Tiroid Hastalıkları Nelerdir? Tiroid Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi

Tiroid hastalığı: Tanım

Tiroid boynunuzun ön tarafında nefes borunuzun (trakea) etrafını saran küçük, kelebek şeklinde bir bezdir ve tiroid hastalığı bu minik organeldeki sorunlarla ilgilidir. Aslında, birden fazla tiroid hastalıkları vardır.

Tiroid bezinin iki yarısı, ortada isthmus olarak bilinen ince bir doku tabakası ile bağlanır. Tiroid bezi, vücudunuzun enerjiyi nasıl kullandığını kontrol eden hormonlar üretmek için iyot (çoğunlukla gıdalardan emilir) kullanır. Vücuttaki hemen hemen her organ tiroid bezinin işlevinden etkilenir.

Beynin tabanında bir alan olan hipofiz bezi ve hipotalamus, tiroid bezinin bu hormonları üretme ve serbest bırakma oranını kontrol eder. Tiroid bezinin ana işlevi, T3 ve T4 hormonlarını vücuda salmaktır. Bu hormonların her ikisi de kan dolaşımınızda gezer ve metabolizmanızı düzenlemenize yardımcı olur.

Tiroid bezi tarafından üretilen T4 miktarı, hipofiz bezi tarafından TSH veya tiroid uyarıcı hormon adı verilen bir hormon tarafından belirlenir. Vücuttaki T4 seviyelerine bağlı olarak, hipofiz bezi tiroid bezinin uygun miktarda T4 üretmesini sağlamak için az ya da çok TSH üretir.

Tiroid hastalıkları genellikle bu döngü bozulduğunda ortaya çıkar. Aşağıda daha detaylı bilgi bulacaksınız.

Tiroid hastalıkları: Türleri

Tiroid hastalıkları genellikle, tiroid bezi çok fazla T4 hormonu serbest bıraktığında veya yeterince serbest bırakmadığında ve düzgün çalışmadığında ortaya çıkar. Üç ana tiroid hastalığı vardır:

• Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması)
• Hipertiroidizm (tiroid bezinin fazla çalışması)
• Tiroid kanseri

1. Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması)

Tiroid hastalıklarından biri olan hipotiroidizm, tiroid bezi yeterli T4 hormonu üretmediğinde ortaya çıkar. Bu duruma tiroid bezinin az çalışması da denebilir. Bu durumda hipofiz bezi, hipotalamus veya tiroidin kendisi düzgün çalışmadığı için yeteri kadar tiroid hormonu üretmez.

Hipotiroidizmin belirtileri şunları içerir:

• Yüksek kolestorol
• Depresyon
• Yorgunluk
• Saç dökülmesi
• Hafıza kaybı
• Aşırı kuru cilt
• Üşümek
• Kabızlık

2. Hipertiroidizm (tiroid bezinin fazla çalışmaso)

Bir diğer tiroid hastalığı olan hipertiroidi, tiroid bezi vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla tiroid hormonu ürettiğinde ortaya çıkar. Bu duruma tiroid bezinin fazla veya hızlı çalışması da denebilir. Hipotalamus, hipofiz bezi veya tiroidin kendisi düzgün çalışmadığı için aşırı bir şekilde tiroid hormonu oluşabilir. Ancak hipertiroidizm çok yaygın değildir.

Hipertiroidizm (tiroid bezinin hızlı çalışması) belirtileri şunları içerir:

• Huzursuzluk
• Titreme
• Kilo kaybı
• Hızlı kalp atış hızı
• Terlemek
• Isıya karşı toleranssızlık
• Düzensiz adet dönemleri
• Cilt değişiklikleri
• Uyku değişiklikleri
• Sık sık büyük tuvalet ihtiyacı
• Guatr (tiroid bezinin boyundan çıkıntı yapan büyük bir kitleye benzeyen ve bezdeki aşırı hormon üretiminden kaynaklanan bir durum)

Yaşlı hastalar aritmiler (düzensiz kalp ritimleri), kalp yetmezliği ve zihinsel karışıklık (deliryum) yaşayabilir. Hipertiroidi tedavi edilmezse, hastalar yüksek tansiyon, kalp yetmezliği ve yüksek ateşe neden olabilir ve tüm bunlar ciddi sorunlara neden olabilir.

