen ciddi bir durumdan kaynaklanabilirler.
İkincil baş ağrılarına neden olabilecek durumlardan bazıları şunlardır:
- Beyin anevrizması
- Beyin tümörü
- Aşırı yüksek tansiyon
- Dev hücreli arterit
- Kafa travması/darbesi
- Mevsimsel alerjiler
- Sinüs enfeksiyonu
- Temporomandibular eklem (TME) hastalığı (TMJ baş ağrısı)
- Trigeminal nevralji
Baş ağrısı: Migren
Migren baş ağrıları, çoğunlukla başın bir tarafını etkileyen orta ila şiddetli baş ağrılarıdır. Migren, birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilirler. Migren ile ortaya çıkan diğer semptomlar arasında halsizlik, mide bulantısı, kusma ve sese ve ışığa duyarlılık yer alır. Migrenin bir diğer semptomu da bir diğer, etkilenen kişinin aura görmesidir, auralar genellikle bir tür görsel rahatsızlıklardır.
Migren nedenleri
Diğer birincil baş ağrıları gibi, migrenin de kesin nedeni belirsizdir. Migrenin, serotonin gibi beyin kimyasallarındaki dengesizliklerden kaynaklanabileceğine dair görüşler vardır. Yüksek serotonin seviyeleri kan damarlarının daralmasına ve kan akışının azalmasına neden olur. Düşük serotonin seviyeleri ise bu damarların genişlemesine yol açar. Bunların her ikisi de migrene neden olabilir. Başka bir teori, migren baş ağrılarının beyindeki bir elektriksel aktivite modeliyle ilgili olmasıdır. Ayrıca migrenle ilgili genetik faktörler de var gibi görünmektedir, çünkü aile bireyleri arasında yaygın görülmektedir.
Migren tedavisi
Migren tedavisi için ilaçlar şunları içerir:
- Triptanlar
- Dihidroergotamin
- Ağrı kesiciler
- Mide bulantısı ve kusmayı kontrol eden ilaçlar
Migreni önleyen ilaçlar şunları içerir:
- Erenumab
- Fremanezumab
- Galcanezumab
- Trisiklik antidepresanlar
- Beta blokerler
- Kalsiyum kanal blokerleri
Baş ağrısı: Sinüs baş ağrıları
Sinüs baş ağrıları, sinüs hastalığından kaynaklandığı için ikincil bir baş ağrısı olarak kabul edilir. Sinüs baş ağrılarının en yaygın nedeni, sinüs boşluklarının iltihaplanması veya enfeksiyonu olan akut sinüzittir. Sinüs belirtileri arasında göz çevresinde basınç, elmacık kemiklerine dokunduğunuzda ağrı, üst diş ağrısı, yüksek ateş, başınızı hareket ettirirken ağrı ve sarımsı yeşil burun akıntısı sayılabilir.
Sinüs baş ağrısı nedenleri
Sinüs baş ağrısı nedenleri arasında enfeksiyonlar, alerjiler ve sinüs tümörleri bulunur ve bunların tümü sinüs boşluğunu tıkayabilecek şişme ve iltihaplanmaya neden olabilir. Teşhis için doktorunuz bilgisayarlı tomografi taraması veya röntgeni gerekli görebilir, çünkü bun görüntüleme testleri sinüs tıkanıklığı olup olmadığını gösterecektir.
Sinüs baş ağrısı tedavisi
Sinüs baş ağrısının tedavisi, aşağıdaki gibi ilaçlarla enfeksiyon veya alerjinin tedavi edilmesini içerir:
- Asetaminofen, ibuprofen ve naproksen gibi ağrı kesiciler
- İnflamasyonu azaltmak için steroidler veya kortikosteroid spreyler
- Neden alerjik reaksiyonsa antihistaminikler
- Neden bakteriyel bir enfeksiyonsa antibiyotikler
Sinüs baş ağrısı olduğunu hisseden bazı kişilerde aslında migren olabilir. Migrenin sinüsle benzer ağrı semptomları olabilir; burun tıkanıklığına ve göz, alın ve yanak çevresinde baskı hissedilmesine neden olabilir. Bu yüzden, özellikle tekrarlayan sinüs baş ağrısı semptomlarınız varsa, doktorunuza danışmanız gerekir.
Baş ağrısı: Küme tipi baş ağrıları
Küme tipi baş ağrıları çok nadir görülen bir baş ağrısı türüdür. Kafanın bir tarafında şiddetli ve dayanılmaz ağrıyla birlikte huzursuzluk veya ajitasyon hissi ile ilişkilidirler. Küme tipi baş ağrıları, göze yakın keskin ağrı, burun tıkanıklığı ve kızarma gibi semptomlarla beraber ortaya çıkar.
