Mide Bulantısı Neden Olur, Nasıl Geçer? Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?
Mide bulantısı nedir?
Mide bulantısı, genellikle sersemlik hissiyle beraber kusma ihtiyacının da baş gösterdiği çok yaygın bir semptomdur. Bulantı; çok çeşitli hafif veya ciddi enfeksiyonlara, hastalıklara, koşullara ve yaralanmalara eşlik edebilir. Tüm yaş gruplarında ve popülasyonlarda görülür.
Bulantı belirtileri çoğu zaman kısa süreli olup, hazımsızlık durumunda olduğu gibi hızla kaybolabilir. Ancak semptomlar uzun süreli devam ettiğinde ayrıca migren, kanser, pankreatit (pankreas iltihabı), bazı ilaçların neden olduğu veya vücut travması sonucu oluşan mide bulantısı; günler, haftalar ve aylar boyunca tekrarlayabilir.
Bulantı, sindirim sistemini ve diğer vücut sistemlerini etkileyen diğer semptomlarla beraber ortaya çıkar.
Kafa travması, kanlı dışkı veya kan kusması ile ilişkili mide bulantısı; ciddi, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumun belirtisi olabilir dolayısıyla hemen bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.
Mide bulantısına hangi semptomlar eşlik edebilir?
Bulantıya; altta yatan hastalığa, bozukluğa veya duruma bağlı olarak başka semptomlar da eşlik edebilir. Semptomlar genellikle sindirim sistemiyle ilgili olsa da vücudun başka sistemleriyle de ilgili olabilir.
Sindirim sistemiyle ilgili semptomlar
Mide bulantısı, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemini etkileyen bu semptomlara eşlik edebilir:
- Karın ağrısı
- Geğirme
- İshal
- Gaz
- Hazımsızlık
- Kusma
Diğer semptomlar
Bulantı, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemi dışındaki vücut sistemlerinin yarattığı sorunlardan da kaynaklanabilir:
- Vücut ağrıları
- Baş dönmesi
- Halsizlik
- Ateş ve titreme
- Grip benzeri semptomlar
- Baş ağrısı
- Sararmış cilt ve gözler
Ciddi semptomlar
Bazı durumlarda, acil müdahale edilmesi gereken ciddi veya yaşamı tehdit eden bir durumu gösterebilecek semptomlara mide bulantısı eşlik edebilir.
Yaşamı tehdit eden bir durumu gösterebilecek semptomlar aşağıdakileri içerir:
- Kanlı veya siyah dışkı
- Nefes almada zorluk
- Bayılma veya bilinç düzeyinde değişiklik veya uyuşukluk
- Kafa yaralanması
- Yüksek ateş
- Hızlı nabız veya hızlı nefes alma
- Kıvrandıran karın ağrısı
- Şiddetli baş ağrısı veya boyun tutulması
- Kan veya normal kusma
Mide bulantısı neden olur?
Mide bulantısının nedenleri arasında; enfeksiyon, zehirlenme, malignite (kötü huylu tümör), iltihaplanma, kontrolsüz diyabet, travma, bağırsak tıkanıklığı ve sindirim, sinir, üreme, kardiyovasküler (kalp ve kan damarları) veya endokrin (iç salgı bezlerinin yer aldığı sistem) sistemlerdeki diğer anormal süreçler yer alır.
Sindirim sistemiyle ilgili nedenler
Bulantu, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemindeki sorunlardan kaynaklanabilir:
- Gıda intoleransları veya alerjileri (besin duyarlılığı)
- Gıda zehirlenmesi
- Safra kesesi taşları
- Gastrit ve viral gastroenterit (mide zarı iltihabı ve virüs kaynaklı bağırsak enfeksiyonu)
- Mide ekşimesi (mide yanması)
- Hiatal herni (Mide fıtığı; midenin olması gereken bölgeden göğüs boşluğunun üst kısma doğru kayması)
- İltihaplı bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı, ülseratif kolit)
- Huzursuz bağırsak sendromu
- Böbrek hastalığı
- Karaciğer hastalığı (hepatit, siroz, karaciğer yetmezliği)
- Aşırı yemek yeme veya yüksek yağlı bir beslenme düzeni
- Pankreatit (pankreas iltihabı)
- Mide ülseri
Diğer nedenler
Bulantı, aşağıdakiler dahil olmak üzere, sindirim sistemi dışındaki vücut sistemlerinde meydana gelen sorunlardan da kaynaklanabilir:
- İrtifa hastalığı (akut dağ hastalığı; yüksek rakımlarda oksijen yetersizliği ile ortaya çıkan rahatsızlık)
- Hareket hastalığı (araç tutması)
- Kanser ve kemoterapi tedavileri
- Sarsıntı
- Elektrolit dengesizliği (kandaki minerallerin azalması veya artması)
- Dumana, zehirli gazlara veya maddelere maruz kalma
- Isı bitkinliği
- İlaç yan etkileri
- Meniere hastalığı (iç kulakta aşırı basınç nedeniyle ortaya çıkan bir hastalık)
- Migren
- Hamilelikte yaşanan sabah bulantısı
- Stres veya kaygı
- Tip 1 veya Tip 2 diyabet
- Vertigo ve labirentit (iç kulak iltihabı)
Ciddi nedenler
Bazı durumlarda mide bulantısı, hemen değerlendirilmesi gereken ciddi veya yaşamı tehdit eden bir durumun belirtisi olabilir.