3. Tiroid kanseri

Trioid hastalıkları içinden en tehlikelisi olan tiroid kanseri, tiroid bezindeki hücreler kontrolsüz şekilde çoğaldığında ortaya çıkar ve kanserli hücreler nodüller veya büyümeler oluşturur. Tedavi edilmezse, bu kanserli nodüller lenf düğümlerine, çevre dokulara ve kan dolaşımına yayılabilir.

Tiroid kanseri nadirdi ancak, oranlar son 30 yılda artmaktadır. Uzmanlar, bu artışın çoğunlukla ultrason teknolojisi kullanılarak daha iyi tespit edilmesinden kaynaklandığına inanıyorlar. Ancak çoğu zaman tiroid kanseri başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir.

Aşağıda göreceğiniz gibi, dört çeşit tiroid kanseri vardır:

• Papiller tiroid kanseri

Tiroid hastalıkları olduğu şüphesiyle tiroid kanseri tanısı alan hastaların büyük bir çoğunluğunda papiller tiroid kanseri vardır. Bu kanser, tiroid hormonunun depolandığı foliküler hücrelerde başlar. İlerlemesi yavaştır, ancak hastaların yüzde 20’sinde kanser boynun lenf düğümlerine yayılmıştır, bunun nedeni kanserin geç fark edilmiş olmasıdır.

• Foliküler tiroid kanseri

Papiller tiroid kanseri gibi foliküler tiroid kanseri de foliküler hücrelerde başlar. Bununla birlikte, papiller kansere göre çok daha agresiftir ve sıklıkla kan dolaşımına, akciğerlere veya kemiklere yayılır. Foliküler tiroid kanseri olan hastaların çoğu 40 yaşın üzerindedir.

Tiroid hastalıkları içindeki nadir görülen bir foliküler tiroid kanseri tipine Hurthle hücre kanseri de denir. Hurthle hücre kanserlerinin, tanı anında diğer farklılaşmış tiroid kanseri tiplerinden daha fazla metastaz yapmış (yayılmış) olma olasılığı daha yüksektir.

• Medüller tiroid kanseri

Medüller tiroid kanseri nadir olarak görülür. Tiroid kanseri tanısı alan hastaların sadece yüzde dördünde bu tip kanser vardır. Nu kanser, kalsitonin adı verilen bir hormon yapan tiroidin C hücrelerinde gelişir. Kalsitonin, vücudun uygun kalsiyum seviyesini korumasına yardımcı olur.

Tiroid hastalıkları arasındaki medüller tiroid kanseri, diğer kanser türleri ile ilişkili olabilir ve ayrıca genetik olabilir. Bu kanser, papiller veya foliküler tiroid kanserlerinden daha düşük bir iyileşme oranına sahiptir.

• Anaplastik tiroid kanseri

Anaplastik tiroid kanseri, tiroid kanserinin en nadir görülen şeklidir. Tiroid kanseri tanısı alan hastaların sadece yüzde birini etkiler. Tedavisi en agresif ve en zor tiroid kanseridir. Anaplastik kanser genellikle “farklılaşmamış” olarak adlandırılır, çünkü hücreler tipik tiroid hücrelerine benzemez veya hareket etmez.

Anaplastik tiroid kanseri tanısı konan hastaların çoğu 60 yaşın üzerindedir. Anaplastik tiroid kanseri olan hastaların çoğunda tanı anında metastaz (ikincil tümörler) bulunur.

