Göz Kuruluğu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?

Göz kuruluğu nedir?

Kuru göz sendromu olarak da bilinen göz kuruluğu; gözyaşı miktarının azaldığı ve gözler için yeterli nemlenmenin sağlanamaması sonucu ortaya çıkan, gözlerde kızarıklık, yanma ve kaşıntıyla kendini gösteren yaygın bir durumdur. Gözyaşı miktarı birçok nedenden dolayı yetersiz olabilir. Örneğin, yeterli gözyaşı üretmediğiniz veya düşük kaliteli gözyaşı ürettiğiniz takdirde, gözleriniz kuru olabilir.

Göz kuruluğu olan insanlar gözlerinde rahatsızlık, batma veya yanma hissi yaşayabilirler. Göz kuruluğunuz varsa uçakta, klimalı bir odada, bisiklet sürerken veya bir bilgisayar ekranına birkaç saat baktıktan sonra, göz kuruluğu yaşayabilirsiniz.

Göz kuruluğu için uygulanan tedaviler sizi daha rahat hissettirebilir. Bu tedaviler yaşam tarzı değişiklikleri ve göz damlalarını içerebilir. Bu durumu kontrol etmek için, muhtemelen bu önlemleri süresiz olarak kullanmanız gerekecektir.

Göz kuruluğu neden olur?

Göz kuruluğu, gözyaşı eksikliğinden kaynaklanır. Gözyaşlarınız su, yağ ve mukus salgısının kompleks bir karışımıdır. Bu karışım, göz yüzeyinin pürüzsüz ve berrak olmasına ve gözlerin enfeksiyondan korunmasına yardımcı olur. Bazı insanlar için gözdeki kuruluğun nedeni, gözyaşı üretiminin azalmasıdır. Diğerleri için gözyaşı buharlaşmasında artış veya gözyaşı içeriğinde bir dengesizlik görülebilir.

Azalan gözyaşı üretimi

Yeterli gözyaşı üretemediğinizde, gözlerinizde kuruluk yaşamaya başlarsınız. Keratokonjonktivit sicca bu durum için kullanılan tıbbi terimdir.
Gözyaşı üretiminin azalmasının yaygın nedenleri şunlardır:

• Yaşlanma
• Diyabet, romatoid artrit, lupus hastalığı, skleroderma, Sjogren sendromu, tiroid bozuklukları ve A vitamini eksikliği gibi bazı tıbbi durumlar
• Antihistaminikler (alerji ilaçları), dekonjestanlar (burun tıkanıklığı için kullanılan ilaçlar), hormon replasman tedavisi, antidepresanlar ile yüksek tansiyon, akne, doğum kontrolü ve Parkinson hastalığı için kullanılan ilaçlar
• Lazer göz ameliyatı (Bu prosedürle ilgili yaşanan göz kuruluğu belirtileri genellikle geçicidir.)
• İltihaplanma veya radyasyon tedavisinden kaynaklanan gözyaşı bezi hasarı

Gözyaşı buharlaşması

Gözyaşı buharlaşmasının artmasının yaygın nedenleri şunlardır:

• Rüzgâr, duman veya kuru hava
• Daha az sıklıkta göz kırpma (örneğin bir şeye konsantre olduğunuzda, bilgisayarda çalışırken, TV izlerken, araba sürerken)
• Göz kapaklarının dışa dönmesi (ektropiyon) veya içe dönmesi (entropiyon) gibi göz kapağı problemleri

Gözyaşı bileşiminde dengesizlik

Gözyaşının üç temel bileşeni vardır. Bunlar; yağ, su ve mukus salgısıdır. Bu bileşenlerden herhangi biriyle ilgili sorunlar, göz kuruluğuna neden olabilir. Örneğin, göz kapaklarınızın kenarındaki küçük bezler olan meibomian bezleri tarafından üretilen yağ salgısı azalabilir.

Kimler risk altındadır?

Göz kuruluğu yaşama olasılığını artıran faktörler şunlardır:

1. 50 yaşından büyük olmak:
   Gözyaşı üretimi yaşlandıkça azalır. Gözlerin kuruması 50 yaş üzerindeki kişilerde daha yaygındır.
2. Kadın olmak:
   Gözyaşı eksikliği, özellikle hamileliği önlemek amacıyla doğum kontrol hapları kullanan veya menopoz döneminde hormonal değişiklikler yaşayan kadınlarda daha yaygındır.
3. Vitamin eksikliği:
   Karaciğer, havuç ve brokoli içinde yüksek miktarda bulunan A vitamini eksikliği veya balık, ceviz ve bitkisel yağlarda bulunan omega-3 yağ asitleri bakımından düşük bir beslenme düzenine sahip olmak bir risk faktörüdür.
4. Kontakt lens kullanımı:
   Kontakt lens kullanmak, bazı durumlarda göz kuruluğuna neden olabilir.

Göz kuruluğu belirtileri nelerdir?

Genellikle her iki gözü de etkileyen belirtiler aşağıdakileri içerebilir:

• Gözlerde batma, yanma veya kaşıntılı bir his
• Gözlerinizin içinde veya etrafında lifli mukus
• Işığa duyarlılık
• Göz kızarıklığı
• Gözlerde bir şey olduğu hissi
• Kontakt lens kullanma zorluğu
• Araba sürüşü ile ilgili zorluklar
• Vücudun göz kuruluğunun tahrişine yanıtı olarak sürekli göz sulanması
• Bulanık görme veya göz yorgunluğu

Ne zaman doktora görünmeli?

Kızarmış, tahriş olmuş, yorgun veya ağrılı gözler de dahil olmak üzere, uzun süreli göz kuruluğu belirtileriniz varsa mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz, gözlerinizi neyin rahatsız ettiğini belirlemek için bazı testler uygulayabilir veya sizi uzman bir göz doktoruna yönlendirebilir.

Göz kuruluğu nasıl teşhis edilir?

Göz kuruluğunun nedenini belirlemek için kullanılabilecek testler ve prosedürler aşağıdakileri içerebilir:

1. Kapsamlı bir göz muayenesi:
   Genel sağlığınızın ve göz sağlığınızın eksiksiz bir geçmişini içeren bir göz muayenesi, doktorunuzun nedeni teşhis etmesine yardımcı olabilir.
2. Gözyaşı hacmini ölçme:
   Doktorunuz, Schirmer testi kullanarak gözyaşı üretiminizi ölçebilir. Bu testte, ince filtre kâğıt şeritleri alt göz kapaklarınızın altına yerleştirilir. Beş dakika sonra doktorunuz, gözyaşlarınızla ıslatılmış şeritteki gözyaşı miktarına bakar.
3. Gözyaşı kalitesini belirleme:
   Bu gibi testler, gözyaşlarınızın durumunu belirlemek için, özel boyalar içeren göz damlaları kullanır.

Göz kuruluğu nasıl tedavi edilir?

Ara sıra veya hafif göz kuruluğu semptomları olan çoğu insan için, düzenli olarak reçetesiz göz damlaları kullanmak yeterli olacaktır. Belirtileriniz kalıcı ve daha ciddi ise, başka seçenekleriniz de mevcuttur. Uygulanacak tedavi göz kuruluğuna neyin sebep olduğuna bağlı olarak değişebilir.

Bazı tedavi yöntemleri, göz kuruluğuna neden olan bir durumu veya faktörü tersine çevirmeye veya yönetmeye odaklanır. Diğer tedaviler, gözyaşı kalitenizi artırabilir veya gözyaşı buharlaşmasına engel olabilir.

Altında yatan nedeni tedavi etmek

Bazı durumlarda, altta yatan bir sağlık sorununun tedavisi, göz kuruluğunun semptomlarının giderilmesine yardımcı olabilir. Örneğin, bir ilaç gözlerde kuruluğa neden oluyorsa, doktorunuz bu yan etkiye neden olmayan farklı bir ilaç önerebilir.

Dışa dönük kapaklar (ektropiyon) gibi göz kapağı rahatsızlığınız varsa, doktorunuz sizi, göz kapaklarının plastik cerrahisinde (oküloplastik cerrahi) uzmanlaşmış bir göz cerrahına yönlendirebilir. Romatoid artritiniz varsa, doktorunuz sizi bir romatoloğa yönlendirebilir.