Küme baş ağrısı nedenleri
Küme tipi bir baş ağrısı, kan damarı şişmesinden kaynaklanır. Küme baş ağrılarının kesin nedeni net değildir. Böyle bir baş ağrısının atakları haftalar veya aylarca sürebilir. Ağrı geçtiğinde aylarca, yıllarca sürebilen baş ağrısı olmayan dönemler yaşanabilir. Kronik küme tipi baş ağrıları olan kişiler ise bu iyileşme dönemlerini yaşamazlar.
Uzmanlar, hipotalamustaki değişikliklerin küme baş ağrılarında rol oynayabileceğine inanıyor. Beynin bu alanı (hipotalamus) vücudun iç saati de dahil olmak üzere temel vücut süreçlerini düzenlemeye yardımcı olur, vücudun günlük ve yıllık ritmini düzenler. Bu, küme baş ağrılarının neden günün ve yılın belirli zamanlarında ortaya çıktığını açıklayabilir.
Bilinen küme baş ağrısı tetikleyicileri arasında küçük miktarlarda bile olsa alkol ve sigara içmek bulunur.
Küme baş ağrısı tedavisi
Küme baş ağrılarının tedavisi şunları içerir:
- Kan basıncını düşürmek için kalsiyum kanal blokerleri
- Kan damarlarını daraltmak için ergotamin
- Dihidroergotamin (DHE 45) enjeksiyonu (migreni de tedavi eden bir ağrı kesici ilaç)
- Lidokain burun spreyi
- Steroidler
- Ek oksijen
- Sumatriptan gibi triptanlar
Baş ağrısı: Gerilim tipi baş ağrıları
Gerilim tipi baş ağrıları en sık görülen baş ağrısı türüdür. Bu baş ağrısı türü herkesin başına gelebilirler ve genellikle donuk bir ağrı başın her iki tarafını da etkiler. Gerilim baş ağrıları 30 dakika ile birkaç gün arasında sürebilir ve ayda birkaç kez, zaman zaman tekrarlayabilirler. En az 3 ay boyunca ayda 15 gün gerilim baş ağrısı yaşadığınızda bu kronik (sürekli) olarak kabul edilir.
Gerilim baş ağrısı nedenleri
Gerilim tipi baş ağrılarının tipik tetikleyicileri şunları içerir:
- Öfke ve diğer güçlü duygusal stres
- Endişe, kaygı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Duygusal stres dahil stres
- Baş, boyun, çene ve omuzlarda kas gerginliği
Gerilim baş ağrısı tedavisi
Gerilim tipi baş ağrılarının tedavisi ağrıyı gidermeye odaklanır. Ağrıyı gidermeye odaklanan tedaviler arasında asetaminofen, ibuprofen ve naproksen gibi ağrı kesiciler bulunur. Bazı durumlarda doktorunuz daha güçlü ilaçlar reçete edebilir veya ilaç haricinde başka tedaviler de önerebilir.
Baş ağrısı: Doktor kontrolü
Çoğu baş ağrısı endişe nedeni değildir. Bununla birlikte, bazı baş ağrısı semptomları, acil tıbbi müdahale gerektiren altta yatan ciddi bir durumu gösterebilir. Bu yüzden dolayı, belirtileri de dahil olmak üzere, normalden farklı görünen herhangi bir baş ağrısına çok dikkat etmeniz gerekir.
Semptomlarının sizi endişelendirdiği bir baş ağrısı geliştirirseniz veya ağrınız geçmiyorsa, doktor kontrolünü aksatmamanız gerekir. Dayanılmaz bir baş ağrısı hissetmek veya ilaçlarınızın işe yaramadığını düşünmek, doktorunuza başvurmak için diğer nedenlerdir.
Boyun tutulması, ateş, kasılmalar, kafa karışıklığı, göz veya kulak ağrısıyla birlikte şiddetli veya ani başlayan baş ağrısı da vakit kaybetmeden doktor kontrolü gerektirir. Geceleri sizi uyandıran veya sabah uyandığınızda ortaya çıkan şiddetli baş ağrılarının da doktorunuz tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Baş ağrısı için hangi doktora gidilir?
Baş ağrıları şikâyeti için aile hekiminize giderek muayene olabilirsiniz, aile hekiminiz gerek duyarsa sizi bir nöroloji uzmanına yönlendirebilir. Eğer baş ağrınız şiddetliyse veya geçmiyorsa, aile hekiminizi es geçerek direkt nöroloji bölümünden randevu alabilirsiniz.
