Böbrek Hastalığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tedavileri

Böbrek hastalığı nedir?

Böbrek hastalığı, böbreklerin herhangi bir hastalık, bozukluk veya bir problemini içeren genel bir terimdir. Böbrekler üst karın bölgesinde yer alan hayati iç organlardır. Normalde insanlar, genitoüriner sistemdeki idrar yolunun bir parçasını oluşturan fasulye şeklinde iki böbreğe sahiptir.

Sağlıklı böbrekler sürekli çalışır ve vücudun toplam kan akışı böbreklerden her dakika birkaç kez geçer. Sağlıklı vücut, böbrek bağışçısı olmak için gönüllü olduğunda olduğu gibi, yalnızca tek bir iyi böbrekle işlevini sürdürebilir.

Böbrek hastalığı, böbrek hasarına ve böbrek fonksiyonunun bozulmasına yol açan çeşitli koşullardan kaynaklanır. Böbrek hastalıkları, böbreklerin yaşam ve genel sağlığınız için kritik olan işlevleri (aşağıdakiler gibi) yerine getirmesini zorlaştırabilir veya imkânsız hale getirebilir.

• Kandaki atık ürünleri, fazla suyu ve tuzları filtrelemek, daha sonra vücuttan üreterler, mesane ve üretra yoluyla idrar şeklinde atılması
• Kan basıncını düzenlemeye yardımcı olan renin gibi belirli hormonların üretilmesi
• D vitamininin aktif formunun (kalsitrol) üretilmesi
• Elektrolitlerin ve sodyum, kalsiyum ve potasyum gibi diğer hayati maddelerin düzenlenmesi
• Vücuttaki sıvı seviyesinin ve kalitesinin düzenlenmesi
• Kırmızı kan hücresi üretiminin uyarılması

Böbrek hastalıkları nelerdir?

İki genel ve ciddi böbrek hastalığı türü vardır:

1. Akut böbrek yetmezliği, genellikle birkaç gün içinde aniden ortaya çıkan böbrek fonksiyonlarında hasar ve bozulma olduğu bir durumdur. Akut böbrek yetmezliği, şok, akut piyelonefrit, idrar yolu tıkanıklığı veya bazı toksik maddelerin yutulması gibi durumlardan kaynaklanabilir. Bazı durumlarda, akut böbrek yetmezliği, uzun vadeli sonuçlar olmaksızın tamamen iyileşebilir.
2. Kronik böbrek yetmezliği, aylardan yıllara kadar uzun bir süre boyunca meydana gelen böbrek fonksiyonlarında hasar ve bozulma olduğu bir durumdur. Kronik böbrek hastalığına genellikle şeker hastalığı (diyabet) ve hipertansiyon (yüksek tansiyon) gibi uzun süreli kronik hastalıklar neden olur

Not: Böbrek hastalığının altında yatan birçok nedenin hızlı teşhisi ve tedavisi, kronik böbrek hastalığına veya akut böbrek yetmezliğine yol açan ciddi böbrek hasarının ilerlemesini önleyebilir veya yavaşlatabilir.

Böbrek hastalığı, hızlı bir şekilde ilerleyebildiği ve böbreklerin normal çalışma yeteneğini kritik bir şekilde etkileyebileceği için ciddi veya yaşamı tehdit edebilecek bir durum olabilir. Sizde veya birlikte olduğunuz bir kişide şiddetli nefes darlığı, kanlı dışkı veya idrar, idrara çıkmada azalma veya bilinç düzeyinde değişiklik gibi semptomlar varsa tıbbi yardım almanız gerekir.

Böbrek hastalığı belirtileri nelerdir?

Böbrek hastalığının belirtileri altta yatan nedenlere göre değişse de genel belirtiler şunları içerebilir:

• Farklı renkli veya bulanık idrar
• İdrar yapma zorluğu
• Ayakta durmaya çalışırken baş dönmesi
• Cilt kuruluğu veya kaşıntısı
• Vücudun kolayca morarması
• Yorgunluk ve halsizlik
• Kötü kokulu idrar
• Sık idrara çıkma ihtiyacı
• Kas krampları
• İdrar yaparken ağrı ve yanma
• Ayakların veya ayak bileklerinin şişmesi
• Acil idrara çıkma ihtiyacı
• Uyumakta zorluk, iştah azalması veya genel olarak iyi hissetmeme gibi belirsiz semptomlar
• Böbrek ağrısı (sağ böbrek sorunluysa sağ böbrek ağrısı, sol böbrek sorunluysa sol böbrek ağrısı olabilir)

Ciddi belirtiler

Böbrek hastalığı, böbrek taşı gibi geçici veya böbrek yetmezliği gibi ciddi veya yaşamı tehdit edebilecek durumlardan kaynaklanabilir. Sizde veya birlikte olduğunuz bir kişide aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi veya yaşamı tehdit eden belirtilerden herhangi birine sahipseniz derhal tıbbi yardım alınması gerekir:

• İdrarda kan veya kan pıhtıları
• Kanlı dışkı veya siyah, katran gibi dışkı
• Zihinsel durumda karışıklık veya değişiklik
• İdrarda azalma veya idrara çıkma eksikliği
• Alt karın ağrısı, kasık ağrısı veya testis ağrısı (bu ağrılar genellikle yayılan ağrılardır)
• Yüksek ateş (38 derece üzeri) veya titreme
• Orta ila şiddetli ödem (şişlik)
• Şiddetli nefes darlığı veya nefes almada zorluk

Not: Siz veya birlikte olduğunuz birisi aşırı dozda ilaç aldıysa veya zehirli bir madde yuttuysa, bunlar böbreklere ciddi bir zarar verebileceğinden derhal tıbbi yardım alınması gerekir.

Böbrek hastalığı neden olur?

Böbrek hastalığına, tıkanıklık, enfeksiyon, malignite (kanser), iltihaplanma, deformite, toksik madde alımı veya böbreklere kan akışının azalması gibi böbrek hasarına yol açan çok çeşitli altta yatan hastalıklar, bozukluklar veya durumlar neden olabilir.

Böbrek hastalıklarının altında yatan nedenlerden bazıları şunları içerir:

• Zamanla böbreklere zarar verebilen diyabet
• Nefrit ve glomerülonefrit gibi böbrekte iltihaplanmaya ve hasara neden olan hastalıklar
• Kalp yetmezliği
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
• Tekrarlayan mesane enfeksiyonları, piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) veya septisemi (kan enfeksiyonu) gibi enfeksiyonlar
• Damar yoluyla uyuşturucu kullanımı
• Böbrek kanseri
• Karaciğer yetmezliği
• Belirli ilaçların aşırı dozda alınması
• Polikistik böbrek hastalığı (böbreklerde böbrek dokusuna zarar veren büyük kistlerin oluşumuna neden olan kalıtsal hastalık)
• Şok veya renal arter stenozu (renal arterlerin daralması) nedeniyle böbreklere giden kan akışının azalması
• Sistemik lupus eritematozus (vücudun kendi sağlıklı hücrelerine ve dokularına saldırdığı bozukluk) ve böbreklere saldırabilen diğer otoimmün hastalıklar
• Zehirli maddelere veya diğer toksiklere maruz kalma
• Böbreklere kan sağlayan böbrek veya arterlerde travma veya yaralanma
• Böbrek taşı, tümör, konjenital deformite veya prostat büyümesinin neden olabileceği idrar yolu tıkanıklığı

Böbrek hastalığı için risk faktörleri nelerdir?

Böbrek hastalığı, her yaştan ve herhangi bir ırktan veya kültürel geçmişten insanı etkileyebilir. Bununla birlikte, aşağıdaki gibi bir dizi faktör böbrek hastalıkları geliştirme riskini artırır:

• 65 yaşından büyük olmak
• Afrikalı Amerikalı, Yerli Amerikalı, Hispanik Amerikalı, Asyalı veya Pasifik Adalı etnik kökenli olmak
• Şeker hastalığı olması
• Radyografik kontrast maddeye maruz kalma
• Ailede böbrek hastalığı geçmişi
• Kalp hastalıkları olması
• Yüksek kolesterol, ateroskleroz (damar sertliği) ve periferik arter hastalığı olması
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon) olması
• Damar yoluyla uyuşturucu kullanımı
• Karaciğer hastalıkları olması
• İbuprofen ve naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımı
• Aşırı kilolu olmak
• Son zamanlarda yapılan büyük ameliyatlar veya septisemi (kan enfeksiyonu) gibi ciddi veya yaşamı tehdit eden hastalıklar olması
• Sigara ve türevlerini içmek

Riskinizi azaltmak

Böbrek hastalıkları riski taşıyan herkes bu durumu geliştirmeyecektir. Bununla birlikte, böbrek hastalıkları geliştirme riskinizi şu şekilde azaltabilirsiniz:

• Bir hastalık durumunda tedavinizi aksatmamak
• Sağlıklı bir kiloyu korumak
• Sigara ve türevlerini içmemek
• Eğlence amaçlı da olsa herhangi bir madde/uyuşturucu kullanmamak
• Diyabet, hipertansiyon, obezite, yüksek kolesterol ve kalp hastalığı gibi kronik hastalıklar için tedavi planınızı takip etmek

Böbrek hastalığı nasıl tedavi edilir?

Böbrek hastalığının tedavisi, altta yatan hastalığa, bozukluğa veya duruma bağlı olarak değişir. Tedavinin amaçları, altta yatan durumu iyileştirmek, vücutta aşırı sıvı ve atık birikmesini önlemek ve böbreklerdeki hasarın ilerlemesini durdurmak veya yavaşlatmaktır. Tedavi ayrıca böbrek hastalığının komplikasyonlarını en aza indirmeyi de amaçlar.

Genel tedaviler

Böbrek hastalığının tüm türleri ve nedenleri için genel tedavi planları genellikle şunları içerir:

• Düşük tuzlu beslenme düzeni
• Kan basıncının izlenmesi ve kontrolü
• Sigara içmemek ve içiyorsanız bırakmak
• Mesane enfeksiyonlarının hızlı tedavisi
• Hastalıklar için tedavileri aksatmamak
• Gerektiğinde kilo kaybı ve sağlıklı kilonun korunması

Diğer tedaviler

Bazı böbrek hastalığı türleri aşağıdaki tedavilerden birini gerektirebilir:

• Beslenme düzeninden bazı yiyecekler ve içecekleri çıkarmak
• Hasarlı böbreklerin sıvıyı atmasına yardımcı olan diüretik ilaçlar kullanmak
• Kandaki atık ürünleri filtreleyen böbrek diyalizi (böbrek yetmezliğine yol açan ileri böbrek hastalığında kullanılmaktadır) prosedürü
• Son dönem böbrek yetmezliği olan bazı kişiler için böbrek nakli bir seçenek olabilir (Bu büyük cerrahi prosedür, ciddi şekilde hasar görmüş böbrekleri değiştirmek için sağlıklı bir donör böbreği kullanmayı içerir.)
• Vücuttaki elektrolitleri dengelemek veya özellikle D vitamini olmak üzere yeterli vitamin seviyelerini sağlamak için ilaçlar
• Böbreklere zararlı olabilecek bazı ilaçların azaltılması veya ortadan kaldırılması

Diğer böbrek hastalıklarının ve tetikleyici nedenlerin tedavisi

Tedavi planları ayrıca böbrek hastalığının spesifik tipine, nedenine ve tıbbi geçmişinize göre uyarlanmış çok yönlü bir yaklaşımı da içerir. Örneğin:

• Sistemik lupus eritematozus (vücudun kendi sağlıklı hücrelerine ve dokularına saldırdığı bozukluk) gibi otoimmün bozukluklar ilaçla tedavi edilir.
• Diyabet tedavisi, diyet, egzersiz, ilaç tedavisi ve gerektiğinde kilo verme yoluyla kan şekeri seviyelerinin kontrolünü içerir.
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon), düşük sodyum diyeti, ilaç ve gerektiğinde kilo verme ile tedavi edilir.
• Damardan uyuşturucu kullanımı tedavisi, uyuşturucudan uzak durmayı ve bir uyuşturucu rehabilitasyon tedavi programına katılmayı içerir.
• Böbrek kanseri ilerlemişse eğer böbreğin bir kısmının veya tamamının çıkarılmasıyla tedavi edilir. Radyasyon tedavisi ve kemoterapi de bazı durumlarda bir seçenek olabilir.
• Böbrek taşları sıvılarla, ağrı kesici ilaçlarla ve gerekirse ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi gibi bazı tıbbi prosedürlerle tedavi edilir.
• Piyelonefrit (böbrek enfeksiyonu) ve septisemi (kan enfeksiyonu) antibiyotik ve hastaneye yatırılarak tedavi edilir.
• İdrar yolu enfeksiyonları gibi böbrek hastalıklarına yol açabilen daha az şiddetli enfeksiyonların tedavisi genellikle antibiyotikleri içerir.
• Şok ve septisemi (kan enfeksiyonu) hastaneye yatış, damardan verilen sıvılar, ilaçlar ve muhtemelen yaşam destek önlemleri ile tedavi edilir.

Böbrek hastalıklarının potansiyel komplikasyonları nelerdir?

Böbrek hastalıkları ve altta yatan nedenleri ciddi ve hatta yaşamı tehdit edici olabilir. Düzenli tıbbi bakım alarak ve doktorunuzun size uygun gördüğü tedavi planını takip ederek ciddi komplikasyon riskinizi azaltabilirsiniz.

Böbrek hastalıklarının potansiyel komplikasyonları şunları içerebilir:

• Anemi (kansızlık)
• Kanama sorunları
• Konjestif kalp yetmezliği
• Hayatı tehdit edebilecek yüksek potasyum seviyeleri dahil elektrolit dengesizliği
• Sindirim sistemi kanaması
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)
• Böbrek yetmezliği
• Karaciğer yetmezliği
• Plevral efüzyon (akciğer çevresinde sıvı birikmesi)
• Sepsis (kan yoluyla bulaşan enfeksiyon)
• Felç
• Ekstremitelerin şişmesi

Böbrek sorunları için hangi bölüme gidilir?

Böbrek hastalıkları için gitmeniz gereken bölüm üroloji veya nefroloji bölümüdür. Nefroloji, dahiliye (iç hastalıkları) bölümünün bir alt branşıdır.

---

---