Premenstrüel Sendrom Belirtileri Nelerdir? PMS Nedir, Ne Demektir?
Memelerde gerginlik, karında çekilme ve ruh hali değişiklikleri birçok kadın için adet döneminden önceki günlerde bir yüktür. Bu şikayetler kısaca PMS olarak da bilinen premenstrüel sendrom terimi altında özetlenmiştir. Aşağıda daha fazla bilgi bulabilirsiniz.
Premenstrüel sendrom (PMS) nedir, ne demektir?
Adet öncesi sendromu olarak da bilinen premenstrüel sendrom (PMS), adet öncesindeki haftada görülebilen veya birkaç gün önce başlayan göğüs hassasiyeti, karında gerginlik, yorgunluk, sivilce, sinirlilik, duygu durumda yaşanan değişiklikler, aşırı yemek yeme isteği, kaygı, depresyon gibi çok sayıda farklı şikâyetin meydana geldiği duruma verilen isimdir. Adet öncesi gerginlik sendromu olarak da isimlendirilir.
Her 10 kadından yaklaşık 8’inde, adet öncesi şikayetler yani adet öncesi sendromu veya diğer adıyla premenstrüel sendrom görülebilir. Görülen belirtiler ve belirtilerin şiddeti, her kadına göre farklılık gösterebilir. Bazı belirtiler, yoğun olarak kendini daha fazla hissettirebilir.
Örneğin; regl öncesi dönemde bir kadın kendini aşırı depresif hissederken, bir sonraki döngüde daha farklı bir belirti yaşayabilir veya aynı belirtiyi görmeye devam edebilir. Birçok kadın bu bakımdan, yaşam kalitesinin azaldığını hissetmektedir. Bazı kadınlar ise o kadar şiddetli semptomlara sahiptir ki tıbbi tedavi görmek zorunda kalmaktadır.
Şiddetli semptomların varlığı, premenstrüel disforik bozukluk (PDB) olarak adlandırılır ve bu durum kadının menopoza girmesine kadar devam edebilir.
Premenstrüel sendrom (PMS) neden olur?
Premenstrüel sendromun semptomlarının tam olarak neden olduğu kesin değildir. Sadece adet dönemlerindeki kadınlar PMS’den şikayetçi olduğundan, kadın hormonlarının bunda çok önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Eğer adet herhangi bir şekilde engellenirse (gebelik gibi), adet öncesi şikayetler de görülmemektedir.
Yine de neden bir kadının PMS’den etkilendiği ve tamamen aynı hormon yapısına sahip bir diğer kadının neden etkilenmediği hala anlaşılamamaktadır. Araştırmacılar, premenstrüel sendromun birkaç nedeni olması gerektiğini varsaymaktadır.
Bununla birlikte; günlük hayat, sahip olunan diğer hastalıklar ve psikolojik stres de semptomların görünümü ve ciddiyeti üzerinde ciddi bir etkiye sahip gibi görünmektedir.
Bir bakışta olası nedenler
Premenstrüel sendrom için olası nedenler:
- Prolaktin hormonu:
Yüksek prolaktin düzeylerinin, PMS’de rol oynadığına inanılmaktadır. Prolaktin, emzirme döneminde meme büyümesinden ve süt üretiminden sorumlu kadınlık hormonudur. - Östrojen/progesteron hormonu:
Döngünün ikinci yarısında, cinsiyet hormonu östrojen seviyesinin düşmesine ve progesteron oranının artmasına özellikle duyarlı kadınların var olduğu görünmektedir. - Serotonin:
Diğer bir yaklaşım, kadınların adet döngüsü sırasında cinsiyet hormonlarındaki değişikliklerin, diğer hormonların ve maddelerin, özellikle de bir nörotransmiter olan serotoninin üretimini ve aktivitesini etkilediği düşünülmektedir. Serotoninin iyi bir ruh hali ve dinginlikten sorumlu olan, korku ve saldırganlık duygularını azaltan bir hormondur. Ek olarak, serotonin uyku/uyanma döngüsünün kontrolünde önemli bir rol oynamaktadır. - Tiroid sorunları:
Tiroid fonksiyon bozukluğunun, adet öncesi gerginlik sendromunda etkisinin olduğu düşünülmektedir.
