Mesane Kanseri Nedir? Türleri, Belirtileri, Evreleri, Nedenleri, Tedavisi
Mesane kanseri nedir?
Kanser, anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması durumudur. Türkiye’de mesane kanseri erkeklerde dördüncü sırada bulunan en yaygın kanser türüdür. Mesane kanseri semptomları, karın ağrısı, idrar kaçırma ve sık sık tuvalete gitme ihtiyacı gibi mesane enfeksiyonunun semptomlarını taklit edebilir.
Mesane kanseri yaşlı yetişkinler ve erkekler arasında daha yaygındır. Spesifik nedeni bilinmemektedir. Ancak sigara içmek ve belirli kimyasallara maruz kalmak dahil olmak üzere, çeşitli faktörler de bu kanser türüne yakalanma riskini artırır. Kronik mesane enfeksiyonlarında olduğu gibi uzun süreli iltihaplanma, nadir görülen mesane kanseri türleri ile ilişkilidir.
Doktorlar mesane kanserini erken teşhis ettiğinde, hasta mükemmel bir iyileşme ve tedavi olma şansına sahiptir. Tek başına veya intravezikal tedavi (ilaçların sonda yardımıyla doğrudan mesaneye verilmesi), cerrahi operasyon ile birlikte sıklıkla başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir.
Karın, vücut yanı veya pelvik (karnın alt bölgesi) ağrısının varlığı; mesane kanserinin yayıldığını ayrıca ileri tümör yayılımının olduğunu göstermektedir. Kilo kaybı, sonraki evre kanserlerin başka bir işaretidir. İleri mesane kanseri tedavisi; ilaç tedavisi ve ameliyat ile birlikte kemoterapi ve radyoterapiyi içerebilir.
İdrardan kan gelmesi, mesane kanserinin belirtisi olabilir. İdrarınızı yaparken kan geliyorsa acil tıbbi yardım almanız gerekmektedir. Yavaş kanama olayları, sonunda anemiye dönüşebilir. Bazen kanama daha şiddetli olabilir.
Ağır kanama, kafa karışıklığı, bilinç düzeyinde değişiklikler, uyuşukluk, terleme, soluk veya mavi renkli dudak veya tırnaklar, hızlı kalp atışı, nefes almada zorluk veya olağandışı belirtiler gösteriyorsanız derhal tıbbi yardım almanız gerekmektedir.
Mesane kanseri türleri nelerdir?
Mesanede kansere dönüşme olasılığı en yüksek olan hücreler, geçiş (epitel hücreler) hücreleridir. Bu hücreler, organ zarını veya iç tabakasını oluşturan uzun hücre yapılarıdır. Dolayısıyla bu hücrelerde meydana gelen kanser türü geçiş hücreli karsinom olarak adlandırılır ve mesane kanserinin en yaygın türünü oluşturur. Vakaların yaklaşık %90’ını oluşturan mesanenin bu kanserine ürotelyal karsinom da denilmektedir.
Daha az yaygın mesane kanseri türleri şunlardır:
- Adenokarsinom
Uzun süreli iltihaplanma veya tahrişten kaynaklanabilen, nispeten nadir bir mesane kanseri türüdür. Mesane kanserlerinin yaklaşık %1’ini oluşturur ve genellikle zararlı bir kanser türüdür. - Sarkom
Mesane duvarının kas liflerinde başlayan bir kanser türü olup oldukça nadir ortaya çıkmaktadır. - Küçük hücreli karsinom
Sinir hücresi benzeri hücre yapılarında başlayan ve genellikle hızla gelişen bir kanser türüdür. Vakaların %1’inden azını oluşturan nadir bir mesane kanseridir. - Skuamöz (yassı) hücreli karsinom
Skuamöz hücre adı verilen ince, düz hücrelerde başlayan bir kanser türüdür. Bu kanser tipi, kalıcı enfeksiyon veya tahrişten sonra mesanede gelişebilir. Mesane kanserlerinin yaklaşık %4’ünü oluşturur.
Mesane kanseri belirtileri nelerdir?
Mesane kanserinin birçok belirtisi, mesane enfeksiyonunun semptomlarına benzer. Kilo kaybı gibi diğer semptomlar genellikle geç evre kanserlerde ortaya çıkar.