Tiroid hastalıkları: Nedenler ve belirtiler

Tiroid hastalıklarının birçok nedeni vardır. Tiroid fonksiyonlarının nasıl etkilendiğini belirleyen durumlar şunlardır:

1. Tiroidit (iltihaplı tiroid hastalığı)

Tiroid bezi bilinmeyen nedenlerle iltihaplanabilir ve tiroid hastalıklarından biri olan tiroidit ortaya çıkabilir. Bu iltihaplanma, ekstra tiroid hormonunun kan dolaşımına sızmasına neden olur; çok fazla tiroid hormonunun vücutta dolaşmasına veya hipertiroidizme (tiroid bezinin hızlı çalışması) neden olur. Bu hipertiroidizm süresi tipik olarak üç aydan fazla sürmez. Sonunda, tiroid geçici veya kalıcı olarak çok az miktarda T4 hormonu serbest bırakır.

Bakterilere veya virüslere bağlı enfeksiyonlar çoğunlukla tiroidite neden olur. Bu durum doğumdan sonra da ortaya çıkabilir. Çoğu zaman, iltihap ağrısızdır. Bununla birlikte, subakut granülomatöz tiroidit adı verilen bir durumdaki hastalar için, tiroid çevresindeki ağrı birkaç hafta sürebilir.

2. Haşimato hastalığı veya kronik lenfositik tiroidit (iltihaplı tiroid hastalığı)

Tiroid hastalıkları arasında yine iltihapla ilişkisi olan Haşimato hastalığı, bağışıklık sistemi tiroidi yabancı olarak tanımladığında ve ona saldıran antikorlar ürettiğinde ortaya çıkar. Tiroid bezi bu ataklardan dolayı kronik olarak iltihaplanır ve vücudun düzgün çalışması için yeterli tiroid hormonu üretmeyi durdurur.

Bilim insanları, Hashimoto hastalığının olası nedenlerinin, aşırı aktif bağışıklık tepkisini ve bozukluğa genetik yatkınlığı tetikleyen bir virüs veya bakteri içerdiğine inanıyorlar. Romatoid artrit, lupus hastalığı ve tip 1 diyabet gibi diğer otoimmün bozukluklardan mustarip insanlar bu durumdan daha fazla etkilenmektedir. Diğer bir risk faktörü ise yapay veya doğal olarak radyasyona maruz kalmayla ilişkilidir.

3. Hipofiz veya hipotalamik hastalık

Tiroid, hipofiz bezi ve hipotalamus tarafından düzenlendiği için, bu alanlarda yaralanma veya işlev bozukluğu tiroidin sorun çıkarmasına neden olarak sekonder hipotiroidizm veya üçüncül hipotiroidizm olarak bilinen bir duruma neden olabilir.

4. Radyasyon tedavisi

Tiroid bezi hızlı çalıştığı için radyoaktif iyot alan hastalar tedaviden sonra tipik olarak hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması) geliştirir. Kanser tedavisi için veya başka nedenlerden dolayı bu radyoterapi alan hastalar tiroid fonksiyon bozukluğu yaşayabilir.

5. Graves hastalığı

Tiroid bezinin hızlı çalışmasının en yaygın nedeni Graves hastalığı‘dır. Bu hastalık, bağışıklık sistemi tiroidin büyümesine ve vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla T4 tiroid hormonu üretmesine neden olan antikorlar ürettiğinde ortaya çıkar. Sağlıklı insanlarda, T4 miktarı TSH (tiroid uyarıcı hormon) tarafından düzenlenir. Graves hastalığı olan hastalar, TSH’yi taklit eden ve tiroidi gereğinden fazla T4 üretmeye ikna ederek aşırı aktif tiroide yol açan antikorlar salar.

Tiroide saldıran antikorlar genellikle Graves oftalmopatisi veya tiroid göz hastalığı olarak bilinen bir durum olan gözlerin arkasındaki dokuya saldırır. Bu durum gözlerin kızarmasına ve tahriş olmasına veya ışığa duyarlılık gibi hafif semptomlara neden olabilir.

