Ağız Kuruluğu (Kserostomi) Neden Olur? Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?

Ağız kuruluğu: Önemli bilgiler

Ağız kuruluğu veya kserostomi, ağzı ıslak tutmak için yeterli tükürüğün olmaması durumudur. Ağız kuruluğu birçok ilacın ortak bir yan etkisidir. Ayrıca genellikle tükürük bezlerinin iltihaplanması veya tıkanması ile de ilişkilidir.

Diğer nedenler arasında; Sjögren sendromu, romatoid artrit, lupus ve diyabet gibi hastalıklar yer alır. Panik atak ve şiddetli anksiyete bozukluğu gibi duygusal bozukluklar da ağız kuruluğuna neden olabilir. Bu tür stres etkenleri veya savaş ya da kaç tepkisi ağızda tükürük üretimini azaltır.

Ağız kuruluğu genellikle periodontal hastalık (diş eti hastalıkları) ile ilişkilidir. Tükürük; ağızda diş eti hastalığına, ağız enfeksiyonlarına ve diş çürümesine neden olan zararlı bakterilerin büyümesini önlemeye yardımcı olur. Ağızdaki kuruluk tedavi edilmediği takdirde; çiğnemeyi, yemek yemeyi, yutmayı ve hatta konuşmayı zorlaştırabilir.

Bazı durumlarda, hemen değerlendirilmesi gereken, ciddi bir durumu gösterebilecek diğer semptomlarla birlikte ağızda kuruluk oluşabilir. Sizde veya yakını olduğunuz birinde ağız kuruluğuyla birlikte, nefes alma veya yutma güçlüğü de dahil olmak üzere, diğer ciddi semptomlar varsa derhal tıbbi yardım almalısınız.

Ağız kuruluğu: Eşlik edebilecek diğer semptomlar

Ağızdaki kuruluk, altta yatan hastalığa, bozukluğa veya duruma bağlı olarak değişen diğer semptomlara eşlik edebilir.

Ağızla ilgili semptomlar

Ağızdaki kuruluk, ağzı etkileyen diğer semptomlara eşlik edebilir:

• Ağız kokusu
• Ağızda veya dilde yanma hissi
• Dudaklarda veya ağız köşelerinde çatlaklar
• Çiğneme ve yutma zorluğu
• Konuşma zorluğu
• Kuru, pürüzlü dil
• Tekrarlayan oral kandidiyaz (bir maya mantarının neden olduğu enfeksiyon) gibi ağız yaraları veya ağız enfeksiyonları
• Ağızda veya dilde ağrı
• Tat değişiklikleri
• Yoğun, balgamlı tükürük
• Diş çürüğü

Ciddi semptomlar

Bazı durumlarda, hemen değerlendirilmesi gereken, ciddi bir durumu gösterebilecek diğer semptomlarla birlikte ağızda kuruluk oluşabilir. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere, diğer ciddi semptomlarla birlikte ağızda kuruluk yaşıyorsanız en kısa sürede tıbbi yardım almalısınız:

• Nefes almada zorluk
• Yutma güçlüğü
• Yüksek ateş (38 derece üzeri)

Ağız kuruluğu: Olası nedenler

Tükürük bezlerinin ürettiği tükürük, ağzınızda önemli bir rol oynar. Ağzı temizler ve yemek artıklarını giderir. Çiğnemeyle birlikte, tükürükteki enzimler sindirim sürecini başlatır. Ağız kuruluğu, tükürük bezleri düzgün çalışmadığında ortaya çıkar.

Birçok reçetesiz ve reçeteli ilacın yan etkileri arasında ağız kuruluğu olduğundan, bu tür durumun yaygın bir nedenidir. Ayrıca diyabet, Parkinson hastalığı ve Sjögren sendromu gibi bazı hastalıklar tükürük bezlerinin işlevini azaltarak, ağızda kuruluğa neden olabilir.

Ağız kuruluğunun diğer nedenleri arasında, belirli kanser tedavileri ve bezlerin sinir kaynağına verilen hasar yer alır. Bezlerin tükürük üretimini uyarmak için beyinden sinirsel uyarılara ihtiyaç vardır. Bu dürtüleri etkileyen herhangi bir hastalık veya bozukluk ağızda kuruluğa neden olur.

Ek olarak, doğal yaşlanma süreci tükürük bezlerinin yeterli tükürük üretme yeteneğini azaltarak ağızda kuruluk oluşmasına neden olur. Sinir sisteminin, şiddetli anksiyete veya depresyondan kaynaklanan strese tepkisi de ağızda kuruluk. Tedavi edilmediğinde, artan bakteri üremesi nedeniyle tükürük bezlerinde, ağızda veya dilde enfeksiyon gelişebilir.

Yaygın nedenler

Ağız kuruluğunun yaygın nedenleri şunlardır:

• Yaşlanma
• Kanser kemoterapisi
• Radyasyon tedavisi
• İlaçlar
• Ağzınız açıkken horlama veya uyuma
• Tütün kullanımı

Hastalıkla ilgili nedenler

Aşağıdaki gibi bazı hastalıklar da ağız kuruluğuna neden olabilir:

• Alzheimer hastalığı
• Şeker hastalığı
• Parkinson hastalığı
• Romatoid artrit
• Sjögren sendromu (ağız ve göz kuruluğu ile karakterize otoimmün hastalık)
• Sistemik lupus eritematozus (vücudun kendi sağlıklı hücre ve dokularına saldırdığı bozukluk)

Ciddi nedenler

Bazı durumlarda ağız kuruluğu, hemen değerlendirilmesi gereken ciddi veya yaşamı tehdit eden bir durumun belirtisi olabilir. Bu durumlar aşağıdakileri içerir:

• Advers ilaç reaksiyonları (hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlara, vücudun gösterdiği zararlı ve istenmeyen tepki)
• Ciddi enfeksiyonlar

Ağız kuruluğu: Doktor kontrolü

Çoğu durumda ağız kuruluğu ciddi değildir. Ancak, çok rahatsız edici olabilir ve diğer diş problemlerine yol açabilir. Ayrıca diyabet veya Sjögren sendromu gibi altta yatan ciddi bir tıbbi durumun işareti olabilir. Ağzınızda geçmeyen kuruluk, ağız kokusu, kalın tükürük ve tat alma duyusunda değişiklikler gibi diğer semptomlarınız varsa, doktorunuzu veya diş hekiminizi en kısa sürede görmelisiniz.