Yaygın belirtiler
Mesane kanserinin yaygın belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı (lokal yayılımı gösterir)
- Hematüri olarak da bilinen idrardan kan gelmesi
- Dizüri olarak da bilinen idrar yaparken ağrı olması
- Tükenmişlik/yorgunluk hissi
- Sık sık idrara çıkma
- İdrar kaçırma
- Cildin soluklaşması
- Acil idrara çıkma ihtiyacı
- Kilo kaybı
Ciddi belirtiler
Bazı durumlarda, mesane kanserinin komplikasyonları hayatı tehdit edici olabilir. Aşağıdakiler dahil olmak üzere, yaşamı tehdit eden bu semptomlardan herhangi birini gösteriyorsanız derhal tıbbi yardım almalısınız.
- Dudakların veya tırnakların mavimsi renk alması
- Bayılma veya tepki vermeme gibi bilinç ve uyanıklık düzeyinde değişiklik
- Zihinsel durumunuzdaki değişiklikler, kafa karışıklığı, deliryum (beyin sinyallerinin karışması durumunda ortaya çıkan geçici bir nörolojik bozukluk), uyuşukluk, halüsinasyonlar ve sanrılar gibi ani davranış değişiklikleri
- Göğüs ağrısı, göğüste sıkışma ve çarpıntı
- Ağır kanama
- Hiç idrar oluşmaması
- Hızlı kalp atış hızı (taşikardi)
- Nöbet
- Kıvrandıran karın ağrısı
Mesane kanserinin evreleri nelerdir?
Kanser evresinin belirlemesi, doktorların kanserin ne kadar yaygın olduğunu anlamalarını sağlamaktadır. Doktorların tedaviyi bu evrenin düzeyine ve şiddetine göre planlamalarını sağlar ve ne kadar başarılı olacağına dair bir fikir verir.
Doktorlar, kanseri evrelemek için bilgisayarlı tomografi taramaları ve manyetik rezonans (MR-Emar) gibi görüntüleme yöntemlerini de kullanır.
Evrelemeyi belirlemek aşağıdaki yönergelere bağlı olacaktır:
- Tümörün mesane duvarında ne kadar derine indiğine
- Kanser hücrelerinin lenf düğümlerine yayılıp yayılmadığına
- Kanserin diğer bölgelere ve organlara yayılıp yayılmadığı
Beş mesane kanseri evresi vardır ve daha yüksek evreler ileri derecedeki hastalığı gösterir:
- Evre 0
Tümör oluşumu sadece mesane zarındadır. Tedavi, tümörün çıkarılmasını veya intravezikal tedaviyi (doğrudan mesaneye uygulanan antikanser ilaçları veya tedavisi) içerir. - Evre I
Tümör mesane zarı boyunca büyümüştür ve altındaki dokuları istila etmektedir. Tedavi genellikle intravezikal tedavi ile tümörü çıkarmak için cerrahi müdahaleyi içermektedir. Bazen doktorlar mesanenin bir kısmını veya tamamını çıkarmak durumunda kalırlar.
- Evre II
Kanser, mesane duvarının kas tabakasından daha derine yayılmıştır. Bu evrede hala mesanededir, lenf düğümlerine veya diğer bölgelere yayılmamıştır. Standart tedavi; kemoterapi ile mesanenin çıkarılmasını içermektedir. - Evre III
Kanser mesane duvarının ötesine geçmiştir. Üreme organlarına yayılmış, ancak karın bölgesine, lenf düğümlerine veya uzak bölgelere ulaşmamıştır. Tedavi, ameliyat öncesi ve sonrasında uygulanacak kemoterapi ile mesanenin çıkarılmasını içermektedir. - Evre IV
İleri derece mesane kanseri evresidir. Kanser; karın duvarına, lenf düğümlerine veya uzak vücut bölgelerine yayılmıştır. Gereken koşullarda radyasyon tedavisi ile kemoterapi ve standart tedavi uygulanmaktadır. Ameliyat bu evrede tüm kanseri ortadan kaldırmamaktadır.
Not: Daha erken aşamalar, tedaviye daha iyi yanıt verme ve olumlu iyileşme sürecine sahip olma eğilimindedir.
Mesane kanseri neden olur?
Tüm kanserler, hücrelerin büyüme şeklini etkileyen DNA değişikliklerinin veya mutasyonların sonucudur. Değişiklikler hücre büyümesini kontrol eden iki tip gende meydana gelir. Bunlar; onkogenler ve tümör baskılayıcı genlerdir. Onkogenler protein kodlayan genlerdir. Hücrelerin hayatta kalmasına, büyümesine ve bölünmesine yardımcı olur.
