Ankilozan Spondilit Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?

Ankilozan spondilit nedir?

Ankilozan spondilit, esas olarak omurgayı etkileyen inflamatuar artrit (iltihaplı omurga veya bel romatizması) türüdür. Belirtileri; sırt ağrısı, sertlik ve omurgadaki hareket kabiliyetindeki kısıtlanmayı içermektedir.

Ankilozan spondilit genellikle sakroiliak eklemleri (omurganın ucunu, leğen kemiğiyle birleştiren iki eklem) etkiler. Bu eklemler, omurganın tabanını (sakrum) pelvisinize bağlar. Bazı durumlarda kalça ve omuz gibi eklemleri de etkileyebilmektedir.

Ankilozan spondilit, erkekleri kadınlardan daha sık etkiler. Semptomlar genellikle 15 ila 45 yaşları arasında görülür. Şu anda bu hastalık için bir tedavi olmasa da semptomlarınızı kontrol etmeye yardımcı olmak için yapabileceğiniz birçok şey bulunmaktadır.

Ankilozan spondilit otoimmün bir hastalıktır. Bu durum, hastalığın hatalı bir bağışıklık sisteminin sonucu olarak ortaya çıktığı anlamına gelir. Yabancı cisimleri (virüsler ve bakteriler gibi) tanımlamak ve sizi sağlıklı tutmak için onlara saldırmak yerine, bağışıklık sisteminiz, yanlışlıkla eklemlerinizdeki ve çevresindeki sağlıklı dokulara saldırmaya devam ederek iltihaplanmaya ve ağrıya neden olur.

Bu iltihapların bir sonucu olarak, omurgadaki eklemlerin etrafında yeni kemik büyüyebilir. Bu durum, bazı kişilerin sırtında ve boynunda kalıcı sertliğe neden olabilmektedir. Şiddetli vakalarda, bu ekstra kemik omurganın kemiklerini birbiriyle kaynaştırabilir; ancak bu durum genellikle uygun tedaviye mümkün olduğunca erken başlanarak önlenebilir.

Bu hastalığa sahip çoğu insan, durumu çok iyi takip edildiği süre boyunca tam ve aktif bir yaşam sürdürebilir.

Ankilozan spondilit neden oluşur?

Bu hastalığın nedeni bilinmemektedir, ancak genlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Ailenizde bu hastalığa dair bir geçmiş varsa sizin de yakalanma olasılığınız yüksektir.

Ankilozan spondilite sahip kişilerin çoğunda HLA-B27 adı verilen gen bulunur, ancak bu gen hastalığa sahip olmayan kişilerde de bulunabilir. Bu genin varlığı, otomatik olarak hastalığın gelişmesine yol açmadığından, diğer faktörlerin de rol oynadığı düşünülmektedir.

Ankilozan spondilit belirtileri nelerdir?

Semptomlar kişiden kişiye değişse de genel olarak görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Sırt, kalça veya boyundaki ağrı ve sertlik, özellikle sabahları hissedilir. Semptomlar dinlendikten sonra genellikle daha da kötüleşebilir ve egzersizle rahatlar.
• Tendonlarda (kasları kemiklere bağlayan doku) ve bağlarda (kemikleri birbirine bağlayan doku) ağrı, genellikle göğsün önünde, topuğun arkasında, ayağın altında hissedilir ve bazen de mide ağrısı şeklinde hissedilir.
• Hastalar aşırı yorgunluktan şikâyet ederler.

Semptomlar günden güne değişebilir ve bazı durumlarda daha yoğun olabilir. Bu durum alevlenme olarak bilinir. İşaretler çok önceden kestirilememekle birlikte çok az uyarı ile de ortaya çıkabilir.

Ankilozan spondilit nasıl teşhis edilir?

Tedaviye mümkün olan en kısa sürede başlanabilmesi için, erken tanı önemlidir. Ankilozan spondilit tanısı koymak için, diğer klinik kriterlerine ek olarak sakroiliak eklemlerinizdeki değişikliklerin de kanıtı olması gerekmektedir.

Aşağıdakiler gibi bir dizi testten geçebilirsiniz:

• Tıbbi geçmiş
• Fiziksel Muayene
• Röntgen, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme gibi taramalar
• Kan testi
• Genetik test

Bu testler genellikle doktorunuz veya romatolog (kasları, kemikleri, eklemleri veya kas-iskelet sistemi hastalıklarını inceleyen uzmanlaşmış doktor) tarafından organize edilir. Testlerin ne aradığını ve sonuçların ne anlama geldiğini, doktorunuz size açıklayacaktır.

