Bipolar Bozukluk Nedir? Belirtileri, Testi ve Tedavisi Nelerdir?
Bipolar bozukluk: Tanım
Bipolar bozukluk, döngüsel ruh hali değişikliklerini içeren ciddi bir zihinsel sağlık durumudur. Bipolar bozukluk, bir kişinin ruh halini ciddi derecede etkileyebilir ve günlük yaşamda etkili bir şekilde işlev görme becerilerine müdahale edebilir.
Bipolar bozukluğu olan bir kişi, dönüşümlü olarak manik ve depresyon dönemleri yaşar. Yoğun manik dönemleri, son derece yüksek pozitif bir ruh hali ile birlikte çok yüksek düzeyde enerji, uyanıklık ve uyarılabilirlik içerir. Depresyon dönemleri, düşük enerji seviyesi ve bunaltıcı, kalıcı üzüntü ve umutsuzluk duygularını içerebilir.
Bipolar bozukluğu olan bazı kişiler, manik dönem ve depresyon semptomlarının bir kombinasyonunu yaşayabilir ve buna karışık durum denir. Bazı durumlarda, manik dönem semptomlarından depresyon semptomlarına hızlı bir geçiş vardır ve buna hızlı döngü denir.
Bipolar bozukluk boyu süren bir durumdur. Bununla birlikte, etkilenen hastanın düzenli olarak tedavi planını takip etmesi ve aksatmaması, semptomları önemli ölçüde iyileştirmeye yardımcı olacaktır.
Bipolar bozukluğun komplikasyonları potansiyel olarak ciddi, hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Komplikasyonlar arasında deliryum, paranoya, intihar düşünceleri ve aşırı durumlarda intihar girişimleri yer alır.
Bipolar bozukluk: Türler
Doktorlar bipolar bozukluğu üç ana tip olarak sınıflandırır:
- Tip 1 bipolar:
Tip 1 bipolar bozukluğu olan bir kişi, en az 1 hafta süren en az bir manik dönem yaşar. Tip 1 bipolar bozukluğu olan birçok kişi, nötr ruh hali dönemleri yaşar. Diğerleri depresif veya hipomanik dönemler yaşayabilir.
- Tip 2 bipolar:
Tip 2 bipolar bozukluğu olan bir kişi, en az bir majör depresif (ağır depresyon) dönem ve bir hipomanik dönem yaşar. Tip 2 bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle kaygı veya madde kötüye kullanımı gibi ek sorunlar yaşarlar. Bu koşullar, depresif veya hipomanik dönemlerin semptomlarını yoğunlaştırabilir. - Siklotimik bipolar:
Bu, bir kişinin sık sık duygusal dalgalanmalar ve ruh halinde değişiklikler yaşadığı daha hafif bir bipolar bozukluk şeklidir. Bununla birlikte, bu değişiklikler tip 1 veya tip 2 bozukluğu tanısını gerektirecek kadar şiddetli değildir.
Bipolar bozukluk: Belirtiler
Bipolar bozukluğu olan bir kişi, manik, depresif ve hipomanik dönemler arasında değişen ruh hali değişiklikleri yaşar.
Manik dönem belirtileri
Manik bir dönem sırasındaki belirtiler şunları içerebilir:
- Yüksek düzeyde mutlu veya sinirli hissetmek
- Şişirilmiş benlik saygısı veya görkemli fikirler
- Artan enerji, aktivite ve yaratıcılıkla birlikte uyku ihtiyacının azalması
- Görev odaklı davranışlarda artış (işleri halletmek için bütün gece ayakta kalmak gibi)
- Yarıştaymış gibi düşünme ve konuşma, konudan konuya atlama
- Herhangi bir uyaranla beraber kolayca dikkatinin dağılması (çeşitli sesler veya diğer insanlar gibi)
- Para harcama, iş veya cinsel aktivite ile ilgili dürtüsel ve riskli davranışlar
- Gerçekçi olmayan planlar, sanrılar veya halüsinasyonlar
Depresif dönem belirtileri
Depresif bir dönem sırasındaki belirtiler şunları içerebilir:
- Düşük ruh hali
- Motivasyon eksikliği
- Boş zaman aktivitelerine veya hobilere ilgi kaybı
- Uyku düzenindeki değişiklikler
- Konsantrasyon zorluğu
- Sosyal iletişim ve faaliyetlerden çekilme
- İntihar düşüncelerini içerebilen değersizlik veya suçluluk duyguları
Hipomanik dönem belirtileri
Hipomanik bir dönemde, manik dönem semptomları daha az şiddetlidir ve tipik olarak günlük işleyişi etkilemez. Aslında, insanlar bazen hipomanik dönemleri çok daha yüksek düzeyde olan manik dönemleriyle karıştırırlar.
