Gestasyonel Diyabet (Gebelik Diyabeti) Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavileri
Gestasyonel diyabet nedir? Gebelik diyabeti belirtileri nelerdir? Hamilelikte şeker hastalığı geçici midir? Gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı nasıl tedavi edilir? Nelere dikkat etmek gerekir? Tüm bu soruların cevaplarını ve çok daha fazlasını aşağıda bulabilirsiniz.
Gebelikte diyabet nedir?
Gebelik diyabeti olarak da bilinen gestasyonel diyabet hamilelik sırasında gelişen bir diyabet (şeker hastalığı) şeklidir. Bu durum, hamile kadının hamileliğinden önceki şeker hastalığından farklıdır. Gestasyonel diyabet genellikle gebeliğin ikinci ve üçüncü üç aylık dönemlerinde (trimester) teşhis edilir ve bebek doğduktan sonra kendiliğinden geçer. Gestasyonel diyabet anne ve bebek için sorunlara neden olabilir, ancak tedavi ve düzenli kontroller çoğu kadının sağlıklı gebeliklere ve sağlıklı bebeklere sahip olmasını sağlamaktadır.
Gestasyonel diyabet neden olur?
Gestasyonel diyabetli kadınlarda, hamilelik sırasında plasenta tarafından salgılanan doğal hormonlar vücudun insüline karşı direncini arttırır. Başka bir deyişle, vücudunuzun hücreleri insüline normal olarak yanıt vermemektedir. Bu durum, vücut hücrelerinin yemekten sonra kan dolaşımından glukoz almasına yardımcı olmaları için, normalden çok daha fazla insüline ihtiyacı olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak, glukoz kan dolaşımında kalarak, kanda yüksek seviyede glikoz olmasına neden olur.
Çok yüksek kan şekeri seviyesine sahip olduğu tespit edilen kadınlara gebelik diyabeti tanısı konabilir. Bu kadınların hamilelikten önce var olan, teşhis edilmemiş diyabet geçirmesi muhtemeldir ve genellikle gebeliğin ilk 12 haftasında (ilk trimesterde) teşhis edilir. Hamilelikte diyabet geçiren kadınların daha fazla testle kontrol edilmeleri ve tedaviyle bakılmaları gerekebilir. Bu durum hamilelikten sonra da yakından takibi gerektirebilir.
Bu her zaman diyabet olacağım anlamına mı geliyor?
Gestasyonel diyabetli kadınlarda, kan glukoz seviyeleri genellikle bebek doğduktan sonra normale döner. Gebelik diyabeti yaşayan kadınların, bebeğin kan şekeri seviyelerinin normale döndüğünden emin olmaları için 6 ila 12 hafta sonra başka bir glukoz tolerans testi yaptırmaları önerilir.
Bazı kadınların kan şekeri seviyeleri, doğumdan sonra yüksek kalacaktır. Bu kadınların büyük olasılıkla altta yatan tip 2 diyabeti vardır. Gestasyonel diyabet olması, tip 2 diyabet geliştirme riskinizi arttırdığından, gestasyonel diyabet geçiren tüm kadınların her yıl kan şekeri testi veya yaklaşık 2 yılda bir glikoz tolerans testi yaptırması önerilir.
Gestasyonel diyabet belirtileri nelerdir?
Gestasyonel diyabet genellikle semptomlara yol açmaz. Bu nedenle hamilelik sırasında, genellikle 24 ila 28 hafta arasında test edilmesi önemlidir. Diyabet için risk faktörleri olan kadınlara bundan daha önce test yapılabilir, bu test ilk doğum öncesi ziyarette yaklaşık 10. hafta civarında yapılabilir.
Gestasyonel diyabet geliştiren kadınlar aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:
- Aşırı yorgun hissetmek
- Sürekli susuz hissetmek
- Tekrarlayan enfeksiyonların (pamukçuk gibi) belirtileri
- Normalden daha fazla idrar yapma ihtiyacı
Hamileliğin herhangi bir aşamasında semptom yaşayan kadınlar diyabet için test edilmelidir.
Gestasyonel diyabet riski altında mıyım?
Gestasyonel diyabetin ülkemizdeki gebeliklerin ne kadarlık bir kısmını etkilediği tam olarak bilinmemektedir. Ancak aşağıdaki diğer faktörler riskinizi artırabilmektedir:
- Aşırı kilolu olmak
- Ailenin başka üyesinin diyabeti olması
- Önceki hamilelikte gebelik diyabeti geçirmiş olmak
- 40 yaş ve üstü olmak
- Polikistik over sendromuna sahip olmak
- Kan şekeri seviyelerini etkileyebilecek ilaçların kullanımı
- Daha önce doğan bebeğin kilolu olması
Gestasyonel diyabet nasıl teşhis edilir?
Gestasyonel diyabet için yapılan tarama testine glukoz tolerans testi denir. Bu test 24 ila 28. haftalarda hamile kadınlar için rutin olarak önerilmektedir. Diyabet için semptomları veya risk faktörleri olan kadınlar genellikle hamileliğin erken döneminde ve 24 ila 28 haftada (ilk test normalse) test edilecektir.
Glukoz tolerans testi
Glukoz tolerans testinden önce uzun süre aç kalmanız (8-12 saat) gerekir. Bu nedenden dolayı çoğu kadın kahvaltıdan önce test yaptırmak ister. Bu testte; açlık kan şekeri düzeyinizi ölçmek için bir kan örneği alınır. Daha sonra 75 gram glukoz çözeltisi içersiniz ve bir saat sonra glukoz seviyesini ölçmek için tekrar kan örneği alınır. İki saat sonra bir kere daha örnek alınır. 3 kan şekeri ölçümü, gestasyonel diyabetiniz olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
Kan şekeri düzeylerimi izlemem gerekecek mi?