Ciddiye alınması gereken durumlar
Bazı durumlarda baş ağrısı, ciddi veya yaşamı tehdit edebilecek bir durumun işareti olabilen diğer semptomlarla birlikte ortaya çıkabilir. Siz veya bir başkası aşağıdaki ciddi belirtilerden herhangi birini yaşıyorsa, vakit kaybetmeden doktor kontrolü gerekir:
- Bilinç bulanıklığı
- Kasılmalar
- Yüksek ateş
- Bilinç kaybı
- Görme kaybı
- Yüz veya göz kapaklarının felci
- Konuşma bozukluğu
- Boyun tutulması
- Ani ve yeni başlayan şiddetli baş ağrıları
Baş ağrısı: Türün ve nedenin tespiti
Ara sıra ortaya çıkan gerilim baş ağrıları endişe nedeni değildir. Genellikle kendi kendine bakım ve reçetesiz çözümlerle rahatlama bulabilirsiniz. Bununla birlikte, sık sık veya uzun süreli yaşanan gerilim baş ağrıları, küme baş ağrıları veya migren baş ağrıları yaşarsanız doktorunuza muayene olmanızın zamanı gelmiş demektir.
Baş ağrınızın türünü ve nedenini teşhis etmeye yardımcı olmak için doktorunuz size aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç soru sorabilir:
- Baş ağrınız aniden mi yoksa yavaş yavaş mı gelişti?
- Baş ağrısı semptomlarınızı normalde nasıl tedavi edersiniz?
- Ne sıklıkla başınız ağrır?
- Baş ağrınız zonkluyor mu yoksa keskin bir ağrı mı?
- Baş ağrınız günün hangi saatinde ortaya çıkıyor?
- Herhangi bir aktivite baş ağrınızı tetikliyor mu?
Doktorunuz tıbbi geçmişinizi aldıktan sonra, baş ağrılarınızı daha fazla değerlendirmek için aşağıdaki gibi tıbbi testler isteyebilir.
- Reflekslerinizi test etmek de dahil olmak üzere nörolojik muayeneler
- Görme muayeneleri
- Baş ağrısına neden olabilecek anormallikleri aramak için manyetik rezonans görüntüleme (emar)
- Anormallikleri aramak için emar’a benzer şekilde çalışan bir manyetik rezonans anjiyogramı
Baş ağrısı: Alternatif tedaviler
Alternatif tedaviler de baş ağrılarına yardımcı olabilir. ABD Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi‘ne göre, bunlar şunları içerebilir:
- Akupunktur
- Biyolojik geri bildirim
- Baş ve boyundaki gerilimi azaltmak için kayropraktik teknikler
- Çeşitli gevşeme teknikleri
- Masaj terapisi
- Butterbur, koenzim Q10, magnezyum, riboflavin ve omega-3 yağ asitleri dahil takviyeler
- Tai Chi
Baş ağrısı: Önleme ipuçları
Baş ağrılarını önlemek her zaman mümkün değildir. Ancak, sık sık baş ağrılarından şikayetçiyseniz, baş ağrınızı tetikleyen şeylerden kaçınmak yardımcı olabilir. Ancak ilk olarak, baş ağrısı tetikleyicilerinizi tanımlamanız gerekir. Baş ağrısı günlüğü tutmak bunu yapmanıza yardımcı olabilir. Günlüğünüze yeme, içme, uyuma vb. alışkanlıklarınızla ilgili notlar alın. Çünkü bu, başka türlü göremeyeceğiniz şeyleri tespit etmenize yardımcı olabilir.
Tetikleyicilerinize bağlı olarak, aşağıdakileri uygulayarak da baş ağrılarını önleyebilirsiniz:
- Haftanın çoğu günü fiziksel olarak aktif olmak
- Ölçülü alkol almak veya hiç almamak
- Tutarlı ve zamanlı beslenmek
- Yeterince uyumak
- Sigara içmemek
- Stresi azaltmak
- Ruh sağlığı sorunları için tedavi almak
- Sıvısız ve susuz kalmamak
- Tedavinizi aksatmamak
Baş ağrısı: Sık sorulan sorular
1. Öksürürken baş ağrısı neden olur?
Öksürmek, karnınızdaki ve gövdenizdeki basıncı artırır. Bu basınç başa iletilebilir ve ayrıca beyindeki ağrı reseptörlerini aktive ederek baş ağrılarına neden olabilir.
2. Sabahları baş ağrısı neden olur?
Sabahleyin baş ağrıları, uyku eksikliği, uyku apnesi, kötü uyku pozisyonundan kaynaklanan boyundaki kas gerginliği veya gece boyunca gelişen çene gerginliği nedeniyle olabilir. Bazen, geceleyin gelişen bir baş ağrısı, kafanızdaki artan basıncın bir işareti olabilir ve bunun bir nörolog tarafından değerlendirilmesi gerekir.
