Trigeminal Nevralji (Delirten Hastalık) Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tedavileri
Bazı sinirlerdeki bozukluklar genellikle yüz ağrısının kaynağıdır ve yüz ağrısının en iyi bilineni ve en şiddetli olanı trigeminal nevraljidir. Trigeminal nevraljide ağrı bazen şiddetli boyutlarda kendini gösterebilir. Aşağıda daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Trigeminal nevralji (delirten hastalık) nedir?
Trigeminal nevralji, trigeminal sinirin (kafatasından çıkan, yüzdeki hisleri, ısırmayı ve çiğneme hareketlerini sağlayan beşinci kraniyal sinir) etrafındaki tahriş veya baskının; yanak, göz ve yüzün alt kısmında bıçaklayıcı bir ağrıya neden olduğu nörolojik bir hastalıktır.
Ağrı genellikle yüzün sadece bir tarafında oluşur ve saniyeler içinde geçer. Ağrıya ek olarak, karıncalanma ve uyuşma olabilir. Nadiren daha uzun süren durumlarda oldukça şiddetli bir ağrı hissedilir. Halk arasında delirten hastalık olarak bilinen bu durum, 50 yaş üstü kişilerde, kadınlarda ve multipl skleroz olan kişilerde daha sık görülür.
Trigeminal nevralji, genellikle şişmiş bir kan damarı tarafından, trigeminal sinire uygulanan basınçtan kaynaklanır. Bununla birlikte, trigeminal siniri tahriş eden veya sıkıştıran tümör veya şişlik gibi herhangi bir yapı, bu duruma neden olabilir. Sinir sistemini bozan kimyasallara veya hastalıklara maruz kalmak risk faktörleri arasında yer almaktadır.
Delirten hastalığın belirti ve semptomları saatlerden günlere kadar sürebilir. Ancak hastalığın süresi ve seyri kişiden kişiye değişir. Delirten hastalığı olan bazı kişilerde nadiren ortaya çıkan ve şiddetli olmayan semptomlar görülürken, diğerlerinde normal günlük aktivitelere müdahale edecek kadar şiddetli ve sık semptomlar olabilir.
Sağ ve sol olmak üzere, iki tür trigeminal sinir vardır. Trigeminal nevraljide, bu iki sinirden biri genellikle sorunludur ve etkilenen bölge şiddetli olarak ağrır. Nadir de olsa vakaların yaklaşık %3 ila %5’inde yüzün her iki tarafı etkilenmektedir.
İki tür trigeminal nevralji vardır:
- Tipik nevralji:
Yaygın görülen bu türü, ağırlıklı olarak yüzün bir tarafında ortaya çıkar. Ağrı ataklarının bazen kesintiye uğraması ve semptomsuz dönemler olması genel özelliğidir. - Atipik (semptomatik) trigeminal nevralji:
Nadir görülen bu türü; beyin tümörleri, multipl skleroz gibi hastalıklar veya zona hastalığı gibi iltihaplı sorunlar nedeniyle gelişir. Genellikle ağrı her iki tarafta ortaya çıkar ve atakları arasında rahatsızlığa neden olur.
Yüz nevraljisi genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar ve kadınları erkeklerden daha sık etkilemektedir. Her yıl 100.000 kişiden yaklaşık 6 kadın ve 3 erkeğe, trigeminal nevralji tanısı konur.
Trigeminal nevralji; analjezikler (ağrı kesici ilaçlar) ve ağrı azaltıcı tedavilerle başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, ilgili trigeminal sinir üzerindeki baskıyı hafifletmek için cerrahi işlemler de yapılabilir.
Trigeminal nevralji neden olur?
Trigeminal nevraljinin çeşitli nedenleri vardır, ancak bazı durumlarda nedeni bilinmemektedir. En yaygın neden, yakındaki bir kan damarından trigeminal sinire uygulanan basınçtır. Diğer olası nedenler; iltihaplanma ve trigeminal bölgeye zarar veren, sonuçta sinir tahrişine ve ağrıya neden olan kafa yaralanmalarıdır.
Daha az sıklıkla; bazen bir tümörün basıncıyla ilişkili olarak, boyundaki sinir kökünün sıkışması veya kasılmasından kaynaklanabilir. Delirten hastalık, miyelin kılıfının (sinir çevresindeki koruyucu tabaka) hasar görmesi nedeniyle multipl sklerozla da ilişkilidir.
Trigeminal nevralji için risk faktörleri nelerdir?
Bir dizi faktör, bu rahatsızlığı geliştirme riskinizi artırabilir. Risk faktörleri olan herkes bu hastalığa yakalanmaz. Delirten hastalık için risk faktörleri aşağıdakileri içerir:
- İleri yaş (50 yaş üzeri)
- Ailede yüz ağrısı veya trigeminal nevralji öyküsü
- Kadın olmak (Kadınlarda bu durum 2 kat fazla görülmektedir.)
- Kafa travması geçirmek
- Multipl skleroz
Trigeminal nevralji belirtileri nelerdir?
