Küme Tipi Baş Ağrısı Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Küme tipi baş ağrısı nedir? Küme baş ağrıları neden olur? Kimler risk altındadır? Belirtileri nelerdir? Küme tipi baş ağrıları nasıl tedavi edilir? Tüm bu soruların cevaplarını ve çok daha fazlasını aşağıda bulabilirsiniz.
Küme tipi baş ağrısı: Tanım
Küme tipi baş ağrısı, tekrarlayan bir düzende ortaya çıkan çok şiddetli bir baş ağrısı türüdür. Küme baş ağrısında küme dönemleri olarak bilinen sık ataklar, haftalardan aylara kadar sürebilir. Etkilenen bireyler genellikle baş ağrıları durduğunda bir remisyon (semptomların olmadığı) dönemi yaşar. Bu süre zarfında etkilenen birey, aylarca ve bazı durumlarda yıllarca küme tipi baş ağrısı yaşamayabilir.
Epizodik ve kronik olarak bilinen iki tür küme baş ağrısı vardır. Epizodik küme baş ağrıları bir hafta ile bir yıl arasında düzenli olarak ortaya çıkar, ardından bir ay veya daha fazla baş ağrısız bir dönem yaşanır. Kronik küme tipi baş ağrısı, bir aydan az süren bir remisyon döneminin ardından tekrar ortaya çıkar ve bu süreç bu şekilde devam eder.
Küme tipi baş ağrısı: Migrenle arasındaki fark
Migren de yoğun baş ağrılarına neden olur. Ancak migrenle küme baş ağrıları arasında, esas olarak ağrı şiddeti ve ağrının nerede hissedildiği yani ağrı bölgesi gibi belirgin farklılıklar bulunur. Küme baş ağrılarından farklı olarak, migren yavaşça başlar ve birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir.
Migrende genellikle ruh hali değişiklikleri veya belirli yiyecekleri yeme isteği gibi uyarı işaretleri vardır. Migren oluşmadan önce auralar da görülebilir. Ayrıca migren başın her iki tarafında, sadece bir tarafta veya alında zonklama şeklinde baş ağrısına neden olurken, küme baş ağrısı tipik olarak başın sadece bir tarafını etkilemektedir. Migren atağından sonra kafa karışıklığı ve yorgunluk hissetmenize neden olabilecek bir postdrom dönemi veya akşamdan kalmaya benzer bir süreç yaşamak oldukça yaygındır.
Küme tipi baş ağrısı: Ayırt edici özellikler
Küme baş ağrılarını diğer baş ağrısı türlerinden ayıran birkaç benzersiz özellik vardır. Küme baş ağrılarından ilk defa etkilenen insanlarda semptomlar, hızlı ve güçlü bir şekilde ortaya çıkar ve genellikle 5 ila 10 dakika içinde oldukça şiddetli hale gelirler.
Küme baş ağrısının başka bir belirgin işareti, tipik olarak başın bir tarafında hissedilmesidir ve ağrı olduğu sürece ağrıyan bölgenin değişmemesidir. Ancak yeni bir dönem başladığında, nadir de olsa ağrı başka bir bölgeye geçebilir.
Küme tipi baş ağrısının bir başka benzersiz özelliği de sık sık ortaya çıkmasıdır. Etkilenen bireyler genellikle bir seferde haftalarca veya aylarca baş ağrısı yaşarlar. Ayrıca küme baş ağrılarında ataklar genellikle kısadır ve yalnızca 30 ila 90 dakika sürerler. Bazı durumlarda ataklar; birkaç saat kadar uzun veya 15 dakika kadar kısa olabilir ancak muhtemelen daha sonra tekrar ortaya çıkacaklardır.
Küme tipi baş ağrısı: Atakların süresi
Küme tipi baş ağrısında bir dönem genellikle 6 ila 12 hafta sürmektedir. Ataklar özellikle ilkbahar veya sonbaharda, genellikle her yılın aynı aylarında başlama eğilimi gösterir. Ayrıca küme baş ağrılarındaki periyod her birey için farklı olabilir. Bazıları günlük olarak ağrı yaşayabilir ve gün içinde birkaç kez semptomlar gösterebilirler. Bazıları ise her gün yalnızca bir ağrı atağından etkilenebilir. Bununla birlikte, küme baş ağrılarından etkilenen birçok insan, semptomların gece ortaya çıktığını bildirmektedir.