Ankilozan spondilit nasıl tedavi edilir?

Bu durum için hedefe yönelik net bir tedavi yoktur. Tedavi ağrınızı yönetmeyi, komplikasyon riskini azaltmayı ve yaşam kalitenizi artırmayı amaçlamaktadır. Doktorunuz, tedavinizi spesifik semptomlarınıza ve durumunuzun ciddiyetine göre ayarlayacaktır. Bu sizin için en uygun ilacı bulmak için farklı ilaçları denemeyi de içerebilir.

İlaç tedavisi

Ankilozan spondilit tedavisi için reçeteniz aşağıdaki ilaçları içerebilir:

• Analjezikler (ağrı kesici ilaçlar):
  Bu ilaçlar genellikle ağrıyı yönetmek veya en aza indirmek amacıyla kullanılır.
• Steroidal olmayan antienflamatuvar ilaçlar:
  Geçici ağrı kesici olarak ve iltihaplanmayı kontrol etmek için kullanılır.
• Kortikosteroidler:
  İltihaplanmayı hızlı bir şekilde kontrol etmek veya azaltmak için kullanılır.
• Anti-romatizmal ilaçlar:
  Aşırı aktif bağışıklık sisteminizi kontrol etmek için kullanılır.
• Biyolojik ilaçlar:
  Bağışıklık sisteminizi kontrol etmeye çalışan biyolojik hastalığı değiştirici ilaçlardır.

Not: Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Ankilozan spondilit egzersizleri

Her ne kadar egzersiz sağlıklı bir yaşam için önemli olsa da bu hastalığın yönetiminde özellikle önemlidir. Egzersiz ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir, ancak omurganızı sağlıklı ve esnek tutmak için de önemlidir.

Özel güçlendirme egzersizleri, omurga boyunca gücün korunmasına yardımcı olur. Ilık suda yapılan egzersizler (hidroterapi) de faydalı olabilir.

Yaşam kaliteniz için genel güçlendirme ve aerobik egzersizler yapabilirsiniz. Özel ihtiyaçlarınız için tasarlanmış bir egzersiz programına katılmak için, bir fizyoterapist veya egzersiz fizyoloğunu görmek faydalı olabilir. Bazı fizyoterapistler bu hastalığın tedavisi ile özel olarak ilgilenir.

Öz yönetim ve beslenme

Kendinize yardımcı olmak için aşağıdaki gibi yapabileceğiniz birçok şey vardır:

• Hastalığınız hakkında daha fazla bilgi edinin. Mümkün olduğunca fazla bilgi sahibi olmak, sağlık bakımınız hakkında bilinçli kararlar verebileceğiniz ve bunu yönetmede aktif bir rol oynayabileceğiniz anlamına gelir.
• Egzersiz yapın ve olabildiğince aktif olun. Günlük egzersiz ve esneme programı hakkında özel tavsiyeler için bir fizyoterapist veya egzersiz fizyoloğu ile konuşabilirsiniz.
• Stresinizi yönetin. Stres, hastalıkla ilgili belirtilerinizi şiddetlendirebilir ve daha kötü hissetmenizi sağlayabilir.
• Uzunca bir süre tek bir pozisyonda oturuyorsanız veya ayakta duruyorsanız kalkın ve hareket edin.
• İş, eğlence ve sosyal aktivitelere katılın. Sosyal bağlantılar son derece önemlidir.
• Duruşunuzun farkında olun. Otururken, ayakta dururken ve hatta uzanırken duruşunuza dikkat edin. Vücudunuz doğru hizalanmış olmalı, aynı zamanda gevşek ve esnek olmalıdır.
• Ankilozan spondilit sağlıklı beslenme ile de yönetilebilir. Sağlıklı beslenmeye özen gösterin.
• Negatif duygulardan arının. Hastalığın teşhisi konduğunda bunalmış hissetmek doğaldır. Korkmuş, sinirli, üzgün ya da kızgın hissedebilirsiniz. Bu duyguları kabul etmekte zorluk yaşadığınızda veya günlük yaşamınızı etkilemeye başladıklarında yardım almak önemlidir. Doktorunuz size mevcut destekler hakkında bilgi sağlayabilir.
• Başkalarından destek alın. Aynı hastalığı olan diğer insanlarla konuşmayı ve neler yaşadıklarını bilmek yararlı olabilir.

Kaynak ve ileri okuma:

1. https://www.spondylitis.org/
2. https://www.mayoclinic.org/
3. https://www.webmd.com/
4. https://medlineplus.gov/