Kimler risk altındadır?
Pek çok faktör, PMS belirtilerinin ne kadar şiddetli olabileceği konusunda kadınları etkilemektedir. Özellikle adet öncesi şikayetlerden rahatsız olma riski altında olan kadınlar arasında aşağıdakiler yer alabilir:
- Hayatında stres olanlar
- Kafein, şeker ve alkol gibi içecekleri fazla tüketenler
- Çok az uyuyanlar
- Çok az hareket edenler
- Sigara içenler
- Ailesinde ruhsal bozukluk öyküsü olanlar
Premenstrüel sendrom belirtileri nelerdir?
Adet döneminize yaklaşan günlerde açıklanamaz bir üzüntü hissediyorsanız, bu süre zarfında göğüsleriniz hassaslaşıyor veya iştahınız artıyorsa, PMS dönemi belirtileri yaşıyor olabilirsiniz.
Bu şikayetler, kadınların adet öncesi dönemde yaşadığı 150’den fazla semptom arasında yer almaktadır. Kadınların hangi PMS şikayetlerinden rahatsız olduğu, kişiden kişiye değişmektedir. Bir veya iki semptomu olan kadınlar varken, on şikâyet bildiren kadınlar da olabilir. Belirtilerin türü her dönem aynı olabilir veya her seferinde farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Bazı kadınların belirli bir dönem boyunca PMS’ye özgü semptomları olabilir, ancak başka bir dönem bu belirtiler görülmeyebilir.
Belirtilerin şiddeti ve görünümleri de her dönemde değişebilir. Bazen semptomlar o kadar şiddetli olabilir ki, etkilenen kadınlar günlük hayatta bu belirtilerle başa çıkamayacaklarını hissederler. Acı düzeyleri oldukça yüksektir, dolayısıyla bu belirtiler, çalışma yetenekleri ve kişilerarası ilişkileri üzerinde büyük bir baskı oluşturur.
PMS belirtileri; fiziksel ve psikolojik-duygusal olarak ikiye ayrılabilir.
Fiziksel PMS belirtileri
- Sıvı tutulması (ödem) ve artan hacim nedeniyle göğüslerde ağrı, gerginlik ve hassasiyet
- Yüz, el, ayak ve bacaklarda ödem, vücut ağırlığında artış
- Karında gerginlik ve kramplar, karın ağrısı ve sırt ağrısı
- Sivilce gibi cilt değişiklikleri
- Işığa, seslere ve kokulara duyarlılığın eşlik ettiği baş ağrısı, migren
- Mide bulantısı ve bulantı, bazen ishal, şişkinlik
- Dolaşım sorunları, baş dönmesi, halsizlik, bayılma
- Belirli gıdalara karşı istek duymanın yanı sıra iştah kaybı ve doygunluk hissi
Psikolojik ve duygusal PMS semptomları
- Sinirlilik, öfke nöbetleri, saldırganlık
- Kaygı, iç sıkıntısı
- Üzüntü, depresif ruh hali
- Halsizlik, ilgisizlik, uyuşukluk
- Azalmış benlik saygısı
- Konsantrasyon eksikliği ve bozuklukları
- Bunalmış ve kontrolü kaybetmiş hissetmek
- Yorgunluk
- Uyku bozuklukları (insomnia)
Premenstrüel sendrom nasıl teşhis edilir?
Etkilenen her kadın için semptomların türü ve şiddeti farklı olduğundan ve şikayetlerin başka nedenleri de olabileceğinden tanı koymak kolay değildir.
Doktorlar, bunun bir PMS olduğunu ve başka bir hastalık olmadığını kesin olarak belirleyebilmek için semptomların tam olarak ne zaman ortaya çıktığını soracaktır. Tüm PMS semptomlarının tipik bir özelliği, adet döngüsüne zamansal olarak yakın olması ve adet döngüsü sonrasında kaybolmalarıdır.
