Keratokonus Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?

Keratokonus: Tanım

Keratokonus, korneanın zamanla inceldiği ve şeklinin dikleştiği bir göz bozukluğudur. Bu durumda kornea, koni benzeri bir şekle dönüşmektedir. Görmeyi ve yaşam kalitesini ciddi olarak etkileyebilen bu hastalık, ilerleyicidir.

Kornea, gözünüzün en dışında yer alan ve göz yapılarını örten, şeffaf bir tabakadır. Gözünüzü, mikroplardan ve zararlı maddelerden korumaya yardımcı olan bu tabaka, ayrıca ışığı kırarak, ışığın retinada net bir şekilde odaklanmasına yardım olur ve bu şekilde görme sağlanmış olur. Keratokonusta, korneanın alt ve orta kısımlarında incelme görülür.

Bu durum, korneanızın öne doğru şişmesine ve skarlaşmasına (leke oluşumu) da neden olabilir. Korneada oluşan bu değişiklikler, miyopi (yakın görüşlülük) ve astigmatizm gibi görme sorunlarına neden olabilir. Keratokonus’un farklı tipleri olabilir. Bu hastalığın tipleri, korneanın incelmiş şekline ve konumuna bağlı olarak belirlenir.

Kimleri etkiler?

Keratokonus, yaygın bir durum olmamakla birlikte genç yetişkinlerde ve 20’li yaşlarda görülmektedir. Bu kornea hastalığı, erkekleri ve kadınları eşit olarak etkilemektedir.

Keratokonus: Nedenler

Doktorlar, bu kornea bozukluğuna neyin tam olarak sebebiyet verdiğini bilmemektedir. Bazı vakalar kısmen genlere bağlı olarak gelişebilir. Bazı sağlık problemleri de bu bozukluğa neden olabilir. Bu hastalık ve sağlık koşulları arasında aşağıdakiler bulunur:

• Down Sendromu
• Ehler-Danlos sendromu
• Göz yaralanması (Skarlaşma, özellikle gözle çok fazla temas etmekten veya kontakt lens kullanımından kaynaklanabilir.)
• Leber konjenital amorozisi (retinayı etkileyen nadir bir genetik hastalık)
• Cam kemik hastalığı (Osteogenezis imperfekta-OI)
• Retinitis pigmentosa (RP-Gece körlüğü, halk arasında tavuk karası olarak da bilinir.)
• Prematüre retinopatisi (Erken doğan veya düşük doğum ağırlığına sahip bebeklerde görülen, retinadaki damarsız yapılarda görülen anormal damar gelişimi ile karakterize bir göz hastalığıdır.)
• Vernal keratokonjonktivit (Gözün saydam tabakasının alerjik ve iltihaplı hastalığı)
• Uyku apnesi

Kimler risk altındadır?

Aşağıdaki gibi bazı durumlar, risk faktörünüzü artırabilir:

• Geçmişte kötü takılmış kontakt lensler
• Alerji gibi göz tahrişine bağlı uzun süreli (kronik) aşınma
• Keratokonusa bağlı bir sağlık durumuna sahip olmak

Keratokonus: Belirtiler

Keratokonus, miyopiye (yakın görüşe) neden olur. Miyopi, uzaktaki nesneleri görmekte sorun yaşadığınız anlamına gelir. Aynı zamanda astigmatizmaya da neden olur. Astigmat, gözünüzün yapısındaki bozulmadan dolayı, retinada odaklanmış net bir görüntü oluşmamasıdır. Bütün bu hastalıkların hepsi, bulanık görmeye yol açar.

Bu kornea hastalığı, sıklıkla her iki gözde de semptomlara neden olur. Bir göz diğerinden önce belirtiler gösterebilir veya bir göz diğer gözden daha fazla etkilenebilir.

Semptomlar genellikle ergenlik döneminde başlar ve yaklaşık 40 yaşına kadar kötüleşerek devam edebilir. Göz doktorunuz, özel testler yapmadıkça bu bozukluğa sahip olduğunuzu bilemeyebilirsiniz. Ancak ilerleyen yaşamınızda görüşünüz daha da kötüleşebilir. Görüşünüz beklenenden fazla kötüleşiyorsa doktorunuz sizi, keratokonus açısından muayene edebilir.

Ne zaman doktora görünmeli?