Bazı mutasyonlar bu genlerin kontrolünü kaybetmesine, olmaması gerektiği halde açık tutulmasına yol açar. Tümör baskılayıcı (supresör) genler, fazla oranda hücre bölünmesini engelleyen genlerdir. Hücreleri gerektiği zaman yıkıma uğratır ve DNA hatalarını da onarırlar. Bazı mutasyonlar bu genlerin aktivasyonuna engel olarak, kontrolsüz hücre büyümesine sebebiyet verirler.
Bazı kanserler için kalıtsal gen mutasyonları önemli bir rol oynar. Mesane kanserinde bu durum nadiren söz konusudur. Bunun yerine, mesane kanseri genellikle edinilmiş mutasyonların sonucunda oluşur. Bir kişi, yaşamı boyunca DNA’sında bazı mutasyonlar biriktirir. Bu mutasyonlar, uygun risk faktörleri de oluştuğunda anormal hale gelir ve kansere dönüşür.
Mesanede bu durum, böbreklerin atık olarak işlediği, kimyasallara maruz kalmanın bir sonucu olarak ortaya çıkma eğilimindedir. Örneğin, tütün dumanı vücudun kanda emdiği kimyasallara sahiptir. Bu kimyasallar nihayetinde mesanede depolanarak idrarla dışarı atılır. Ancak biriken kimyasallar ve tam olarak atılmayan maddeler zaman sonra kansere dönüşme riskini ortaya çıkarır.
Mesane kanseri için risk faktörleri nelerdir?
Bir dizi faktör mesane kanseri gelişme riskini artırır, ancak sigara en önemli risk faktörüdür. Hem erkek hem de kadınlarda mesane kanserlerinin yaklaşık %50’sinden sigara sorumludur. Sigara içen kişilerde mesane kanseri olma olasılığı, sigara içmeyenlere göre üç kat daha fazladır.
Mesane kanseri için diğer risk faktörleri şunları içerir:
- 55 yaş üstü olmak
- Beyaz tene sahip olmak
- Kronik mesane enfeksiyonlarına sahip olmak
- Tipik olarak kauçuk, tekstil, baskı, boyama ve kuaförlük gibi belirli endüstrilerde belirli kimyasallara maruz kalmak
- Ailede üyelerinden birinde kanseri öyküsünün bulunması
- Daha önce görülen kanser tedavileri (kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi)
Riskinizi azaltmak
Mesane kanseri riskinizi şu şekilde azaltabilirsiniz:
- Kimyasalların mesanede çok uzun süre kalmalarını engelleyerek, zararlarını sınırlayabilecek miktarda bol su içmek
- Tütün ve tütün ürünleri kullanmamak
- Kimyasallara maruz kalmaktan kaçınmak
Mesane kanseri nasıl teşhis edilir?
Mesane kanserini teşhis etmek için doktorunuz tıbbi öykünüzü alacak, fiziki muayene yapacak ve test yapılmasını isteyecektir.
Doktorunuzun tanıyı doğrulamak için size sorabileceği sorular şunları içerir:
- Hangi semptomları yaşıyorsunuz?
- Bu belirtiler ne zamandan beri var?
- Belirtileriniz sabit mi yoksa aralıklı zamanlarda mı ortaya çıkıyor?
- Belirtilerinizi iyileştiren veya kötüleştiren herhangi bir şey var mı, varsa ne olabilir?
- Sigara içiyor musunuz?
- Ne iş yapıyorsunuz?
- Başka hastalıklarınız var mı?
Fiziki muayene sırasında doktorunuz, mesane tümörlerini hissetmeye çalışabilir. Erkekler için fiziki muayene, dijital rektal muayeneyi içerebilir. Kadınlarda ise dijital rektal muayeneye ek olarak, pelvik muayenesine de ihtiyaç duyulabilir.