Kan şekeri seviyelerinizin düzenli olarak izlenmesi, kan şekeri seviyelerinizi iyi kontrol edip etmediğinizi bilmenin en iyi yoludur. Genellikle ölçümleri açken ve yemek yedikten 1 ila 2 saat sonra ölçüm yapmanız önerilir. Tüm sonuçlarınızı evde bir glikoz günlüğüne kaydetmelisiniz. Başlarken kan şekerinizi günde dört kez ölçmelisiniz. Kan şekeri seviyeleriniz iyi kontrol edilirse, seviyelerinizi daha az ölçmeye başlayabilirsiniz.
Kan şekerinizin izlenmesi bir kan şekeri ölçüm cihazı kullanılarak yapılır. İzleme için, parmağınız özel bir cihazla delinir ve kan örneğiniz alınır. Bu cihazların birkaç farklı tipi vardır ve bu işlemi mümkün olduğunca kolay ve ağrısız hale getirmeyi amaçlanmıştır.
Gestasyonel diyabet nasıl tedavi edilir?
Gestasyonel diyabet tedavisi, kan şekeri seviyenizi normal aralığa getirmeye ve bunların sıkı kontrolünü sağlamaya odaklanacaktır. Çoğu kadın diyet ve egzersizle iyi kontrol sağlayabilir, ancak diğerleri insülin almak zorunda kalabilir.
Doktorunuz sizi bir endokrinoloji uzmanına ve diyetinize yardımcı olması için bir diyetisyene yönlendirebilir. Diyetisyen, düşük glisemik indeksli gıdalar hakkında size tavsiyede bulunabilecek ve gıda alımınızın büyüyen bebeğiniz için vitamin ve besin açısından zengin olmasını sağlayacaktır. Aşırı yememek önemli olmakla birlikte, yetersiz beslenmemek de önemlidir, çünkü bu bebeğinizin büyümesini etkileyebilir.
Haftanın her gününde olmasa da çoğu günde 30 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite yapmak, gebelik diyabeti olanlar da dahil olmak üzere, çoğu hamile kadın için güvenlidir ve sağlıklıdır. Doktorunuz veya diyetisyeniniz hangi egzersizi yapabileceğiniz konusunda size tavsiyede bulunabilir. Yürüyüş, aldığınız egzersiz yapmanın en iyi ve en kolay yollarından biridir. Başlamak için haftada 3 ila 4 gün boyunca 20 ila 30 dakika yürümeyi deneyebilirsiniz.
Diyet ve egzersiz önlemleri kan şekerinizi normal düzeyde tutamıyorsa, doktorunuz insüline başlamanızı önerebilir.
Ya insüline ihtiyacım olursa?
Bazı kadınlar için diyet ve egzersiz, kan şekerini gerekli aralığa getirmek için yeterli olmayacaktır. Bu durumda, muhtemelen insülin enjeksiyonları yapmanız gerekecektir. Günün hangi saatlerinde kan şekeri ölçümlerinizin yüksek olduğuna bağlı olarak, doktorunuz ne zaman insülin enjekte etmeniz gerektiğini size söyleyecektir. Öğünlerden sonra glikoz seviyeleriniz yüksekse, muhtemelen yemeklerden önce kısa etkili insülin enjekte etmeniz önerilir. Bazı kadınlara, gestasyonel diyabeti tedavi etmek için bazen insülin ile kombinasyon halinde oral diyabet tabletleri de verilebilir.
Gestasyonel diyabet tedavi edilmezse n’olur?
Kanınızdaki fazladan glukozun, plasentayı geçmesi ve bebeğin kan dolaşımına girmesi bebeğiniz için iyi değildir. Bebeğin yüksek kan şekeri seviyeleri, ekstra glukozdan kurtulmaya çalışmak için ekstra insülin üretmesini sağlayacaktır. Ekstra glukoz da bebeği daha fazla besleyecektir. Bu nedenle tedavi edilmeyen gestasyonel diyabetli kadınların normalden daha büyük bebekleri olur.
Bebek, anne tarafından plasentadan geçen fazla glikozla başa çıkmak için ekstra insülin pompalıyorsa, bebek doğduğunda düşük kan şekerinden muzdarip olabilir. Bunun nedeni, aniden bebeğin aldığı ekstra glukozun gitmiş olmasıdır. Ancak bebeğin pankreasının, glikozu kan dolaşımından çıkarmak için hala yüksek miktarda insülin salgılaması asıl nedendir. Risk altındaki bebeklerin genellikle doğumdan sonra kan şekeri izlenmektedir.
Ek olarak, gebelik diyabeti olan kadınların yüksek tansiyon ve preeklampsi riski artar. Bu hem anne hem de doğmamış bebek için tehlikeli olabilir. İyi haber şu ki, hamilelik sırasında iyi kan şekeri kontrolü sağlayabiliyorsanız, sağlıklı bir bebeği dünyaya getirme ve güvenli bir doğum olasılığınız her zaman mevcuttur.
Gestasyonel diyabet önlenebilir mi?
Gestasyonel diyabet riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz şeyler vardır. Sağlıklı bir diyetle beslendiğinizden, yeterli fiziksel aktivite yaptığınızdan ve sağlıklı bir kiloyu koruduğunuzdan emin olmak diyabete yakalanma şansınızı azaltır. Hamile kalmadan önce, sağlıklı bir yaşam tarzınızın olmasını sağlamak ve hamile kaldıktan sonra bu yolda devam etmek size gestasyonel diyabetten kaçınma şansı verecektir.