Küme tipi baş ağrısı: Nedenler
Ne yazık ki, küme baş ağrılarının kesin nedeni şu anda bilinmemektedir. Bir teoriye göre, küme baş ağrılarının hipotalamustaki artan aktiviteyle bağlı olabileceği öne sürülmektedir. Çünkü beynin bu bölgesi, kan damarlarının genişlemesine neden olan ve beyne daha fazla kan akışı sağlayan kimyasallar salgılamaktadır. Ancak bu sadece bir teoridir ve bu teorinin bilimsel bir dayanağı yoktur.
Başka bir teori, küme baş ağrılarının iltihap önleyici faktörler ve nörotransmiterlerle (beyinde salgılanan kimyasallar) ilişkili olabileceğini öne sürmektedir. Bazı uzmanlar ise küme baş ağrılarının genetik bir bileşeni olabileceğini vurgulamaktadır.
Küme tipi baş ağrısı: Risk faktörleri
Cinsiyet gibi bazı faktörler küme baş ağrısı riskinizi artırabilir. Örneğin, erkeklerin küme baş ağrıları yaşama olasılığı, kadınlardan daha fazladır. Küme baş ağrıları her yaştan insanları etkilese de yaşınız da bir risk faktörü olabilir. Çünkü küme baş ağrıları, 20 ila 50 yaş arasındaki bireylerde daha sık görülür. Ayrıca sigara içen kişilerde de küme baş ağrısı daha sık görülür. Küme baş ağrılarının genetik bir bileşeni de olabilir, kalıtsal olarak aile üyelerine aktarılıyor olabilir.
Küme tipi baş ağrısı: Doktor kontrolü
Küme baş ağrıları rahatsız edici olsa da genellikle ciddi değildir. Bununla birlikte bazı durumlarda baş ağrıları, beyin tümörü veya zayıflamış bir kan damarının yırtılması gibi altta yatan ciddi bir tıbbi duruma işaret edebilir. Bunu göz önünde bulundurarak küme baş ağrılarınız yeni başladıysa, ciddi bir şeyin sonucu olmadığından emin olmak için doktorunuza muayene olmayı aksatmayın. Bu şekilde hem sorununuz teşhis edilmesine hem de sizin için en uygun tedavinin uygulanmasına olanak sağlayabilirsiniz.
Küme tipi baş ağrısı: Acil durumlar
Ani ve şiddetli baş ağrısı, ateş, mide bulantısı veya kusmanın eşlik ettiği baş ağrıları gibi belirli semptomlar, vakit kaybetmeden tıbbi yardım almanız gerektiğinin bir işareti olabilir. Boyun tutulması, zihinsel karışıklık, uyuşukluk, konuşma güçlüğü veya nöbet yaşıyorsanız, bu semptomlar inme, beyin tümörü, menenjit (beyin ve omuriliğini saran zarın iltihabı) veya ensefaliti (beyin iltihabı) gösterebileceğinden acil müdahale gerektirebilir.
Son olarak, baş ağrınız bir kafa travmasından sonra ortaya çıktığında veya baş ağrınız günler içinde kötüleşme eğilimi gösterdiğinde de acil yardım almalısınız.
Küme tipi baş ağrısı: Teşhis
Küme baş ağrılarını teşhis etmek için doktorunuz muhtemelen fizik muayene ile başlayacak ve bir dizi soru soracaktır. Baş ağrısının şiddeti, yeri, ilişkili semptomlarla birlikte ağrınızın ne kadar sürdüğünü sorabilir. Vereceğiniz bilgiler, yaşadığınız baş ağrısının türünü belirlemek için önemlidir.
Doktorunuz teşhisi doğrulamak için başka yaklaşımlar da kullanabilir. Doktorunuz duyularınızı, reflekslerinizi ve sinirlerinizi test etmek de dahil olmak üzere, beyin fonksiyonunuzu değerlendirmek için bir dizi prosedürle beraber nörolojik muayeneye gerek duyabilir.