Doktorunuzun sizden isteyebileceği testler şunları içerir:
- İdrar testleri
Bu test, enfeksiyon gibi diğer koşulları ekarte etmeye yardımcı olabilir. Ayrıca kanser hücrelerinin idrara saldığı kanser hücrelerini ve tümör belirteçlerini de bulabilir. - Sistoskopi
Bu prosedür, üretradan (idrar borusu) mesaneye ince ve optik bir tüpün yerleştirilmesini içerir. Doktorunuzun mesane zarını görmesine ve gerekirse biyopsi yapmasına olanak verir. - Biyopsi
Bu işlem, incelemek ve üzerinde testler yapmak için küçük bir doku örneğinin çıkarılmasını içerir. Mesane kanseri olup olmadığını kesin olarak bilmenin tek yolu biyopsidir. - Görüntüleme yöntemleri
Doktorlar, hastaya mesane kanseri teşhisi konduktan sonra yayılıp yayılmadığını öğrenmek için görüntüleme muayenelerini kullanır. Muayeneler arasında; intravenöz Pyelografi (İVP), MR (emar), ultrason, göğüs röntgeni veya kemik taraması bulunmaktadır. İVP, enjekte edilebilir bir boya kullanılan idrar yolunun özel bir röntgenidir. Böbrekler, boyayı kan dolaşımından uzaklaştırır ve idrar yoluyla mesaneye geçirir. Bu işlem, tümörleri tespit etmeye yardımcı olmak için, mesanenin X-ışınlarında net bir şekilde görüntülenmesine yardımcı olur.
Mesane kanseri nasıl tedavi edilir?
Mesane kanseri tedavisinin amacı, kanseri kalıcı olarak yok etmek veya hastalığın tamamen iyileşmesini sağlamaktır. Remisyon, daha sonra nüksetme olasılığına rağmen, vücutta artık hastalık belirtisinin olmadığı anlamına gelir.
Yaygın tedaviler
Mesane kanseri için yaygın tedavi yöntemleri aşağıdakileri içerir:
- Kanser hücrelerini yok etmek veya vücudun bağışıklık sistemini, kanser hücrelerine saldırmasını sağlamak için intravezikal tedavi (doğrudan mesaneye aşılanan antikanser ilaçları)
- Kanser hücrelerine saldırmak için radyasyon tedavisi
- Olası kanser yayılımı önlemek ve mesane yakınındaki lenf düğümlerini korumak için cerrahi operasyon
- Kanseri çıkarmak için ameliyat
- Kanser hücrelerine yok etmek için sistemik veya vücut çapında kemoterapi
- Spesifik tümör mutasyonları olan seçilmiş vakalarda hedefe yönelik tedavi
- Daha küçük kanserleri çıkarmak için transüretral rezeksiyon (TUR- üretradan, bir tüp yardımıyla mesaneyi boşaltan kapalı bir ameliyat yöntemi)
Not: Bazı kişilerin çoklu tedavilere de ihtiyacı olabilir.
Diğer tedaviler
Doktorlar, genel sağlığınızı korumak ve mevcut tedavinin yan etkilerini hafifletmek için başka tedaviler de ekleyebilir.
Ek tedaviler aşağıdakileri içerebilir:
- Bulantı önleyici ilaçların kullanımı
- Tedavi sırasında alyuvar seviyesi düşüklüğünde, beyaz kan hücrelerinin sayısını artırmak için kan hücresi büyüme faktörlerinin verilmesi
- Tedavi sonucunda düşük seviyelere gerileyen kan bileşenlerini (kırmızı kan hücreleri gibi) geçici olarak değiştirmek için kan transfüzyonları
- Doktorların mesaneyi çıkarması ve cerrahi olarak yeni bir mesane oluşturması durumunda; yara, ostomi (bağırsak torbası) ve kontinans (idrar tutma) durumlarında olası komplikasyonları önlemek için konsültasyon
- Beden gücünün geri kazanılması ve beslenmenin sağlanmasına yardımcı olmak için diyet danışmanlığı
- Rahatlığı artırmak için ağrı kesici ilaçlar
Tamamlayıcı tedaviler
Bazı tamamlayıcı tedaviler, hastaların mesane kanseri ve tedavileriyle daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir. Tamamlayıcı tedaviler geleneksel tıbbi bakımın yerini tutmaz. Besin takviyeleri veya homeopatik (reçetesiz) ilaçlar kullanıyorsanız, bu ürünlerin kullanımını doktorunuza bildirdiğinizden emin olun. Öngörülen tıbbi tedavi ile etkileşime girebilirler.
Tamamlayıcı tedaviler aşağıdakileri içerebilir:
- Akupunktur
- Masaj terapisi
- Besin takviyeleri, bitkisel ilaçlar, bitkisel çaylar ve benzeri ürünler
- Yoga
Mesane kanseri için beslenme ipuçları nelerdir?