Trigeminal nevraljide yüzün bir tarafında aniden şiddetli bir ağrı oluşur. Ağrı genellikle, saniyeler veya maksimum iki dakika sürer ve sonra tekrar kaybolur. Hastalar ataklar arasında ağrı duymaz. Etkilenen kişiler ağrılarını keskin ve şiddetli olarak tanımlarlar. Semptomların yoğunluğu kişiden kişiye değişir. Çiğneme veya diş fırçalama gibi günlük aktiviteler ağrı ataklarını hızlandırabilir.
Trigeminal nevraljinin yaygın belirtileri
Her gün veya sadece arada bir belirtileri yaşayabilirsiniz. Zaman zaman, bu belirtilerden herhangi biri şiddetli olabilir:
- Yüz bölgesinde uyuşma
- Yüz bölgesinde bıçaklanma veya yanma hissine benzeyen ağrı
- Yüz bölgesine dokunma, basınç veya hareketle ağrı
- Yüz bölgesinde hassas cilt
- Normal aktiviteleri gerçekleştirirken şiddetli ağrı (diş fırçalama, çiğneme, içme, yemek yeme veya tıraş olma)
Daha ciddi semptomlar
Bazı durumlarda semptomlar, acil bir durum olan bir inmeyi işaret edebilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz, en kısa zamanda tıbbi yardım almalısınız.
- Denge sorunları, yürümede zorluk veya düşme
- Kısa bir an için bile olsa kafa karışıklığı veya bilinç kaybı
- Konuşma zorluğu
- Yüz, kol veya bacakta felç
- Görmede ani değişiklik, görme kaybı veya göz ağrısı
- Vücudunuzun bir tarafında ani kas zayıflığı veya uyuşma
- Şiddetli baş ağrısı
Ağrı ataklarına, tik adı verilen yüz kaslarının spazmodik kasılması da eşlik edebilir. Ağrı atağından sonra etkilenen bölgede kızarıklık meydana gelebilir, ayrıca gözyaşı, tükürük ve burun akıntısı olabilir.
Trigeminal nevralji için hangi doktora gidilir?
İlk adım olarak aile hekiminiz, sizi sorguladıktan ve fizik muayene yaptıktan sonra, görülen tipik semptomlar nedeniyle hastalığı teşhis etmesi zor değildir.
Bununla birlikte, tipik veya diğer hastalıklardan kaynaklı (örneğin; tümörler, vasküler değişiklikler veya sinir hastalıkları) atipik trigeminal nevralji olup olmadığını anlamak için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ek incelemeler gerekli olabilir.
Belirtileriniz net değilse, nedeni tespit etmek için diş hekimi veya kulak burun boğaz uzmanına yönlendirilebilirsiniz.
Trigeminal nevralji nasıl tedavi edilir?
Trigeminal nevralji tedavisi, doktorunuzun sizden yaptırmanızı isteyeceği teşhis testleri ve kan testiyle başlayacaktır. Rahatsızlık teşhis edildikten sonra; ağrı kesici ilaçlar (analjezikler gibi) ağrınızı azaltmak için etkili olabilir. Hastalığınız için tedavi planınızı tam olarak takip etmeniz ve tüm ilaçları size söylendiği şekilde almanız önemlidir. Ağrı bölgesinde kapsaisin içeren topikal kremler kullanılabilir.
Trigeminal nevralji tedavisinde kullanılan ilaçlar
Hafif ağrı atakları için, aşağıdaki etkin maddeleri içeren reçetesiz ağrı kesici ilaçlar verilebilir:
Bununla birlikte şiddetli ağrı atakları ve nöropatik ağrılar için, bazı nöbet önleyici ilaçlar reçeteli olarak verilebilir. Bu ilaçların etkin maddeleri aşağıdakileri içerebilir:
- Karbamazepin
- Gabapentin
- Fenitoin
- Pregabalin
- Topiramat
Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.
Cerrahi yöntemler
Mikrovasküler dekompresyon ile doktor, kulağın arkasındaki küçük bir açıklıktan trigeminal sinirin kökünü ortaya çıkarır. Sinirin daha fazla tahriş olmasını önlemek için, sinir kökü ile kan damarları arasına küçük bir plastik ped yerleştirir.
Ancak ameliyat risksiz değildir ve hastalık tekrarlayabilir. Ağrıyı önlemek amacıyla doktorun, sinir yollarını kesintiye uğrattığı termokoagülasyon veya gamma Knife tedavisi gibi başka tedavi seçenekleri de mevcuttur.
Trigeminal nevraljinin komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmediği takdirde, hastalığın komplikasyonları ciddi ve hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Tedavi planınızı düzenli olarak takip ederek komplikasyon riskinizi en aza indirmeye yardımcı olabilirsiniz. Trigeminal nevraljinin komplikasyonları arasında aşağıdakiler bulunabilir:
- Tedavinin olumsuz etkileri
- Kronik ağrı
- Depresyon
- Kötü yaşam kalitesi
- Sosyal izolasyon
Trigeminal nevralji: Video
Kaynak ve ileri okuma:
- https://www.nhs.uk/
- https://www.ninds.nih.gov/
- https://www.webmd.com/
- https://mayfieldclinic.com/
- https://www.healthgrades.com/