Doktorunuz ayrıca beyin tümörü veya anevrizma gibi diğer ciddi nedenleri elemek için görüntüleme testleri isteyebilir. Yaygın beyin görüntüleme testleri arasında; bilgisayarlı tomografi taraması ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) testleri bulunur.
Küme tipi baş ağrısı: Tedavi
İlaç tedavisi
Şiddetli bir baş ağrısı atağınız varsa, doktorunuzun hızlı bir tedavi belirlemesi gerekecektir. Küme tipi baş ağrınız yeni başladıysa, doktorunuz 15 dakika boyunca maskeyle oksijen solumanızı önerebilir. Yardımcı olabilecek bazı ağrı kesici ilaçlar da vardır. Doktorunuz bu ilaçları enjeksiyon yoluyla veya burun spreyi şeklinde verebilir.
Gelecekteki baş ağrısı ataklarını önlemeye yardımcı olmak için, doktorunuz günlük almanız gereken ilaçlar reçete edebilir. Ayrıca atakları kısaltmaya ve ağrıyı daha az şiddetli hale getirmeye yardımcı olacak ilaçlar da mevcuttur. Sonuç olarak, alacağınız ilacın türü tam bir değerlendirmeden sonra doktorunuz tarafından belirlenecektir.
Cerrahi tedavi
Nadir de olsa doktorunuz ameliyat önerebilir. Diğer tedaviler size rahatlama sağlayamıyorsa, ilaçlara ve yan etkilerine tahammül edemiyorsanız ve kronik küme baş ağrılarından muzdaripseniz, ameliyat genellikle son çare olarak kullanılır. Cerrahi tedavi ağrıyı hızlı bir şekilde dindirebilir ve baş ağrılarının sıklığını azaltabilir. Ancak bu konuda net bir şey söylemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Ayrıca bazı ameliyat türlerinde; çenede kas zayıflığı, yüzün ve başın bazı bölgelerinde duyu kaybı gibi ameliyattan kaynaklanan ciddi komplikasyon riskleri vardır. Bu nedenle ameliyat nadiren düşünülür.
Diğer bir seçenek ise, başın bir veya iki tarafına yerleştirilen implantları içeren oksipital sinir stimülasyonudur. Cerrahi müdahaleyle birlikte bir veya her iki oksipital sinirin yanına bir elektrot yerleştirmeyi içeren bu yöntem, diğer tedavilerden hiçbir fayda göremeyen ve kronik küme baş ağrısı çeken kişilere önerilmektedir. Ameliyat sonrasında hastaya uzaktan bir kumada verilir. Bu kumanda yardımıyla semptomlar baş gösterdiğinde, elektrotların ilgili sinire elektrik akımı uygulaması sağlanır. Böylece ağrı oluşumu engellenir. Ne yazık ki, çenede kas zayıflığı, yüzün ve başın bazı bölgelerinde duyu kaybı gibi ameliyattan kaynaklanan olası komplikasyonlar oluşabilir, bu nedenle bu teknik yöntem hastalara nadiren önerilmektedir.
Küme tipi baş ağrısı: Önleme
Gelecekteki ağrı ataklarını önlemek için, reçeteli ilacınızı doktorunuzun belirttiği ölçüde ve periyotta almanız önemlidir. İlaçla birlikte, baş ağrınızı neyin tetiklediğini de belirlemeli ve daha sonraki atakları önlemeye yardımcı olmak için olası tetikleyicilerden kaçınmalısınız.
Bazı yaygın tetikleyici unsurlar aşağıdakileri içerebilir:
- Sigara içmek
- Alkol almak
- Yorucu aktivitelerde bulunmak
- Nitrat seviyesi yüksek gıdalar tüketmek (korunmuş etler, sosisli sandviçler ve domuz pastırması gibi)
- Sıcak hava
- Sıcak banyo yapmak
Küme baş ağrılarının tedavisi olmadığından, tetikleyicilerinizi belirlemeniz ve doktorunuzun tavsiyelerine uymanız önemlidir. Doktorunuzun önerilerine uyduğunuz takdirde, baş ağrılarınız daha az sıklıkta ortaya çıkabilir. Zamanla ataklarınız daha az ağrılı hale gelebilir, hatta tamamen yok olabilirler.