Ayrıca göz yuvasındaki kaslarda ve dokularda iltihaplanma ve şişlik sonucu bir veya iki gözün göz yuvalarından çıkmasına neden olabilir. Graves hastalığı olan insanlarda, Graves dermopatisi adı verilen bir durum olan alt bacaklarının önünde ciltte kalınlaşma ve kızarıklık gelişebilir.

6. Hiperfonksiyonel tiroid nodülleri

Bu durum toksik adenom, toksik multinodüler guatr veya plummer hastalığı olarak da adlandırılır. Adenom adı verilen kanserli olmayan nodüller, tiroid bezinin bir kısmı şişmeye ve bezin geri kalanından ayrılmaya başladığında ortaya çıkar.

Bu adenomlar, işleyen nodül adı verilen bir durum olan tiroid bezinin geri kalanından bağımsız olarak tiroid hormonları üretmeye başlayabilir. Bu nodüller, tiroid hormon seviyelerini kontrol altında tutmak için kullanılan normal geri besleme mekanizmalarına cevap vermediğinde, bu toksik bir adenom veya Plummer hastalığı olarak bilinir.

Tiroid hastalıkları: Teşhis

Tiroid hastalıklarının semptomları genellikle hastaları yorgunluk, hamile kalamama, cilt ve saçtaki değişiklikler, boyunda bir yumru, ses kısıklığı veya tiroid bölgesinde ağrı gibi doktora gitmeye yönlendirir. Doktorunuz bu semptomlara dayanarak, muhtemelen tiroidin genişleyip genişlemediğini belirlemek için fiziksel bir muayene yapacak ve tiroid hormon seviyelerini ölçmek için kan testleri isteyecektir.

Tiroid hastalıkları şüphesiyle yapılan kan testlerinde anormal tiroid aktivitesi veya tiroid kanseri belirtileri ortaya çıkarsa, aşağıdakiler gibi daha fazla test yapılması gerekecektir:

1. Tiroid taraması

Tiroid hastalıkları tanısı için az miktarda radyoaktif iyot (radyo iyot) yutulur. Bir süre boyunca iyot tiroid bezinde toplanır. Birkaç saat sonra, tiroid beziniz tarafından emilen iyot miktarını ölçmek için gama kamerası adı verilen özel bir kameranın önüne yerleştirilirsiniz. Bu cihaz radyasyon yaymaz, ancak yutulan veya enjekte edilen radyo iyot çok az miktarda radyasyon içerebilir.

2. Ultrason eşliğinde ince iğne aspirasyon biyopsisi

Tiroid besinin aspirasyon biyopsisi sırasında, deriye ve tiroid bezine veya şüpheli nodüle ince, içi boş bir iğne sokulur. Kanserin mevcut olup olmadığını belirlemek için mikroskop altında incelenmek üzere küçük bir doku örneği alınır ve tiroid hastalıkları açısından test edilir.

3. Görüntüleme testleri

Tiroid kanseriniz olduğu belirlenirse, doktorunuz tiroid kanserinin boyutunu, yerini ve yayılıp yayılmadığını belirlemek için bilgisayarlı tomografi veya emar gibi bir veya daha fazla görüntüleme testleri isteyecektir.

Tiroid hastalıkları: Tedavi

Tiroid hastalıklarının tedavisi, hangi hastalıktan etkilendiğinize bağlı olarak değişecektir.

1. Hipotiroidi tedavisi (Tiroid bezinin hızlı çalışması için ne yapılmalı?)

Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidi) tedavisi olarak levotiroksin olarak bilinen sentetik (insan yapımı) tiroid hormonu verilir. Levotiroksin vücudunuzun hormon seviyelerini geri kazanır ve semptomların giderilmesini sağlar. Bu ilacın hipotiroidizminizi kontrol ettiğinden emin olmak için kanınız periyodik olarak test edilecektir. Belirtilerinizi kontrol etmek için gereken doğru dozu belirlemek birkaç ay sürebilir. Hipotiroidi olan hastaların yaşamlarının geri kalanında genellikle tiroid hormonu almaları gerekir.