3. Baş ağrısı ne kadar sürer?
Çoğu baş ağrısı dakikalar veya saatler sürer, ancak bazı insanlar günlerce süren baş ağrısından da şikâyet etmektedirler.
4. Baş ağrısını ne zaman ciddiye almak gerekir?
Aniden ortaya çıkan ve başlangıcından itibaren şiddetli olan yeni bir baş ağrınız varsa, bu derhal tıbbi müdahale gerektirir.
Muhtemel ciddi bir durumun diğer belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş
- Boyun tutulması
- Bilinç değişikliği
- Görme kaybı
- Tek taraflı zayıflık veya felç
5. Hamilelikte baş ağrısı neden olur?
Hamilelik sırasında endişe verici derecede şiddetli baş ağrılarının en yaygın tetikleyicisi yüksek tansiyon (hipertansiyon) olabilir. Hipertansiyon genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra yükselir ve buna su tutulması (ödem) ve idrarda protein (proteinüri) eşlik eder.
6. Sürekli baş ağrısı neden olur?
Çok az uyku, çok fazla alkol ve nikotin, dehidrasyon, gürültü ve kötü hava koşullarının hepsi sürekli baş ağrısına neden olabilir. Kadınlarda hormon dalgalanmaları da sürekli baş ağrısının bir diğer nedenidir. Nevroz, psikoz veya depresyondan muzdarip insanlar da tekrar tekrar baş ağrıları yaşayabilirler.
7. Ayağa kalkınca baş ağrısı neden olur?
Nadir olarak görülen konumsal baş ağrıları, ayağa kalktığınızda kötüleşen bir baş ağrısı türüdür. Konumsal baş ağrıları, yattığınızda azalma eğilimindedir. Konumsal baş ağrıları ayrıca ortostatik baş ağrıları veya postural baş ağrıları olarak da bilinirler.
8. Kulak ve baş ağrısı neden olur?
Kulak ve baş ağrısının en yaygın nedenlerinden biri oksipital nevralji adı verilen bir durumdur. Oksipital nevralji, oksipital sinirler veya omuriliğin tepesinden kafa derisine doğru uzanan sinirler yaralandığında veya iltihaplandığında ortaya çıkar.
9. Şiddetli baş ağrısı neden olur?
Boyun ve sırt kaslarındaki gerginlik, çok az uyku, alkol ve nikotin, zihinsel stres, sıvı eksikliği, kötü hava veya gürültü hafif ila şiddetli baş ağrılarına neden olabilir.
10, Çocuklarda baş ağrısı neden olur?
Çocuklarda baş ağrılarının nedenleri çok çeşitlidir. Çocuklarda baş ağrılarının tetikleyicileri örneğin gürültü, kötü hava koşulları, parlak ışık veya ısı olabilir. Çeşitli fiziksel uyaranlar da çocuklar da baş ağrılarına neden olabilir.
11. Tek taraflı baş ağrısı neden olur?
Tek taraflı baş ağrıları migren, küme tipi baş ağrıları veya gerilim tipi baş ağrılarından kaynaklanabilir ve genellikle geçicidir. Ancak özellikle 3 gündür geçmeyen baş ağrısı varsa doktor kontrolü gerekir.
12. Baş ağrısına ne iyi gelir?
Baş ağrısına iyi gelen şeylerden bazıları şunları içerir:
- Yeteri kadar su içmek, vücudu susuz bırakmamak
- Doktorunuza danışarak magnezyum almak
- Alkolü sınırlamak veya tamamen bırakmak
- Uyku ve beslenme düzenine dikkat etmek
- Ağrıyan baş bölgesine buz torbası uygulamak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Yoga veya meditasyon yapmak
Baş ağrısı: Özet
Çok sayıda baş ağrısı türü vardır ve en yaygın görülen tür gerilim baş ağrılarıdır. Gerilim tipi baş ağrıları birincil baş ağrısıdır, yani başka bir tıbbi duruma bağlı değildir. Diğer birincil baş ağrıları migren ve küme tipi baş ağrılarını içerir. Migren baş ağrıları da oldukça yaygındır, küme baş ağrıları ise nadirdir. Sinüs baş ağrısı, başka bir durumdan kaynaklandığı için ikincil bir baş ağrısına örnektir; bu durumda ağrının nedeni sinüs boşluğunun iltihabı olan sinüzittir.
Baş ağrılarının tedavisi ve önlenmesi, yaşadığınız baş ağrılarının tipine ve ne sıklıkla ortaya çıktığına göre değişiklik gösterir. Ancak baş ağrıları günlük yaşamınızı etkiliyorsa veya sizi herhangi bir şekilde kaygılandırıyorsa, doktorunuza muayene olmanız iyi bir fikir olabilir.