Görme yetiniz hızla kötüleşiyor ve görüşünüz gittikçe bulanıklaşıyorsa, vakit kaybetmeden bir göz doktoruna başvurmalısınız. Doktorunuz, rutin göz muayeneleri sırasında keratokonusun belirtilerini arayabilir.

Keratokonus: Tanı

Bu göz bozukluğunu teşhis etmek için, göz doktorunuz tıbbi ve aile sağlığı geçmişinizi gözden geçirecek ve bir göz muayenesi yapacaktır. Korneanızın şekli hakkında daha fazla ayrıntıyı belirlemek için, başka testler de yapmanızı isteyebilir. Keratokonusu teşhis etmek için uygulanabilecek testler, aşağıdakileri içerebilir:

1. Skiyaskopi (Retinoskopi):
   Bu testte, göz doktorunuz görme problemlerinizi kontrol etmek için, gözlerinizi ölçen özel ekipman kullanır. Hangi kombinasyonun size en keskin görüşü verdiğini belirlemenize yardımcı olması için, farklı lenslerden içeren bir cihaza bakmanızı isteyebilir. Bazı doktorlar gözlerinizi değerlendirmek için el tipi bir alet olan retinoskopu kullanabilir.
2. Yarık lamba muayenesi:
   Bu testte, doktorunuz gözünüzün yüzeyine dikey bir ışık demeti yönlendirir ve gözünüzü görüntülemek için güçlü bir mikroskop kullanır. Bu şekilde korneanızın şeklini değerlendirir ve gözünüzdeki diğer potansiyel problemleri varlığını arar.
3. Keratometri:
   Bu testte, göz doktorunuz korneaya bir ışık çemberi odaklar ve korneanın temel şeklini belirlemek için, oluşan yansımayı ölçer.
4. Bilgisayarlı kornea haritalama (kornea topografisi):
   Optik koherens tomografi ve kornea topografisi gibi özel göz görüntüleme testleri, kornea yüzeyinin ayrıntılı bir şekilde haritasını oluşturmak için korneanın görüntülerini kaydeder. Bu testler, ayrıca korneanın kalınlığını da ölçebilmektedir.

Keratokonus: Tedavi

Keratokunusun tedavisi, durumunuzun ciddiyetine ve bozukluğun ne kadar hızlı ilerlediğine bağlı olarak değişebilir. Hafif ila orta düzeydeki keratokonus, gözlük veya kontakt lens ile tedavi edilebilir. Bu durumdaki birçok insanın korneası, birkaç yıl sonra stabil hale gelecektir. Bu tipe sahipseniz, muhtemelen ciddi görme sorunları yaşamayacak veya fazla tedavi gerektirmeyecek bir süreç yaşayabilirsiniz. Ancak bu bozukluğuna sahip olan bazı insanlarda, kornea skarlaşır (yaralanma) veya kontakt lens takmak zorlaşabilir. Böylesi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Kontakt lensler

1. Gözlük veya yumuşak lensler:
   Gözlük veya yumuşak lensler, erken keratokonusta, bulanık veya bozuk görmeyi düzeltebilir. Ancak, hastanın korneasının şekli değiştikçe gözlük veya kontakt lens reçetelerini sık sık değiştirmeleri gerekmektedir.
2. Sert lensler:
   Sert lensler genellikle ilerleyen keratokonus tedavisinde uygulanan sonraki bir adımdır. Sert lensler ilk başta rahatsızlık verebilir, ancak birçok insan zamanla uyum sağlar ve bu lenslerle mükemmel bir görüş elde edilebilir. Bu tip lensler, kornea şekline uyacak şekilde yapılabilir.
3. İkili lensler:
   Sert lensler rahatsız ederse, doktorunuz yumuşak bir lensin üzerine sert bir kontak lensi yerleştirmeyi önerebilir.
4. Hibrit (melez) lensler:
   Bu lensler hastaya daha fazla konfor sağlamak için, en dış kısmında daha yumuşak bir malzemeye sahip, merkezi ise sert olan lens türüdür. Sert lensleri kullanamayan kişiler, hibrit lensleri tercih edebilir.
5. Skleral lensler:
   Bu lensler, gelişmiş keratokonusun tedavisinde, korneanın düzensiz şekil değişikliğinin yarattığı görme bozukluğu için yararlıdır. Geleneksel kontakt lensler gibi korneaya yerleştirilmek yerine, skleral lensler gözün beyaz kısmının (sklera) tamamına yerleştirilir ve görüş keskinliği sağlayarak, tedavinizde son derece başarılı bir sonuç elde etmenizi sağlar.