Ağız kuruluğu: Teşhis

Ağız kuruluğunun altında yatan nedeni teşhis etmek için, doktorunuz veya diş hekiminiz size aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç soru sorabilir:

• Ne zamandır ağzınızda kuruluk hissediyorsunuz?
• Ağzınız ne zaman kuruyor? Geceleri ağız kuruluğu yaşıyor musunuz?
• Sabahları ağzınızda kuruluk oluyor mu
• Ağız kuruluğunuz sabit mi yoksa ara sıra mı oluşuyor?
• Çiğneme zorluğu veya ağız kokusu gibi başka semptomlarınız var mı?
• Belirtilerinizi iyileştiren veya kötüleştiren herhangi bir şey varsa ne olabilir?
• İlaç kullanıyor musunuz? Hangi ilaçları alıyorsunuz?
• Sigara içiyor ve alkol kullanıyor musunuz?

Doktorunuz veya diş hekiminiz, ayrıca ağzınızı ve boynunuzu da muayene edebilir. Bazen aşağıdaki testlerden geçmek gerekebilir:

1. Kan testleri
2. Sialogram veya tükürük bezi sintigrafisi gibi tükürük bezlerinin görüntüleme muayeneleri yapılabilir. Bu testler, tükürük bezlerinin işlevini ölçmek için sırasıyla bir boya veya radyoaktif izotop kullanır.
3. Mikroskobik inceleme için, hücre örneği almayı içeren tükürük bezi biyopsisi yapılabilir.

Altta yatan bir nedeni veya durumu teşhis etmek her zaman mümkün değildir. Sorun devam ederse ve doktorunuz bir neden belirleyemiyorsa, ikinci bir görüş için başka bir doktora danışmak, size daha fazla bilgi ve yanıt sağlayabilir.

Ağız kuruluğu: Tedavi

İhtiyacınız olan ağız kuruluğu tedavisi, sorunun altında yatan nedenine bağlı olarak değişecektir. Sebep bir ilaç ise, doktorunuz dozu ayarlamanızı veya farklı bir ilaca geçmenizi önerebilir. Diyabet veya romatoid artrit gibi altta yatan herhangi bir nedeni tedavi etmek de ağızdaki kuruluğu gidermeye yardımcı olabilir. Aksi takdirde, doktorunuz aşağıdakileri içeren tedavileri uygulayabilir:

• Doktorunuz ağız gargaraları gibi ürünler kullanmanızı önerebilir.
• Pilokarpin veya cevimeline dahil olmak üzere tükürük uyarıcı ilaçları reçete edebilir.
• Diş ve diş eti hastalıklarını önlemeye yardımcı, hassasiyeti azaltan diş macunları veya buna benzer ürünler size önerilebilir.

Ağız kuruluğuna iyi gelen şeyler

Ağzınızdaki kuruluğu gidermek için, birkaç kişisel bakım metodu vardır. Sizin için işe yarayacak yöntemi bulmak biraz deneme yanılma gerekebilir.

İşte ağız kuruluğu ile başa çıkmak için birkaç ipucu:

• Alkol, kafein, tütün ile antihistaminik ve dekonjestan (burun tıkanıklığı önleyici ilaç) ilaçlardan kaçının.
• Tükürük üretimini uyarmak için, şekersiz sakız çiğneyin.
• Gün boyunca bol su için. Ağzınızın kuru olması nedeniyle yemek yerken çiğneme zor olacağından, yemeğin yanında su için.
• Evinizdeki havayı, özellikle geceleri uyurken nemlendirin. Uyurken burun bandı kullanmak, horlamayı ve ağızdan nefes almayı azaltarak, rahat uyumanızı sağlar ayrıca ağzınızın kurumasına engel olur.
• Çatlama ve soyulmayı önlemek için dudaklarınızı nemlendirin.
• Yemekleri sos, et suyu, tereyağı ile yumuşatın. Mümkünse kuru gıdalardan kaçının.
• Her gün diş ipi kullanın. Günde iki kez ve yemeklerden sonra dişlerinizi fırçalayın. Ayrıca yılda iki kez diş hekiminize giderek diş ve diş etlerinizi kontrol ettirin. Alkol bazlı gargaralardan kaçının ve doktorunuza ağzınızdaki kuruluğa yardımcı olabilecek diş macunlarını sorun.

Ağız kuruluğu: Potansiyel komplikasyonlar

Ağız kuruluğu ciddi hastalıklara bağlı olabileceğinden, tedavi edilmemesi ciddi komplikasyonlara ve kalıcı hasarlara neden olabilir. Altta yatan neden teşhis edildikten sonra, aşağıdakiler de dahil olmak üzere olası komplikasyon riskini azaltmak için, doktorunuzun önerdiği tedavi planını izlemeniz önemlidir:

• Diş eti iltihabı
• Enfeksiyonun yayılması
• Diş çürüğü
• Diş kaybı

---