Yakınınızın veya çocuğunuzun, zehirlenme durumu olduğundan veya ilaç içtiğinden şüpheleniyorsanız, derhal doktorunuzu veya zehir kontrol yardım hattını arayın (Ulusal Zehir Danışma Merkezi UZEM- 114) veya çocuğunuzu bir acil bakım servisine götürün.
- Apandisit
- Bağırsak tıkanıklığı
- Beyin kanaması
- Diyabetik ketoasidoz
- Kalp krizi
- Kafa içi basınç artışı (KİBAS)
- Böbrek yetmezliği
- Karaciğer yetmezliği
- Zehirlenme
- Sepsis (Vücudun bir enfeksiyon sonucu kendi dokularına zarar vermesi, yaygın adıyla kan zehirlenmesi)
Mide bulantısı için ne zaman doktora görünmelisiniz?
Bulantı her zaman kusmaya yol açmaz. Mide bulantısının çoğu nedeni ciddi değildir ve genellikle evde tedavi ile çözülür. Bununla birlikte, doktorunuzu görmenin önemli olduğu zamanlar vardır.
Mide bulantısı bir haftadan uzun sürdüğünde doktorunuzla iletişime geçin. Kadınlar için herhangi bir hamilelik olasılığı varsa doktorunuzdan randevu alınız. Hamilelik sırasında erken ve düzenli tıbbi kontrol hem sizin hem de bebeğiniz için önemlidir.
Aşağıdaki durumlarda derhal bir doktora görünün:
- Mide bulantısı veya kusma atakları bir aydan uzun süredir tekrarlıyorsa,
- Açıklanamayan kilo kaybıyla birlikte bulantı veya kusma meydana geliyorsa,
- İki aylıktan küçük bir bebekte kusma oluyorsa,
- Kusmanın; bebeklerde 12 saatten, büyük çocuklarda 24 saatten ve yetişkinlerde 48 saatten fazla sürdüğü durumlarda
Aşağıdaki durumlarda ise vakit kaybetmeden doktora görünmeniz gerekir:
- Bulantının yanı sıra, şiddetli bir baş ağrınız veya karın ağrınız varsa
- Kan veya kahve telvesi benzeri bir madde kusuyorsanız
- Göğüs ağrısı, bulanık görme, kafa karışıklığı, rektal kanama, yüksek ateş veya boyun tutulması gibi başka semptomlarınız varsa
- Aşırı susama, koyu renkli idrar, normalden daha az idrara çıkma, baş ağrısı, kabarık bir cilt, baş dönmesi, sersemlik veya bayılma gibi şiddetli dehidrasyon belirtileriniz varsa
- Ayrıca çocuğunuzda ağız ve dil kuruluğu, sinirlilik, ağlarken gözyaşı olmaması, üç saat boyunca idrarının olmaması, dokunulduğunda cildinin gergin hissedilmesi, yüzünde yanak çökmesi gibi dehidrasyon belirtileri varsa
Mide bulantısının nedeni nasıl teşhis edilir?
Mide bulantınızı teşhis etmek için doktorunuz size aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç soru sorabilir:
- Mide bulantınız ne zaman başladı?
- Ne zamandan beri bulantınız var? Ne sıklıkla oluşuyor?
- Bulantı sürekli mi yoksa aralıklı zamanlarda mı ortaya çıkıyor?
- Bulantı sonrası hemen kusma oluyor mu?
- Bulantıyı iyileştiren veya kötüleştiren herhangi bir şey var mı, varsa ne olabilir?
- Ateş, ishal veya baş ağrısı gibi başka semptomlarınız var mı?