Bipolar bozukluk: Nedenler
Bipolar bozukluğun kesin nedeni tam olarak anlaşılmamıştır. Ancak uzmanlar, fiziksel, çevresel ve sosyal faktörlerin (zihinsel stres dahil) bir kombinasyonunun, bu durumun ortaya çıkma olasılığını artırabileceğine inanmaktadır.
1- Genetik nedenler
Bipolar bozukluğu olan her 5 kişiden 4’ünde genetik önemli bir faktördür. Ebeveynlerden birinin bipolar bozukluğu varsa, çocuğunun da aynı durumu geliştirmesi olasılığı 10’da 1’dir. Her iki ebeveynde de bipolar bozukluk varsa, olasılık 10’da 4’e yükselir. Bazı insanların neden bipolar bozukluk yaşarken diğerlerinin yaşamadıklarının arkasındaki genetik faktörleri daha iyi anlamak için araştırmalar devam etmektedir.
2- Kimyasal nedenler
Bipolar bozukluğun, vücudunuz adrenalin, dopamin, asetilkolin, serotonin ve GABA (gama-aminobütirik asit) gibi belirli beyin kimyasallarını (nörotransmiterler) ve belirli hormonları üretmek ve parçalamak için mücadele ettiğinde ortaya çıktığı düşünülmektedir. Beyin görüntüleme çalışmaları, bipolar bozukluğu olan kişilerin beyinlerinde yapısal değişikliklerin görülebileceğini göstermektedir.
3- Tetikleyici nedenler
Bipolar bozukluğa karşı savunmasız bazı insanlarda, stresli bir durum veya deneyim manik bir dönemi veya depresyon atağını tetikleyebilir. Bunun nedeni, çocuklukta yaşanan fiziksel, cinsel veya duygusal taciz, aile çatışması veya diğer önemli yaşam olayları olabilir. Eğlence amaçlı madde gibi belirli maddelerin kötüye kullanılması da bipolar bozuklukla bağlantılı görünmektedir.
Bipolar bozukluk: Tanı
Doktorunuz öncelikle duygu dalgalanmalarınızın bipolardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını tespit edecektir. Eğer duygu dalgalanmalarının bipolardan kaynaklandığından şüphelenirse, bipolar bozukluk testi denebilecek bir sürece başlayacaktır.
Ruh hali değişikliklerinizi daha fazla değerlendirmek için doktorunuz size aşağıdaki soruları sorabilir:
- Ruh halinizdeki dalgalanmaları ilk ne zaman fark ettiniz?
- Ruh halinizde dalgalanmalar olduğunda hangi ruh hallerini yaşarsınız?
- Ruh hali değişiklikleriniz ne kadar sürüyor?
- Ruh hali değişikliklerinizi daha iyi veya daha kötü yapan herhangi bir şey var mı?
- Başka semptomlarınız var mı?
- Başka psikiyatrik veya tıbbi problemleriniz var mı?
- Hangi ilaçları alıyorsunuz?
- Alkol kullanır mısınız?
- Yasadışı uyuşturucu kullanıyor musunuz?
Doktorunuz, bipolar bozukluğu belirtileri ve tanısı için gerekirse kan testleri de isteyecektir. Çünkü uzman bir psikiyatr için kan değerleri bipolar hakkında çok şey söyleyecektir. Doktorunuz tüm bulguları birleştirdikten sonra, duygu dalgalanmalarınızın başka bir nedeni olmadığına kanaat getirirse, muhtemelen bipolar bozukluk tanısını doğrulayacaktır.