2. Hipertiroidizm tedavisi (Tiroid bezinin az çalışması için ne yapılmalı?)

Tiroid bezinin fazla çalışması (hipertiroidi) tedavisi, semptomların ne kadar şiddetli olduğuna ve altta yatan nedenin ne olduğuna bağlıdır. Siz ve doktorunuz aşağıdaki seçeneklerden hangisinin sizin için en uygun olduğuna beraber karar vereceksinizdir:

• Anti-tiroid ilaçları:
  Tiroid hastalıkları arasında sık görülen bir durum olan hipertiroidizm için methimazol gibi ilaçlar tiroidin çok fazla tiroid hormonu üretmesini önler. Genellikle Graves hastalığından mustarip hastalar için veya tiroid ameliyatından önce kullanılır. Semptomların hafifletilmesi tipik olarak ilacın başlamasından 6 ila 12 hafta sonra ortaya çıkar, ancak tedavi genellikle en az bir yıl devam eder.
• Radyoaktif iyot:
  Radyasyon yayan bir iyot izotopu olan radyoaktif iyot, hipertiroidizmi tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır. Bu, küçük bir doz yutulduğunda kan dolaşımına girer ve tiroid bezi tarafından emilir. Üç ila altı aylık bir süre boyunca, hastalar genellikle semptomlarının azaldığını görürler.
• Beta blokerler:
  Bu, yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Beta blokerler, bir tiroid hastalığı olan hipertiroidizmi doğrudan tedavi etmez, ancak hastalığa bağlı hızlı atan kalbin hızını azaltmaya ve kalp çarpıntısını önlemeye yardımcı olabilir.
• Cerrahi (tiroidektomi):
  Hipertiroidizm, anti-tiroid ilacı veya radyoaktif iyot alamayan tiroid hastaları için tiroidektomi adı verilen tiroidin cerrahi olarak çıkarılması bir seçenektir. Bu prosedür için cerrah, boynun tabanında bir kesi yapar ve tiroid bezinin çoğunu çıkarır.

3. Tiroid kanseri tedavisi

Çoğu tiroid kanseri, tiroid bezini çıkarmak için ameliyatla tedavi edilir. Radyoaktif iyot tedavisi genellikle ameliyattan sonra kalan tiroid dokusunu yok etmek için kullanılır. Kanserin evresine bağlı olarak, boyundaki lenf düğümleri de test için çıkarılabilir. Kanserin çok küçük olduğu bazı durumlarda, bezin sadece bir kısmı çıkarılabilir, bezin kısmi olarak çıkarılmasına tiroid lobektomi denir.

Ameliyattan sonra, çoğu hastanın yaşamlarının geri kalanı için günlük sentetik tiroid hormonu alması gerekecektir. Siz ve doktorunuz, sahip olduğunuz kanser türüne ve yayılıp yayılmadığına bağlı olarak sizin için en iyi cerrahi seçeneği belirleyebilirsiniz.

Tiroid hastalıkları: Hastalarda yaşam kalitesi

Tiroid hastalığı genellikle sürekli olarak yönetmeniz gereken yaşam boyu süren bir tıbbi durumdur. Doktorunuz tedavilerinizi izleyecek ve zaman içinde ayarlamalar yapacaktır. Bununla birlikte, herhangi bir tiroid hastalığınız olsa bile genellikle normal bir hayat yaşayabilirsiniz. Sizin için doğru tedavi seçeneğini bulmak ve hormon seviyenizi kontrol etmek biraz zaman alabilir, ancak bu tür rahatsızlıklara sahip kişiler genellikle birçok kısıtlama olmadan yaşayabilirler.

Tiroid hastalıkları: Video

---