Kaçınılması gereken belirli bir beslenme düzeni veya yiyecekler yoktur. Bununla birlikte sağlıklı bir diyet, genel olarak kendinize bakmanıza ve birçok hastalığın önlemesine yardımcı olacaktır. Uzmanlar, kanser ve diğer rahatsızlıkları önlemek için belirli beslenme alışkanlıklarını önermektedir.
Bu öneriler arasında aşağıdakiler bulunur:
- Antioksidan, lif, vitamin ve mineral alımını sağlamak için bol miktarda meyve, sebze, kepekli tahıllar, fasulye ve bitki bazlı yiyecekler yemek
- Kırmızı et ve işlenmiş etlerin tüketiminin sınırlandırılması
- Alkol almamak veya sınırlamak
Not: Beslenme düzeninizde önemli değişiklikler yapmadan önce doktorunuzdan veya bir diyetisyenden size rehberlik etmesini isteyin.
Mesane kanseri yaşam kalitesini nasıl etkiler?
Yapılan araştırmalara göre mesane kanseri olan çoğu insanın yaşam kalitesi azalmıştır. Mesane kanserinde yaşam kalitesini azaltabilecek faktörler şunları içerir:
- İlerleyen yaş
- Mesane kanseri evresi
- Yüksek tansiyon veya diyabet gibi durumlar
Mesane kanserinin en çok etkileme eğiliminde olduğu alanlar; idrar fonksiyonu, bağırsak fonksiyonu ile cinsel sağlık ve zihinsel sağlıktır. Tedavi yöntemlerinin, üriner sistemin fonksiyonlarını etkileyeceği ve hatta kanser tedavisinin bir parçası olarak anksiyete ve depresyona yol açacağı oldukça muhtemeldir.
Ancak birçok insan mesane kanseri tedavisinin cinsel ve bağırsak sağlığı üzerindeki etkisinin farkında değildir. Tedavi yöntemlerine karar verirken bu konuları doktorunuzla tartışmak ve bilgi almak oldukça önemlidir.
Mesane kanserinin potansiyel komplikasyonları nelerdir?
Tedavi edilmediği takdirde, mesane kanseri yakınındaki ve daha uzaktaki organlara yayılabilir. Ayrıca bazı durumlarda ciddi ve yaşamı tehdit edebilecek kanamalar meydana gelebilir. Tedavi planınızı takip ederek olası komplikasyon riskinizi azaltabilirsiniz.
Mesane kanserinin olası komplikasyonları şunları içerir:
- Kemoterapinin olumsuz etkileri
- Radyasyon tedavisinin olumsuz etkileri
- Anemi (düşük kırmızı kan hücresi sayısı)
- Bağırsak hareketlerindeki değişiklikler
- Kanama
- Tedaviden sonra kanserin nüksetmesi
- Kanserin yayılması
- Üreteral obstrüksiyon (idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan tüplerden birinin tıkanması)
- İdrar kaçırma
Mesane kanseri için hayatta kalma oranı ve görünüm nedir?
Mesane kanserlerinin yaklaşık yarısı, tanı anında çok erken evrede olup, yüksek oranda tedavi edilebilir aşamalardadır. Bu durum, prognoz (iyileşme süreci ve hastalığın seyri) ve hayatta kalma olasılığı için iyi bir haber sayılmaktadır.
Sağkalımı belirlenirken, 5 yıllık nispi bir sağkalım oranı kullanmak oldukça yaygındır. Sağkalım; teşhisten beş yıl sonra yaşayan kanserli kişilerle, kanser olmayan benzer kişilerin yaşam sürelerinin oranıdır. Bu veri, mesane kanserinin yaşam beklentisini ne kadar kısaltabileceği konusunda bir fikir verebilir.
Genel 5 yıllık göreceli mesane kanseri sağkalım oranı %77’dir. Bununla birlikte, hastalığın evresi ve iyileşme süreci bu oran üzerinde önemli rol oynar:
- Kanser sadece mesane zarında olduğunda sağkalım oranı: %96
- Kanser zararlı etkiye sahip olup sadece mesane bölgesinde yayıldığında: %69
- Kanser bölgesel olarak yayıldığında: %37
- Kanser uzak bölge ve organlara yayıldığında: %6 sağkalım oranı bulunmaktadır.
Unutmayın, bu rakamlar sadece istatistiki verilerdir. Hayatta kalma oranları, size ne kadar yaşayacağınızı söyleyemez. Hastalığınızı etkileyebilecek, size özgü birçok faktör vardır. Doktorunuz, hastalığınız hakkında size bilgi sağlayabilecek en iyi kaynaktır.