Bipolar bozukluk: Tedavi
Bipolar bozukluğu yok edecek kesin bir tedavi yoktur. Bipolar bozuklukta tedavi, semptomları en etkili şekilde yönetmek için genellikle ömür boyu sürecektir.
Bipolar bozukluğun semptomatik tedavisi tipik olarak aşağıdakilerin bir kombinasyonunu içerir:
- Psikoterapi:
Psikoterapistiniz sizinle güven ilişkisi kurar ve bipolar bozuklukla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olur. Psikoterapi yöntemleri arasında aile terapisi ve bilişsel davranışçı terapi gibi davranış terapisi yer alır. Bu terapiler, bipolar bozuklukla ilişkili sorunları tanımanıza ve üzerinde çalışmanıza yardımcı olabilir. - İlaçlar:
Doktorunuz, bipolar bozuklukta meydana gelen aşırı ruh hali değişikliklerini dengelemek için ilaçlar reçete edebilir. İlaçlar, duygudurum düzenleyicileri, antipsikotikler, antidepresanlar veya bunların bir kombinasyonunu içerebilir. - Kişisel bakım yönetimleri:
Bu, bozukluk hakkında çeşitli eğitimler, yaşayacağınız atakların erken belirtilerini tanımayı ve düzenli egzersiz yapmak gibi yaşam tarzı değişikliklerini içerir. - Diğer tedaviler:
Psikoterapi ve ilaçlar yaşadığınız semptomlarını yönetmede başarılı olmazsa, doktorunuz alternatif tedaviler önerebilir. Alternatif tedaviler çok çeşitlidir ve doktorunuz gerek görürse bu konuda sizi yönlendirecektir.
Not:
Bipolar bozukluğun tedavisinin kişiden kişiye değiştiğini bilmek önemlidir. Sizin için doğru tedavi planını bulmak için doktorunuzla iş birliği yapmanız sizin açınızdan çok daha iyi olacaktır.
Bipolar bozukluk: Sık sorulan sorular
Bipolar bozukluk ne demek?
Bipolar bozukluk, iki uçlu duygu bozukluğu (aşırı mutlu veya mutsuz hissetme hali) durumudur. Bu bozukluk halk arasında manik depresyon veya manik depresif olarak da bilinmektedir.
Bipolar bozukluğu nedir?
Bipolar bozukluk, duygusal olarak iki uçta olma durumudur. Bu bozukluktan mustarip insanlar tedavi almadıkları sürece kendilerini ya çok iyi ya da çok kötü hissetme eğilimindedir, hissettiği duyguların ortası yoktur. [1]
Bipolar bozukluk testi nasıldır?
Bipolar bozukluğu teşhis etmek için, doktorunuz öncelikle fiziksel muayene yapacak, belirtilerinizi soracak ve belirtilerinize başka bir durumun neden olup olmadığını belirlemek için kan testi isteyecektir. Doktorunuz belirtilerinizin altında yatan başka bir neden bulamazsa, bipolar bozukluk teşhisi koyabilir. [2]
Bipolar bozukluk belirtileri nelerdir?
Bipolar bozukluğun en genel belirtisi duyguları çok yüksek yaşamaktır. Bipolardan mustarip bir kişi mutluluğu da üzüntüyü de çok yüksek düzeyde yaşayacaktır. Bu yüzden bu kişilerin üzgün hissettikleri zaman intihar düşünmeleri de yaygındır. [3]
Bipolar bozukluğa kesin çözüm var mıdır?
Maalesef bipolar bozukluğa kesin bir çözüm yoktur. Bir kişiye bipolar bozukluk teşhisi konmuşsa, muhtemelen hayatının sonuna kadar tedaviye devam etmesi gerekmektedir. Etkilenen kişi tedaviyi aksatmadığı sürece, normal ve doyumlu bir hayat yaşayacaktır. [4]
Bipolar bozukluk neden olur?
Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir. Uzmanlar, herhangi bir kişinin bipolar geliştirmesi için çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bunların fiziksel, çevresel ve sosyal faktörlerin karmaşık bir karışımı olduğu düşünülmektedir. [5]