Sert veya skleral kontakt lens kullanıyorsanız, deneyimli bir göz doktoruna düzenli kontroller yaptırmanız gerekir. Uygun olmayan bir lens, korneanıza zarar verebilir.

Diğer tedaviler

Korneal çapraz bağlama (Cross-Linking) adı verilen bir prosedürde; korneanın en üst tabakası sıyrıldıktan sonra riboflavin (B2) damlatılır, ardından 30 dakika boyunca göze ultraviyole ışık tutulur ve bu şekilde işlem tamamlanır. Korneal çapraz bağlama, korneayı bozukluğun erken döneminde stabilize ederek, ilerleyici görme kaybını azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca bu tedaviyle birlikte, korneanın öne doğru sivrileşmesi yavaşlamaktadır.

Cerrahi tedavi

Bazı özel durumlarda ameliyat gerekebilir. Korneanın durumuna ve bozukluğun ciddiyetine bağlı olarak birkaç ameliyat seçeneği mevcuttur.

Cerrahi seçenekler arasında aşağıdakiler bulunabilir:

• Kornea içi halka tedavisi (Korneal Ring -INTACS)

Bu ameliyat sırasında doktorunuz, korneanın koni biçimini düzleştirmek, daha doğal bir şekli desteklemek ve görüşü iyileştirmek için korneaya küçük, hilal şeklinde plastik saydam halkalar (kornea içi halka segmentleri) yerleştirir. Kornea içi halkalar, daha normal bir kornea şeklini geri getirebilir, keratokonusun ilerlemesini yavaşlatabilir ve kornea nakli ihtiyacını azaltabilir. Bu ameliyat, ayrıca kontakt lenslerin takılmasını ve tolere edilmesini kolaylaştırabilir. Kornea içi halkalar, bozukluğun ilerlemesine engel olamadığından geçici bir önlem olarak kabul edilir.

• Kornea nakli (keratoplasti)

Keratokunus tedavisinin, en son uygulanacak prosedürü kornea naklidir. Eğer korneanızda skarlaşma (leke, yara) veya aşırı incelme varsa, ayrıca görme seviyenizin %20’nin altına düştüğü durumda, muhtemelen bir kornea nakline ihtiyacınız olacaktır.

Penetran keratoplasti, tam kalınlıktaki sağlıklı bir korneanın, hastalıklı bir kornea ile değiştirilmesidir. Bu prosedürde, doktorlar merkezi korneanın tam kalınlıktaki kısmını çıkarır ve sağlıklı donör dokusu ile değiştirir. Keratokonus için kornea nakli genellikle çok başarılı geçer, ancak operasyon sonrası olası komplikasyonlar arasında; doku (greft) reddi, zayıf görme, astigmatizm, kontakt lens kullanamama ve enfeksiyon olabilir.

Keratokonus: Önleme

Çoğu vaka önlenemez ancak bu göz bozukluğuna yakalanma riskinizi aşağıdaki yollarla azaltabilirsiniz:

• Güneş gözlüğü ile gözleri UV (ultraviyole) ışınlardan korumak
• Kontakt lenslerin tam oturduğundan emin olmak
• Her türlü göz rahatsızlığı için tedavi almak
• Gözleri fazla ovuşturmamak

Keratokonus: Komplikasyonlar

Nadir durumlarda ilerlemiş keratokonus, korneal hidrops adı verilen bir komplikasyona neden olabilir. Korneal hidrops; korneanın iç tabakalarında oluşan gerilimden dolayı yırtılmasıyla birlikte, orta tabakasında sıvı toplanması sonucu gerçekleşir. Bu durum, gözdeki sıvının anormal olarak korneaya akmasına ve şiddetli ağrı ve şişmeye neden olabilir. Ayrıca ani görme kaybına da yol açabilir.

Korneal hidrops durumunda, özel kontakt lensler takmanız veya özel göz damlaları kullanmanız gerekebilir. Genellikle bu durum birkaç hafta içinde tamamen iyileşebileceği gibi, korneada skarlaşma (leke) yaratarak görmeyi azaltabilir.

Keratokonus: Video

Kaynak ve ileri okuma:

1. https://www.webmd.com/
2. https://www.aao.org/
3. https://www.mayoclinic.org/