Premenstrüel sendrom nasıl tedavi edilir?
Çoğu kadın için yaşam tarzı değişiklikleri PMS belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak belirtilerinizin ciddiyetine bağlı olarak, doktorunuz adet öncesi sendromu için bir veya daha fazla ilaç reçete edebilir. İlaçların semptomları gidermedeki etkisi, kişiye göre değişiklik göstermektedir.
İlaç tedavisi
Premenstrüel sendrom için yaygın olarak reçete edilen ilaçlar aşağıdakileri içerir:
- Antidepresanlar:
Fluoksetin, paroksetin, sertralin ve diğerlerini içeren seçici serotonin geri alım inhibitörleri duygudurum semptomlarını azaltmada başarılı olmuştur. Bunlar şiddetli PMS için ilk basamak tedavidir. Bu ilaçlar genellikle günlük olarak alınır. Ancak PMS’li bazı kadınlar için antidepresan kullanımı reglin başlamasından önceki 2 haftayla sınırlı olabilir. - Steroid olmayan antienflamatuvar ilaçlar (NSAİİ):
Adetinizin başlangıcında veya öncesinde alınan ibuprofen veya naproksen sodyum gibi NSAİİ’ler krampları ve göğüs rahatsızlığını hafifletebilir. - Diüretikler (idrar söktürücüler):
Egzersiz yapmak ve tuz alımını sınırlamak PMS’nin tetiklediği kilo alımını, şişmesini ve şişkinliğini azaltmak için yeterli olmadığında, diüretikler vücudunuzdaki fazla sıvıyı atmasına yardımcı olabilir. - Hormonal kontraseptifler (Gebeliği önleyici ilaçlar):
Bu reçeteli ilaçlar yumurtlamayı durdurur ve bu da PMS semptomlarından kurtulmak konusunda işe yarayabilir.
Unutmayın, hangi ilacı ne şekilde alacağınıza doktorunuz karar verecektir.
Premenstrüel sendroma ne iyi gelir?
Premenstrüel sendromun etkilerini hafifletmek için sağlıklı beslenebilir, egzersiz yapabilir ve günlük hayata yaklaşımınızda değişiklikler yapabilirsiniz. Bu konuda aşağıdaki ipuçlarını deneyebilirsiniz:
Beslenme düzenizi değiştirin
- Şişkinliği ve tokluk hissini azaltmak için, daha az miktarlarda ve daha sık yemek yiyin.
- Şişkinliği ve ödemi azaltmak için, tuzu ve tuzlu yiyecekleri azaltın.
- Meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllar gibi karmaşık karbonhidrat oranı yüksek yiyecekleri tüketin.
- Kalsiyum yönünden zengin yiyecekleri seçin. Süt ürünlerini tolere edemiyorsanız veya diyetinizde yeterli kalsiyum almıyorsanız, günlük kalsiyum takviyesi size yardımcı olabilir.
- Kafein ve alkolden uzak durun.
Egzersizi düzenli rutininize dahil edin
Haftanın çoğu günü en az 30 dakikalık tempolu yürüyüş, bisiklete binme, yüzme veya diğer aerobik aktivitelere katılın. Düzenli günlük egzersiz, genel sağlığınızı iyileştirmeye, yorgunluk ve depresif ruh hali gibi belirli semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Stresi azaltın
- Bol bol uyuyun.
- Baş ağrılarını, kaygıyı veya uyku güçlüğünü azaltmaya yardımcı olmak için aşamalı kas gevşetme veya derin nefes egzersizleri uygulayın.
- Rahatlamak ve stresi azaltmak için yoga veya meditasyon yapmayı deneyin.
Belirtilerinizi birkaç ay boyunca kaydedin
Belirtilerinizin tetikleyicilerini ve zamanlamasını belirlemek için bir günlük tutun. Bu yöntem, belirtilerini tanımaya ve onları azaltmaya yardımcı olabilecek stratejiler geliştirmenizi sağlayacaktır.