- Kilo kaybınız var mı?
- Yakın zamanda yurt dışı seyahatiniz oldu mu veya hasta olan birinin yanında bulundunuz mu?
- Başka herhangi bir tıbbi probleminiz var mı?
- Hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
Doktorunuz, öncelikle karnınızı fiziki bir muayene yapacaktır. Ayrıca dehidrasyon (aşırı su ve sıvı kaybı) belirtileri arayacaktır. Sonuçlara ve sorulara verdiğiniz yanıtlara göre, doktorunuz çeşitli testler isteyebilir. Bunlar; kan testleri, idrar tahlili, ultrason veya bilgisayarlı tomografi taraması gibi karın görüntüleme muayenelerini içerebilir.
Mide bulantısının altında yatan nedeni veya durumu teşhis etmek her zaman mümkün değildir. Sorun devam ederse ve doktorunuz bir neden belirleyemiyorsa, başka bir doktordan ikinci bir görüş istemek size daha fazla bilgi ve yanıt verebilir.
Mide bulantısı nasıl geçer?
Mide bulantısını tedavi etmek her zaman gerekli değildir. Hazımsızlık gibi basit düzeydeki mide bulantısı için, eczacınıza danışarak reçetesiz alınabilen ilaçlar kullanabilirsiniz. Buna antasitler, çeşitli asit blokerleri ve bizmut subsalisilat dahildir.
Dimenhidrinat ve meklizin dahil mide bulantısını kontrol etmeye yardımcı olabilecek başka ilaçlar da vardır. Bununla birlikte hamile olan kadınlar, bir doktora danışmadan önce herhangi bir mide bulantısı ilacı almamalıdır.
Bulantıyı tedavi etmek ve kusmayı önlemek için reçeteli ilaçlar da mevcuttur. Bu ilaçlara duyulan ihtiyaç mide bulantısının nedenine bağlıdır. Kanser kemoterapisi gibi belirli tedaviler için son derece yardımcı olabilirler.
Mide bulantısına ne iyi gelir?
Mide bulantısına iyi gelen şeyler aşağıdakileri içerir:
- Alkol, kafeinli içecekler ile baharatlı veya kızarmış yiyeceklerden kaçınmak
- Zencefilli gazoz ve narenciye olmayan sular da dahil olmak üzere, az miktarda berrak, soğuk, tatlı sıvıları sık sık içmek
- Oda sıcaklığındaki yemek, kraker, sade ekmek, pirinç veya tavuk çorbası gibi yumuşak yiyecekleri yavaş yavaş yemek
- Yemek kokuları da dahil olmak üzere, güçlü kokulardan uzak durmak
- Düz yatmak ve fiziksel aktiviteden kaçınmak yerine oturmak veya uzanmak
Not: Araç tutması nedeniyle mide bulantınız varsa, bunu önlemek ve yönetmek için doktorunuzla konuşun.
Mide bulantısı için alternatif tedaviler
Alternatif veya tamamlayıcı tedaviler, bulantıyı önlemek ve kontrol altına almak için çok faydalı olabilir. Birçoğunda ilaç kullanılmaz, bu yöntemler daha ziyade, zihin-beden bağlantısını güçlendirmeye çalışır. Bu stratejiler özellikle kanser tedavisine ve sonraki iyileşme sürecine yardımcı olabilir.
Alternatif tedaviler şunları içerir:
- Akupunktur
- Size vücudunuzdaki fiziksel süreçler üzerinde, nasıl bilinçli kontrol kazanacağınızı öğreten Biofeedback tedavisi
- Müzik terapisi
- Nefes egzersizleri, meditasyon ve ilerleyici kas gevşemesi gibi gevşeme teknikleri
- Bulantı gibi kaygıyla ilgili sorunları nasıl azaltacağınızı öğreten sistematik duyarsızlaştırma adlı davranışsal terapi tekniği
Not: Uçucu yağlar ve bitkiler de mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Buna zencefil, nane, limon ve papatya dahildir. Uçucu yağlar, çaylar ve aromaterapi genellikle güvenilir olsalar da mide bulantısı için kullanmadan önce doktorunuzla konuşun.
Mide bulantısıyla ilgili olası komplikasyonlar
Tedavi edilmediği takdirde mide bulantısı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
- İçme isteğinin azalması veya sıvı tutma yeteneği nedeniyle dehidrasyon (aşırı sıvı kaybı)
- Yemek yeme isteğinin azalması nedeniyle kötü beslenme ve kilo kaybı
Kaynak: