Sjögren Sendromu Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?
Sjögren sendromu nedir?
Sjögren sendromu, gözyaşı ve tükürük üreten bezler gibi vücudun nem üreten bezlerine saldıran yaygın bir otoimmün bozukluktur. Bir otoimmün bozuklukta, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla sağlıklı dokulara saldırır. Sjogren sendromunda, bu saldırının neden olduğu iltihaplanma, vücudunuzdaki bezlerin normal olarak nem ve mukus salgılama yeteneğini etkiler.
Sjögren sendromu göz, ağız, boğaz, burun, hava yolları, cilt, sindirim sistemi ve vajinadaki bezleri etkileyebilir. Bazı durumlarda bu hastalık akciğerler, böbrekler, eklemler, kan damarları ve sinir sistemi gibi vücuttaki diğer bölgelere de saldırabilir.
Sjogren sendromunun semptomları, etkilenen bezlerin ve organların anormal kuruluğuna bağlıdır. Bu hastalığın tipik semptomları arasında göz kuruluğu, kuru öksürük, ağız kuruluğu ve ağız ve diş sağlığı sorunları yer alır.
Birincil ve ikincil olmak üzere iki tip Sjögren sendromu vardır. Birincil tür, diğer otoimmün bozuklukların yokluğunda ortaya çıkar. İkincil tür ise lupus (kelebek hastalığı) ve romatoid artrit gibi diğer otoimmün bozukluklarla birlikte ortaya çıkar ve genellikle daha ciddidir.
Sjögren sendromunu yok edecek tedavi yoktur, ancak semptomları en aza indirmek ve komplikasyon riskini azaltmak için etkili tedaviler vardır. Bu tedaviler arasında ilaç tedavisi, ağız sağlığı tedavisi ve bazı durumlarda da ameliyat bulunur.
Sjögren sendromu belirtileri nelerdir?
Sjögren sendromunun belirtileri, nem üreten bezlerin hasar görmesinin bir sonucudur ve gözleri, ağzı, boğazı, burnu, hava yollarını, cildi, sindirim sistemini ve vajinayı etkileyebilir. Bazı durumlarda Sjögren sendromunun semptomları, akciğerler, böbrekler, eklemler, kan damarları ve sinir sistemi gibi vücuttaki organları etkileyebilir.
Sjögren sendromu semptomlarının türleri ve şiddeti kişiden kişiye ve hastalığın tipine göre değişir. Hem birincil hem de ikincil türde semptomlar genellikle yavaş yavaş gelişir. Semptomların şiddeti hafif ila şiddetli arasında değişebilir ve semptomlar sabit kalabilir, kötüleşebilir veya bazı durumlarda kaybolabilir. Semptomlar genellikle yetişkinlerde 40’lı yaşlarda başlar.
Sjögren sendromunun genel belirtileri şunları içerebilir:
- Tat alma değişikliği
- Konuşma zorluğu
- Kuru öksürük
- Ağız ve burun kuruluğu
- Göz kaşıntısı veya göz kızarması
- Bulanık görme
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kas ve eklem ağrıları
- Mide bulantısı ve/veya kusma gibi sindirim sorunları
- Yüz, el ve parmaklarda uyuşma ve karıncalanma
- Çiğneme ve yutmayla ilgili sorunlar
- Dikkat ve hafıza sorunları
- Işığı karşı duyarlılık
- Deri döküntüleri
- Vajina kuruluğu
Ciddi belirtiler
Bazı durumlarda Sjögren sendromu çok daha ciddi semptomlara neden olabilir.
Eğer aşağıdaki semptomlardan birini veya birkaçını yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden doktora görünmeniz gerekir:
- İdrara çıkma alışkanlığında azalma
- Göz ağrısı veya göz yaraları
- Yüksek ateş (38 derece üzeri)
- Şiddetli karın ağrısı
- Lenf bezlerinin şişmesi
- Islak öksürük
- Cildin ve gözlerin sararması
Sjögren sendromu neden olur?
Sjogren sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak bu otoimmün bozukluğun virüs veya bakteri kaynaklı bir enfeksiyon tarafından tetiklenebileceğine inanılmaktadır. Sjögren sendromunda genetik faktörler de rol oynayabilir.
Araştırmalar, belirli genlerin varlığının sizi viral bir enfeksiyon gibi çevresel bir tetikleyici ile karşı karşıya kaldığınızda anormal bağışıklık sürecine karşı daha duyarlı hale getirebileceğini ve dolayısıyla Sjögren sendromuna yakalanabileceğinizi gösteriyor.
Risk faktörleri
Sjögren sendromlu kişilerin büyük çoğunluğu kadındır ve genellikle bunlar 40’lı yaşlarındadır. Ancak Sjögren sendromu tüm yaş gruplarını etkileyebilir ve tüm ırklarda ortaya çıkabilir.
Ailenizin diğer üyelerinde bu durum varsa, sizin de bu hastalığı geliştirme riskiniz daha yüksek olabilir. Bu hastalığı önlemenin veya hastalığa yakalanma riskinizi azaltmanın bir yolu yoktur.
Sjögren sendromu nasıl teşhis edilir?
Sjögren sendromunda belirtiler diğer hastalıklara da benzediğinden, genellikle geç fark edilir. Çünkü göz kuruluğu, ağız kuruluğu ve kronik yorgunluk çoğu durumda stres, ekranda uzun çalışma, sağlıksız uyku alışkanlıkları veya sadece yeterince su içmemeniz nedeniyle de oluşabilir.
Bu gibi nedenlerden dolayı nispeten nadir görülen Sjögren sendromunu takip etmek daha zordur. Bazen doğru tanı konulana kadar yıllar geçebilir. Teşhis, büyük ölçüde azalmış göz yaşı, tükürük üretimi ve kan dolaşımındaki özel antikorların kanıtlarına dayanan uluslararası kriterlere dayanmaktadır.
Ek olarak, teşhis için tükürük bezleri de incelenmelidir. Bu bezlerin iltihaplanması görüntüleme yöntemleri ile tanımlanabilir. Örneğin, biyopsi yapılarak mikroskop altında yüksek konsantrasyonda bağışıklık hücreleri (lenfositler) görülebilir ve hastalık bu şekilde teşhis edilebilir.
Sjögren sendromu nasıl tedavi edilir?
Sjogren sendromunun tedavisi, hastalığın tipine, semptomların şiddetine, komplikasyonların varlığına, kişinin yaşına, tıbbi geçmişine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
Tedavi planları, aşağıdakileri içerebilen bireyselleştirilmiş, çok yönlü bir yaklaşım kullanır:
- Göz kuruluğunu rahatlatmaya yardımcı olmak için suni gözyaşları ve çeşitli damlalar
- Düzgün ağız hijyeni, düzenli diş muayeneleri ve yılda en az üç kez temizlik
- Ortamdaki nemi artırmak için nemlendiriciler
- Susuz kalmamaya özen göstermek ve dehidrasyondan kaçınmak
- Kuruluğu artırabilecekleri için kafeinli içeceklerden ve alkolden kaçınmak
- İnflamasyonu ve otoimmün yanıtı azaltmak için immünosüpresan ilaçlar
- Tükürük ikamesi ve tükürük üretimini uyaran ilaçlar gibi ağız kuruluğunu gideren ilaçlar
- Tükürük akışını artırmak için şekersiz sakız çiğnemek veya pastil kullanmak
- Eklem ağrısını ve kas ağrısını kontrol etmek için ibuprofen ve aspirin gibi ilaçlar
- Bazı ciddi durumlarda ameliyat