İlaç tedavisi

Gözlerdeki kuruluk için kullanılan reçeteli ilaçlar aşağıdakileri içerebilir:

1. Göz kapağı iltihabını (blefarit) azaltmak için ilaçlar:
   Göz kapaklarınızın kenarlarında oluşan iltihaplanma, yağ bezlerinin gözyaşlarınıza yağ salgılamasını önleyebilir. Doktorunuz iltihabı azaltmak için antibiyotik önerebilir. Antibiyotikler genellikle ağızdan alınır, ancak bazıları göz damlası veya merhem olarak kullanılır.
2. Kornea iltihabını kontrol etmek için göz damlaları:
   Göz yüzeyindeki iltihaplanma, bağışıklık sistemini baskılayan ilaç olan siklosporin veya kortikosteroid içeren reçeteli göz damlaları ile kontrol edilebilir. Kortikosteroidler, olası yan etkileri nedeniyle uzun süreli kullanım için ideal değildir.
3. Gözyaşı uyarıcı ilaçlar:
   Kolinerjik adı verilen ilaçlar, gözyaşı üretimini artırmaya yardımcı olur. Bu ilaçlar hap, jel veya göz damlası olarak mevcuttur. Olası yan etkiler arasında terleme bulunur.
4. Otolog serum göz damlaları:
   Otolog serum göz damlaları, başka bir tedaviye yanıt vermeyen dirençli göz kuruluğu semptomlarınız varsa, bir seçenek olabilir. Bu göz damlalarını yapmak için, kırmızı kan hücrelerini çıkarmak için (santrifüj işlemi), sizden bir kan örneği alınır, bu örnek daha sonra işlenerek bir tuz çözeltisi ile karıştırılır. Bu göz damlası dondurularak muhafaza edilir, kullanılmadan önce çözünmesi beklenir.

Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.

Diğer prosedürler

Göz kuruluğunu tedavi etmek için kullanılabilecek diğer prosedürler şunlardır:

1. Gözyaşı kanallarını kapatmak:
   Doktorunuz, gözyaşlarınızın çok hızlı kaybını önlemek için bu tedaviyi önerebilir. Bu prosedür, normalde gözyaşlarını boşaltmaya yarayan gözyaşı kanallarının kısmen veya tamamen kapatılması işlemidir. Gözyaşı kanalları küçük silikon tıkaçlarla (punktum tıkacı) kapatılabilir ve istenildiğinde bu ürünler çıkarılabilir.
2. Terapötik kontakt lens kullanma:
   Gözlerinde kuruluk olan insanlara yardımcı olmak için tasarlanan kontakt lensler hakkında doktorunuza danışabilirsiniz. Şiddetli göz kuruluğuna sahip bazı insanlar, gözlerin yüzeyini koruyan ve nemi hapseden özel kontakt lensleri tercih edebilir. Bunlara skleral lensler veya bandaj lensleri de denir.
3. Tıkanan yağ bezlerinin açılması:
   Günlük kullanılan sıcak kompresler veya göz maskeleri tıkanmış yağ bezlerinin temizlenmesine yardımcı olabilir. Termal titreşim cihazı, yağ bezlerinin tıkanmasını önlemenin başka bir yoludur, ancak bu yöntemin sıcak kompreslere göre herhangi bir avantaj sağlayıp sağlamadığı açık değildir.

Göz kuruluğuna ne iyi gelir?

Daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç olsa da bazı alternatif tıp yöntemleri, gözlerinizdeki kuruluk semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir. Aşağıda sıralanan yöntemlerin yararları ve riskleri hakkında yine de doktor görüşü almakta fayda vardır.

Göz kuruluğuna iyi gelen ve kuruluğu azaltmaya yardımcı olabilecek yöntemler şunlardır:

1. Yağ asitleri:
   Beslenme düzenize omega-3 yağ asitleri eklemek, sempromlarınızıi hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu yağ asitleri takviye olarak alınabilir, ayrıca keten tohumu, somon ve sardalye gibi gıdalarda bulunurlar.
2. Hint yağı:
   Bu yağ, gözyaşı buharlaşmasını azaltarak semptomları iyileştirebilir. Gece yatmadan önce, her göze birer damla olacak şekilde uygulanabilir. Kullandığınız ürünün doğal Hint yağı olduğundan emin olun.
3. Akupunktur:
   Bazı insanlar akupunktur tedavisinden sonra gözlerindeki kuruluğun iyileştiğini ifade etmişlerdir.
4. Gözlerinize ılık bir bez uygulayın:
   Temiz bir bezi ılık suyla ıslatın. Bezi, beş dakika boyunca göz kapaklarınızın üzerinde tutun. Soğuduğunda bezi ılık suyla ıslatın. Gözlerinizdeki salgıları çözmek için bezi kirpiklerinizin tabanı da dahil olmak üzere, göz kapaklarınızın üzerine hafifçe sürün.
5. Göz kapaklarınız için hafif bir sabun kullanın:
   Bunun için bebek şampuanı veya başka bir yumuşak sabun kullanabilirsiniz. Sabun köpüğünü, parmak uçlarınızla kapalı gözlerinize ve kirpiklerinizin tabanına yakın bölgelerde hafifçe masaj yaparak sürün, daha sonra tamamen durulayın.

Göz kuruluğu nasıl önlenir?

Gözlerinizdeki kuruluktan şikayetçiyseniz, semptomlarınızı artıracak durumlara dikkat etmelisiniz. Belirtilerinizi şiddetlendirebilecek bu gibi durumlardan kaçınmalısınız:

1. Gözlere gelebilecek sıcak hava temasından kaçının:
   Saç kurutma makinelerini, araba ısıtıcılarını, klimaları veya fanları gözlerinize yakın yerde tutmayın.
2. Havaya nem ekleyin:
   Kışın, bir nemlendirici makinesi iç mekânlardaki havanın nemlenmesini sağlayabilir.
3. Yüksek korumalı güneş gözlüğü veya diğer koruyucu gözlükler kullanın:
   Rüzgâr ve kuru havayı engellemek için gözlüklerin üstlerine ve yanlarına güvenlik aparatları eklenebilir.
4. Uzun çalışma süreleri sırasında göz molaları verin:
   Görsel konsantrasyon gerektiren bir şey okuyorsanız veya yapıyorsanız, periyodik göz molaları verin. Gözlerinizi birkaç dakika kapatın ya da gözyaşlarınızı gözlerinize eşit olarak yaymak için birkaç saniye boyunca art arda göz kırpın.
5. Çevrenizin farkında olun:
   Yüksek rakımlarda, sıcak havalarda ve uçaklarda hava, son derece kuru olabilir. Böyle bir ortamda zaman geçirirken, gözyaşlarınızın buharlaşmasını en aza indirmek için gözlerinizi bir seferde birkaç dakika sık sık kapatmak yararlı olabilir.
6. Bilgisayar ekranınızı göz hizasının altına getirin:
   Bilgisayar ekranınız göz seviyesinin üzerindeyse, ekranı görüntülemek için gözlerinizi daha geniş açacaksınız. Bilgisayar ekranınızı göz hizasının altına getirin, böylece gözlerinizi geniş açmak durumunda kalmazsınız. Bu yöntem, göz kırpmaları arasındaki gözyaşlarınızın buharlaşmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
7. Sigarayı bırakın ve dumanından kaçının:
   Sigara içiyorsanız, sigarayı azaltmaya ve bırakmaya çalışın. Sigara içmiyorsanız, içen insanlardan uzak durun. Sigara dumanı, kuruluğu daha da kötüleştirebilir.
8. Suni göz damlalarını düzenli olarak kullanın:
   Kronik göz kuruluğunuz varsa, gözlerinizi ıslak tutmak için reçete edilen veya reçetesiz satılan suni göz damlalarını kullanın.

Göz kuruluğunun olası komplikasyonları nelerdir?

Gözlerinde kuruluk problemi olan insanlar aşağıdaki komplikasyonları yaşayabilir:

1. Göz enfeksiyonları:
   Gözyaşları, gözlerinizin yüzeyini enfeksiyondan korur. Yeterli gözyaşı olmadan, göz enfeksiyonu yaşama olasılığınız artabilir.
2. Göz yüzeyinde hasar:
   Gözlerdeki kuruluk tedavi edilmezse; göz iltihabına, korneal yüzeyin aşınmasına, korneal ülsere ve görme sorunlarına yol açabilir.
3. Azalan yaşam kalitesi:
   Kuru gözler, okuma gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirmenizi zorlaştırabilir.