Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Huzursuz bacak sendromu: Tanım

Huzursuz bacak sendromu; bacaklarda hoş olmayan, rahatsız edici hislere neden olan ve bacakları hareket ettirmek için karşı konulmaz bir dürtüye neden olan rahatsızlıktır. Belirtiler genellikle, öğleden sonra veya akşam saatlerinde ortaya çıkar. İlgili kişinin istirahat ettiği zamanlarda; yatakta otururken veya uzanırken şiddetlenme eğilimi göstermektedir.

Ayrıca, bir kişi hareketsiz kaldığında ve uzun süre oturduğunda da (örneğin, uçakla seyahat halindeyken ya da film izlerken) ortaya çıkabilir. Belirtiler gece boyunca artabileceğinden, uyandıktan sonra tekrar uykuya dalmak zor olabilir.

Bacakları gün içinde hareket ettirmek veya yürüyüş yapmak rahatsızlığı hafifletir, ancak hareketsiz kalındığında bu rahatsız edici hisler genellikle tekrar ortaya çıkar. Huzursuz bacak sendromu, bir uyku bozukluğu olarak da sınıflandırılır, çünkü belirtiler dinlenirken ve uyumaya çalışırken ansızın gelir ve bu durumdan etkilenen kişiler belirtileri hafifletmek için bacaklarını sürekli hareket ettirmek zorunda hissederler.

Huzursuz bacak sendromu; ruh halini, konsantrasyonu, iş ve okul performansını ve kişisel ilişkileri güçlü bir şekilde etkileyebilecek ve psikolojik olarak kişinin tükenmesine neden olabilecek çeşitli bozukluklardan biridir.

Etkilenen birçok kişi, konsantre olamadıklarını, hafızalarının zayıfladığını veya rutin görevleri yerine getiremediklerini söylemektedir.

Tedavi edilmeyen orta ila şiddetli düzeydeki sendrom, iş verimliliğinde yaklaşık yüzde 20’lik bir azalmaya yol açabilir, depresyon ve anksiyete gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca seyahat etmeyi de zorlaştırabilir.

Huzursuz bacak sendromu hem erkeklerde hem de kadınlarda görülür, ancak kadınların, erkeklerden daha fazla etkilenme olasılığı vardır. Ciddi şekilde etkilenen birçok birey, orta veya ileri yaştadır. Belirtiler genellikle ilerleyen yaşla birlikte, daha sıklıkla görülmeye veya daha uzun sürmesine neden olur.

Bu soruna sahip kişilerin %80’inden fazlası, uykuda periyodik hareket bozukluğu (UPHB) yaşar. UPHB, uyku sırasında tipik olarak 15 ila 40 saniyede bir, bazen gece boyunca meydana gelen istemsiz bacak (ve bazen kol) seğirme veya sarsıntı hareketleri ile karakterize bir durumdur.

Neyse ki bu problem; ilaç dışı tedaviler veya gerektiği durumlarda ilaçlarla da tedavi edilebilir.

Huzursuz bacak sendromu: Nedenler

Bu durumun asıl nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, sendromun genetik bir bileşene sahip olduğu, belirti başlangıcının 40 yaşından önce görüldüğü kişilerde, diğer aile bireylerinin de etkilenme olasılığı olduğu bilinmektedir. Spesifik gen varyantları bu durum ile ilişkilendirilmiştir. Kanıtlar, beyindeki düşük demir seviyelerinin de bu sendromdan sorumlu olabileceğini göstermektedir.

Yapılan çalışmaların bazıları bu sendromun, beynin dopamin kullanan ve hareketi kontrol eden bölümlerinden birinde (bazal gangliyon) bir işlev bozukluğu ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

Amaçlı kas aktivitesi ve hareketi üretmek için dopamin gereklidir. Dopamin kullanımında bir sıkıntı varsa, bu sıklıkla istemsiz hareketlerle sonuçlanır. Dopaminle ilgili başka bir bozukluk olan Parkinson hastalığı da huzursuz bacak sendromunu tetikleyebilir.

Huzursuz bacak sendromu ayrıca aşağıdaki faktörlerle ilişkili gibi görünmektedir:

• Son dönem böbrek yetmezliği ve hemodiyaliz
• Demir eksikliği
• Antipsikotikler, antidepresanlar ve alerji ilaçları gibi bazı ilaçların kullanımı
• Alkol, nikotin ve kafein kullanımı
• Hamilelik; özellikle son üç aylık dönemde (semptomlar genellikle doğumdan sonraki 4 hafta içinde kaybolur)
• Nöropati (sinir dokusunda meydana gelen hastalıkları ifade eden tıbbi terim)

Uyku yoksunluğu ve uyku apnesi gibi diğer uyku koşulları da bazı kişilerde belirtileri şiddetlendirebilir veya tetikleyebilir. Bu faktörleri azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak, semptomları hafifletebilir.

Huzursuz bacak sendromu: Belirtiler

Huzursuz bacak sendromuna sahip insanlar, bacaklarında rahatsızlığı olmayan insanların yaşadığı normal hislerden farklı olarak, rahatsız edici duyumların eşlik ettiği karşı konulmaz bir dürtü hissederler.

Bacaklarındaki hisleri tanımlamak genellikle zordur, ancak ağrıyan zonklama, çekilme, kaşıntı veya huzursuzluk olarak tanımlanabilir. Bu hisler, kolları ve nadiren de olsa göğsü veya başı da etkileyebilir. Rahatsız edici hisler vücudun sadece bir tarafında ortaya çıkabilse bile çoğu zaman her iki tarafı da etkiler.

Bacakları (veya vücudun etkilenen diğer kısımlarını) hareket ettirmek rahatsızlığı hafiflettiğinden, bu insanlar hisleri en aza indirmek veya önlemek için, bacaklarını sürekli hareket halinde tutarlar. Otururken bacaklarını sürekli hareket ettirebilir ve yatakta sürekli olarak döndürebilirler.

Huzursuz bacak sendromunun klasik bir özelliği, semptomların gece daha kötü olması, sabahın erken saatlerinde semptomların yok olmasıyla beraber, sabahları daha rahat bir uykuya izin vermesidir. Bazı insanlar uykuya dalmak veya uyumakta zorluk çekerler. Uyku kalitesi ne kadar azalırsa semptomlar da bir o kadar şiddetlenebilir.

Belirtilerin şiddeti ve sıklığı kişiden kişiye değişebilir. Orta dereceli vakalarda, belirtiler haftada sadece bir veya iki kez ortaya çıkar ve bu durum uykuya dalmada önemli bir gecikmeye neden olur. Şiddetli vakalarda, semptomlar haftada iki kereden fazla ortaya çıkar ve uykuda kesintiyle birlikte, uyku düzeninin bozulmasına neden olur.

Bu sendroma sahip kişiler, bir süre sonra iyileştiğini düşünebilirler. Çünkü belirtiler ortadan ani bir şekilde kaybolabilir. Bununla birlikte, belirtilerin kaybolmasından sonra da ansızın tekrar gelmesi alışıldık bir durumdur ve genellikle bu sefer daha şiddetli düzeydedirler.

Hem bu sendroma hem de diğer ilişkili tıbbi durumlara sahip olan insanlar, hızla daha şiddetli semptomlar geliştirme eğilimindedir. Buna karşılık, ilişkili tıbbi durumlara sahip olmayan insanlar, özellikle erken yaşlarda bu sorunu yaşıyorlarsa, sendromun çok yavaş ilerlediğini fark edebilirler. Belirtiler düzenli olarak ortaya çıkmadan önce aylar veya yıllar geçebilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Huzursuz bacak sendromuna sahip bazı insanlar asla tıbbi yardım almazlar, çünkü ciddiye alınmayacaklarından endişe duyarlar. Ancak bu sendrom uykunuza müdahale edebilir, gündüz uyuşukluğuna neden olabilir ve yaşam kalitenizi ciddi oranda etkileyebilir.

Huzursuz bacak sendromu olabileceğini düşünüyorsanız ve bu durum yaşam kalitenizi etkiliyorsa, vakit kaybetmeden doktorunuzla görüşmelisiniz.

Huzursuz bacak sendromuna hangi doktor bakar?

Huzursuz bacak sendromundan muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız, ne tür bir doktor göreceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. Tedaviye başlamak için ilk görüneceğiniz doktor, aile hekiminiz olmalıdır. Aile hekiminiz eğer gerek görürse, sizi bir nöroloğa yönlendirecektir.

Huzursuz bacak sendromu: Tanı

Bu durum için spesifik bir test olmadığından, doktor değerlendirmesi ile teşhis edilmektedir. Hastalığın klinik olarak teşhisi için beş temel kriter gereklidir:

• Genellikle anormal, hoş olmayan veya rahatsız edici hislerle ilişkili bacakları hareket ettirmek için güçlü ve sıklıkla ezici bir ihtiyaç veya dürtü hissedilmesi
• Bacakları hareket ettirme isteğinin, dinlenme veya hareketsizlik sırasında başlaması veya kötüleşmesi
• Bacakları hareket ettirme dürtüsünün hareketlerle geçici, kısmen veya tamamen giderilmesi
• Bacakları hareket ettirme dürtüsünün akşam veya gece başlaması ve giderek şiddetlenmesi
• Yukarıdaki dört özelliğin başka herhangi bir tıbbi veya davranışsal durumdan kaynaklanmaması

Teşhisi koyacak olan doktor; büyük ölçüde bireyin semptom tanımlarına, tetikleyicilerine, rahatlatıcı faktörlerine ve ayrıca gün boyunca oluşan semptomların varlığına veya yokluğuna odaklanacaktır.

Nörolojik ve fiziksel bir muayenenin yanı sıra, kişinin tıbbi geçmişi ve varsa kullandığı ilaçların içeriğine de bakılacaktır. Ayrıca aile bireylerinin sağlık geçmişi de incelenir. Belirtilerin sıklığı, süresi ve yoğunluğu hastaya sorulabilir. Bunun yanında ilgili testler var olabilecek diğer tıbbi durumları elemeye yardımcı olacaktır.

Laboratuvar testleri; böbrek yetmezliği, demir eksikliği anemisi veya huzursuz bacak sendromu belirtilerine neden olabilecek hamilelik gibi diğer durumları elemeye yardımcı olabilir.

Kan testleri, demir eksikliklerini ve sendrom ile ilişkili diğer tıbbi bozuklukları tanımlayabilir. Bazı durumlarda, polisomnografi (bireyin beyin dalgalarını, kalp atışını, nefes almayı ve bütün gece boyunca bacak hareketlerini kaydeden bir test) gibi uyku çalışmaları, uyku bozukluğunun diğer nedenlerinin varlığını belirleyebilir.

Çocuklarda huzursuz bacak sendromunu teşhis etmek özellikle zor olabilir. Çünkü çocukların; yaşadıklarını ne zaman ve ne sıklıkta belirtilerin ortaya çıktığını ve semptomların ne kadar sürdüğünü tanımlaması zor olabilir. Çocuklarda bu durum bazen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olarak yanlış teşhis edilebilir.

Huzursuz bacak sendromu: Tedavi

Tedavi süreci, belirtileri hafifletmeye yönelik olarak ilerlemektedir. Etkilenen uzuvları egzersizlerle hareket ettirmek de geçici bir rahatlama sağlayabilir. Bazen huzursuz bacak sendromunun belirtileri periferik nöropati, diyabet veya demir eksikliği anemisi gibi ilişkili bir tıbbi durumun bulunması ve tedavi edilmesiyle kontrol edilebilir.

Demir takviyesi veya ilaçlar genellikle yararlıdır, ancak tek bir ilaç etkilenen tüm bireyler için işe yaramaz. Farklı insanlar için farklı ilaçların denenmesi gerekebilir. Buna ek olarak, düzenli olarak alınan ilaçlar zamanla etkilerini kaybedebilir veya hatta durumu daha da kötüleştirerek ilaçların değiştirilmesini gerekli kılabilir.

Huzursuz bacak sendromu için uygulanabilecek tedavi seçenekleri aşağıdakileri içerebilir:

İlaç tedavisi

Altta yatan diğer hastalıkları tedavi etmek için geliştirilen birçok ilaç, bacaklarınızdaki huzursuzluğu azaltabilir:

• Beyindeki dopamin kullanımını artıran ilaçlar: Bu ilaçlar; beyninizdeki dopamin seviyelerini etkilemektedir. Bu ilaçların kısa süreli yan etkileri genellikle hafiftir ve bulantı, baş dönmesi ve yorgunluğu içermektedir. Bununla birlikte, kompülsif kumar ve gündüz uykusu gibi dürtü kontrol bozukluklarına da neden olabilirler.
• Kalsiyum kanal bloker ilaçları: Pregabalin gibi etken madde içeren bazı ilaçlar da bu sendromda etkili olabilir.
• Kas gevşeticiler ve uyku ilaçları: Bu ilaçlar geceleri daha iyi uyumanıza yardımcı olur, ancak huzursuz bacak dürtülerini ortadan kaldırmazlar ve gündüz uyuşukluğuna neden olabilirler. Bu ilaçlar genellikle sadece başka bir tedavi seçeneği etkili olmadığında kullanılır.

Doktorunuzun sizin için en uygun ilacı veya ilaç kombinasyonunu bulması için, birkaç deneme yapması gerektirebilir. Dolayısıyla sizde oluşan yan etkileri ve olası olumsuz belirtileri doktorunuza muhakkak bildirmeniz gerekmektedir.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Huzursuz bacak sendromu: İyi gelen şeyler

Bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve aktiviteleri, hafif ve orta derecede semptomları olan kişiler için, biraz olsun rahatlama sağlayabilir.

Bu adımlar arasında; alkol ve tütün kullanımından kaçınmak veya azaltmak, düzenli bir uyku düzenini sürdürmek, bir egzersiz programı uygulamak, bacaklara masaj yapmak, sıcak bir banyo almak, bir ısıtma yastığı veya buz torbası kullanmak olabilir.

Sağlık ürünleri satılan yerlerde bacaklara titreşim veren ve dolayısıyla bacağı hareket ettiren cihazlar bulunmaktadır. Bir bakıma bu tür cihazlar da işe yarayabilir. Orta şiddette aerobik ve bacak germe egzersizleri de hafif belirtileri azaltabilir.

Huzursuz bacak sendromu: Video

---